TY  - JOUR
T1  - Aydınlanmacı Aklın Oluşumu
AU  - Tüzen, M. Ahmet
PY  - 2019
DA  - December
JF  - Dört Öge
PB  - Nobel Akademik Yayıncılık
WT  - DergiPark
SN  - 2146-7064
SP  - 97
EP  - 113
IS  - 16
LA  - tr
AB  - İrrasyonel kabul ettiği gelenek, yanlış inanç veotoriteye karşı bir başkaldırı şeklinde ortaya çıkan Aydınlanma, aklındüzeninin bütün unsurlarıyla iyi olduğu düşüncesinden hareket eder. Başkaotoritelere bağlanması nedeniyle kendine yabancılaşan insanın kendi içselpotansiyelini dışsal bir güce dönüştürme girişimi olarak Aydınlanma’nın ananiteliği aklın otonomisidir. Aydınlanmacı aklın ortaya çıkışının değerlendirildiğibu çalışmada, genel itibariyle akıl, dört kısımda ele alınmıştır: Klasikanlayıştan kopuşun ilk mimarı olan Descartes’in tözsel akıl nosyonu; Locke tarafındanmetafizik ögelerinden arındırılarak pratik hayatın dizaynı için düşünülen gözlemedayalı akıl anlayışı; eleştirel bir perspektifle ampirizmi zorunlu sonuçlarınagötüren Hume’un yaşantı temelli akıl anlayışı ve Kant’ın önceki fikirlerirestore eden özne merkezli akıl anlayışı. Kısmen Hume’un yaklaşımı dışardatutulduğunda aklın gücünden şüphe duymayan bu düşünürler, aklın uygun işleyişiiçin zihnin yanlış inançlardan temizlenmesini ve kendisinden şüphe edilmeyecekyeni bir başlangıç noktasının belirlenmesini şart koşmuşlardır.
KW  - Aydınlanma
KW  - akıl
KW  - özne
CR  - Adorno, T. (2012). Ahlak Felsefesinin Sorunları, (Çev. Tuncay Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.Akarsu, B. (1982). Ahlak Öğretileri, İstanbul: Remzi Kitabevi.Akarsu, B. (1987). Çağdaş Felsefe Akımları, İstanbul: İnkılap Kitabevi.Allison, H. E. (1983). Kant’s Transcendental Idealism, New Haven and London: Yale University Press.Bacon, F. (2012). Novum Organum, (Çev. Sema Önal). İstanbul: Say Yayınları.Beck, L. W. (1969). Early German Philosophy Kant and His Predecessors, Cambridge: Harvard University Press.Benhabib, Ş. (1999). Modernizm, Evrensellik ve Birey Çağdaş Ahlak Felsefesine Katkılar, (Çev. Mehmet Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Bernstein, R. J. (2009). Objektivizmin ve Rölativizmin Ötesi: Bilim, Hermenoytik ve Praxis, (Çev. Feridun Yılmaz), İstanbul: Paradigma Yayıncılık.Cassirer, E. (2009). The Philosophy of the Enlightenment, (translated by Fritz C. A. Koelln and James, P. Pettegrove). Oxford: Princeton University Press. Çiğdem, A. (2009). Aydınlanma Düşüncesi, İstanbul: İletişim Yayınları.Descartes, R. (1985). The Philosophical Writings of Descartes, Volume I, (translated by J. Cottingham, R. Stoothoff, D. Murdoch). Cambridge: Cambridge University Press.Descartes, R. (1996). Yöntem Üzerine, (Çev. Bülent Kenar). İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.Duman, F. (2006). Akılcılık Bağlamında İki Aydınlanma Geleneği: Fransız Aydınlanması Versus İskoç Aydınlanması, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, cilt:61, sayı: 1, ss. 117-151.Eagleton, T. (2010). Estetiğin İdeolojisi, (Çev. Bülent Gözkan vd.). İstanbul: Doruk Yayımcılık.Gadamer, H. G.(2009). Hakikat ve Yöntem II. Cilt, (Çev. Hüsamettin Arslan, İsmail Yavuzcan). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.Goldman, L. (1999). Aydınlanma Felsefesi, (Çev. Emre Arslan), Ankara: Doruk Yayınları.Hampson, N. (1991). Aydınlanma Çağı, (Çev. Jale Parla), İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.Hazard, P. (1973). Batı Düşüncesindeki Büyük Değişim, (Çev. Erol Güngör), İstanbul: MEB Basımevi.Himmelfarb, G. (2004). The Roads to Modernity: The British, French, and American Enlightenments, New York: Knopf.Horkheimer, M. (2005). Geleneksel ve Eleştirel Kuram, (Çev. Mustafa Tüzel), İstanbul: YKY Yayınları.Hume, D. (1976). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma, (Çev. Oruç Aruoba). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.Hume, D. (1986). İnsan Zihni Üzerine Bir Araştırma, (Çev. Selmin Evrim). İstanbul: MEB Basımevi.Kant ,I. (1993). Arı Usun Eleştirisi, (Çev. Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınevi.Kant, I. (2002). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, (Çev. İoanna Kuçuradi). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.Kaya G., F. (2006). Richard Rorty’ye Giriş, Felsefe ve Doğanın Aynası, İstanbul: Paradigma Yayıncılık.Ketenci, T. (2014). Decartes ve Hume'nin Akıl Anlayışlarının Karşılaştırılması, Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1. Küçüklalp, K. (2008). Batı Metafiziğinin Dekonstrüksiyonu: Heidegger ve Derrida, İstanbul: Sentez Yayıncılık.Locke, J. (2000). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme, (Çev. Meral Delikara Topçu). Ankara: Öteki Yayınevi. Magee, B. (2000). Büyük filozoflar: Platon’dan Wittgenstein’a Batı Felsefesi, (Çev. Ahmet Cevizci). İstanbul: Paradigma Yayınları.Murphy, J. W. (2000). Postmodern Sosyal Analiz ve Postmodern Eleştiri, (Çev. Hüsamettin Arslan). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.Öner, E. (2009). Kant’ta Aklın Eleştirisi, Rize: RTE Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Y. Lisans Tezi).Rorty, R. (2006). Felsefe ve Doğanın Aynası, (Çev. Funda Günsoy Kaya), İstanbul: Paradigma Yayıncılık.Russ, J. (2011). Avrupa Düşüncesinin Serüveni, (Çev. Özcan Doğan). Ankara: Doğu Batı Yayınları.Schouls, P. A. (1989). Descartes and the Enlightenment, Canada: McGill-Queen’s University Press.Sunar, İ. (2008). Düşün ve Toplum, İstanbul: Doruk Yayımcılık.Toulmin, S. (2002). Kozmopolis: Modernite'nin Gizli Gündemi, (Çev. Hüsamettin Arslan), İstanbul: Paradigma Yayıncılık.West, D. (2013). Kıta Avrupası Felsefesine Giriş, (Çev. Ahmet Cevizci). (3. Baskı). İstanbul: Paradigma Yayınları.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/dortoge/issue//649594
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/958308
ER  -