TY - JOUR T1 - O‘ZBEK VA TURK TILSHUNOSLIGIDA FE’L MAYLLARINI TASNIFLASH MEZONLARI TT - CRITERIA FOR DEFINING MOODS OF THE VERB IN UZBEK AND TURKISH LINGUISTICS AU - Khudaybergenova, Zilola PY - 2019 DA - December DO - 10.30563/turklad.644575 JF - Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD) JO - TÜRKLAD PB - Ahmet BURAN WT - DergiPark SN - 2587-1293 SP - 212 EP - 225 VL - 3 IS - 2 LA - tr AB - O‘zbek va turk tillarida fe’l so‘z turkumining asosiy kategoriyalaridanbir mayl kategoriyasi hisoblanadi. Maqolada bu tillardagi so‘zlovchining obyektivborliqqa bo‘lgan modal munosabatini ifoda etuvchi fe’l shakllari – mayllar o‘zaroqiyoslab tadqiq etish maqsad qilingan. Zero, mazkur masala maxsus tadqiqot obyektibo‘lmagan. Har ikki til uchun umumiy bo‘lgan fe’l mayllaridan tashqari, o‘zbek va turk tillarida o‘ziga xos spesifik bo‘lgan, qiyoslanayotganikkinchi tilda mavjud bo‘lmagan mayl ko‘rsatkichlari bor. O‘zbek va turk tilshunosligidafe’l mayllarini tasniflash va o‘rganishda farqli yondashuvlar mavjud. Shu bilanbirga turk tilshunosligida ham, o‘zbek tilshunosligida ham turli ilmiy manbalarda fe’l mayllariningturlicha tasniflangani kuzatiladi. Maqolada o‘zbek va turk tilshunosligida fe’lmayllarining tasniflaridagi mushtarakliklar va farqlar tahlilga tortiladi. O‘zbek va turk tilshunosligida xabar maylining boshqafe’l mayllariga qarama-qarshi qo‘yilgani qayd etiladi. Natijadaqiyoslanayotgan tillardagi mayl va zamon kategoriyalarining o‘zaro munosabati, ularningturlari, tuzilish tiplari, soni xususidagi fikr-mulohazalarida bir xillik yo‘qligi,hattoki, ayni bir fe’l shakliuchun butunlay farqli qarash bayon qilgani e’tirof etiladi. Misollar tahlili natijasida fe’l mayllaridagi obyektivlikva subyektivlik darajalarini mayllar va zamon shakllarini farqlash mezoni sifatidaqo‘llash tasviya etiladi. KW - o‘zbek tili KW - turk tili KW - Morfologiya KW - Fe’l KW - Mayl KW - Mayl Mezonlari N2 - In the Uzbek and Turkish languages, moods of the verb is one of the maincategories. The purpose of the article is a comparative study of the mood ofverbs - verb forms, which is expressing the modal attitude of the speakers ofthese languages ​​to objective reality. After all, this issue was not thesubject of a separate study. The verb moods in the compared languages ​​havecommon and similar grammatical affixes, however, there are also verb moods thatdo not exist in a comparable second language. There are different approaches tothe classification and study of verb moods in Uzbek and Turkish linguistics. Atthe same time, various scientific sources describe various classifications ofmoods of verbs in Turkish linguistics and Uzbek linguistics. The articleanalyzes the differences and similarities between the moods of verbs and their interpretationsin Uzbek and Turkish linguistics. The article notes that in Uzbek and Turkish linguistics,the indicative mood contradicts other moods of verbs. As a result, it is recognizedthat in the languages ​​being compared there is no single approach to the relationshipbetween the category of tenses and the mood of verbs, their classification andtypes, they even express completely different opinions about the same form ofthe verb. As a result of the analysis of examples, it is proposed to use thedegrees of objectivity and subjectivity as criteria for differentiating themoods of verbs and tenses. CR - G‘ULOMOV, A.G‘. (1964). Fe’l. Toshkent: Fan. TURSUNOV, U., Muxtorov, A., Rahmatullaev, Sh. (1992). Hozirgi o‘zbek adabiy tili. Toshkent: O‘zbekiston.RAHMATULLAEV, Sh. (1993). O‘zbek va rus tillarini qiyoslash. Toshkent: Fan.REShETOV, V.V. (1961). Osnovi fonetiki i grammatiki uzbekskogo yazika. Tashkent: Srednyaya i visshaya shkola.KONONOV, A.N. (1960). Grammatika sovremennogo uzbekskogo literaturnogo yazika. Moskva: Izd Vo AN SSSR. XO‘JAEV, T. (1963). O‘zbek tilida fe’l va mayl, zamon va mayl masalalari. Trudi SamGU, № 124, 103.HOJIEV, A. (1973). Fe’l. Toshkent: Fan.SODIQOVA, M. (1976). Fe’l stilistikasi. Toshkent: Fan. SHUKUROV, Sh. (1976). O‘zbek tilida fe’l zamonlari taraqqiyoti. Toshkent: Fan.BASKAKOV, N.A. (1966). Sistema spryajeniya ili izmeneniya slov po lisam v yazikax tyurkskoy gruppi, Issledovaniya sravnitelnoy grammatiki tyurkskix yazikov. Morfologiya. Ch.1. Moskva. SHOABDURAHMONOV, Sh. ve A999999SQAROVA, M. (1980). Hozirgi o‘zbek adabiy tili. Toshkent: Fan.SHERBAK, A. (1962). Grammatika starouzbekskogo yazika. Moskva, Leningrad: Izd-vo AN SSSR. UR - https://doi.org/10.30563/turklad.644575 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/890276 ER -