TY  - JOUR
T1  - Eski Türkçe ele-’den Çağdaş Uygurca elley’e
TT  - From Old Turkic ele- to Modern Uyghur elley
AU  - Gulcalı, Zemire
PY  - 2019
DA  - December
JF  - International Journal of Old Uyghur Studies
JO  - IJOUS
PB  - Mehmet ÖLMEZ
WT  - DergiPark
SN  - 2687-4954
SP  - 185
EP  - 196
VL  - 1
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Türk dilinin farklı tarihî dönemlerinden Çağdaş Türk dillerine ulaşan sözcüklerinanlam ve şekil bakımından karşılaştırılması Türkçenin geçmişten günümüzekadar uzanan bütünlüğünü ortaya koymak için büyük önem arz eder.Günümüzden binlerce yıl öncesinde kullanılan sözleri gerek çağdaş Türkdillerinde gerekse Türk dillerinin farklı ağızlarında görmek mümkündür.Özellikle, en eski metinlerde bile nadir rastlanan ve Çağdaş Türk dilleri arasındada pek yaygın olmayan veya şeklen ve anlamsal olarak değişime uğrayan kimisözler Türkçenin eskiliğinin ve devamlılığının göstergesidir. Türkçenin en eskimetinlerinde geçen bir kısım sözcükler çeşitli araştırmacılar tarafındandeğerlendirilmiştir; tarihî eserlerin söz varlığı ile günümüz Türk dillerinin sözvarlığı bazı karşılaştırmalı çalışmalara konu olmuştur. Bu çalışmalar sonucundagünümüz Türk dillerindeki eskicil sözcüklerin kökeni aydınlatılmayaçalışılmıştır. Bu çalışmamda Çağdaş Uygurcada çok özel bir yeri olan elleysözünün kökeninin Eski Türkçe ele- filine dayandığını açıklamaya çalışacağım.ele- filinin geçtiği ilk metin VIII. yüzyıldan kalma Dongoyn Şiree yazıtı olupUygurca Budist eserlerdeki örnekleriyle devam etmiş ve günümüz Uygurcasınakadar ulaşabilmiştir.
KW  - Eski Türkçe
KW  - Eski Uygurca
KW  - Çağdaş Uygurca
KW  - Dongoyn Şiree yazıtları
KW  - ele-/ele
KW  - elley
N2  - Comparison of the meaning and form of the words which from differenthistorical periods of Turkish language reached to Modern Turkic languages hasgreat importance for revealing the integrity of Turkic from past to present. It ispossible to see the words used thousands of years before today in both modernTurkic languages and in different dialects of Turkic languages. In particular,some words that are rare even in the oldest texts and which are not very commonin modern Turkic languages or that have changed in form and semantically areindications of the oldness and continuity of Turkic. Some words in the oldestTurkic manuscripts have been evaluated by various researchers. The vocabularyof historical monuments and vocabulary of modern Turkic languages have beenthe subject of some comparative studies. As a result of these studies, it is tried toclarify the origin of old words in modern Turkic languages. In this study, I willtry to explain that the origin of the word elley, which has a very special place inmodern Uyghhur, is based on the Old Turkic ele-. The verb ele-, first attested inthe inscription of Dongoin Shiree dating from the VIII century and continuedwith examples of Uyghhur Buddhist works and reached to the present Uyghhurlanguage.
CR  - BAYNİYAZOV, Ayabek, Janar BAYN,YAZOV, Kenan KOÇ (2019), Türkiye Türkçesi -Kazak Türkçesi Sözlüğü (TKS). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
CR  - CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford.
CR  - DANKOFF, Robert, James KELLY (1985) MAḤMŪD al-KĀŠΓARĪ. Compendium of The The Turkic Dialects. (DLT) III.  Harvard University.
CR  - JARRING, Gunnar (1964), En Eastern Turki-English Dialect Dictionary. Lund.
CR  - KOÇ, Kenan, Ayabek BAYNİYAZOV, Vehbi BAŞKAPAN (2019), Kazak Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlüğü (KTS). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
CR  - Mahmûd el-Kâşgarî , Dîvânu Lûgat’it-Turk (Türk Dilleri Derlemesi) (2019). Çeviren: Mustafa S. KAÇALİN; yayına hazırlayan: Mehmet Ölmez. Kabalcı yayıncılık, İstanbul.
CR  - MÖNHTULGA, Rinçinhorol (2016): “Dongoyn Şiree Kültür Kompleksi / Dongoin Shiree Complex”, Moğolistan’daki Türk Ayak İzleri / Turkic Footprinys in Mongolia, Ulaanbaatar, 186-191.
CR  - ÖLMEZ, Mehmet (2017): “Moğolistan’da Yeni Bulunan Eski Türkçe ‘Dongoyn Şiree’ Yazıtları Üzerine Notlar”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 2017, 57:161-178.
CR  - RADLOFF, Wilhelm (1893), Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialecte, Erster Band: die Vocale. St. Petersburg.
CR  - RADLOFF, Wilhelm, S. Ye. MALOV (1913), Suvarṇaprabhāsa (sutra zolotogo bleska). Tekst ujgurskoj redakcii. 1-2. Sanktpeterburg. (Bibliotheca Buddhica. 17.) [Yeniden bs. Osnabrück 1970].
CR  - RÖHRBORN, Klaus (1977-1998), Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien: a - ärŋäk I-VI. Wiesbaden.
CR  - RÖHRBORN, Klaus (2017), Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien. Neubearbeitung II: Nomina – Pronomina – Partikeln. Band 2: aš – äžük. Franz Steiner Verlag, Stuttgart.
CR  - WILKENS, Jens (2016), Buddhistische Erzählungen aus dem alten Zentralasien Edition der altuigurischen Daśakarmapathāvadānamālā. Teil 1, 2, 3. (BT XXXVII) Tornhout.
CR  - YUDAHİN, K., K. (1998), Kırgız Sözlüğü. Türkçeye çev. Abdullah TAYMAS. TDK Yay. Ankara, (Birleştirilmiş birinci bs.) [Birinci bs. 1945].
CR  - YUSUPOVA, Nasiba (2018), Türkçe – Özbekçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
CR  - ZİEME, Peter (1975), “Ein uigurischer Erntesegen”, Altorientalische Forschungen, 3, 1975: 109-143.
CR  - Kumul Ninnisi: https://www.youtube.com/watch?v=c-lXQKp1mRo
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijous/issue//658154
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/913776
ER  -