TY  - JOUR
T1  - Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile Günlük Ritim Tercihi ve Uyku Değişkenleri Arasındaki İlişki
TT  - The Relationship of Vocational Burnout Levels with Circadian Preference and Sleep Variables of Science Teachers
AU  - Yurduseven, Kübra
AU  - Önder, İsmail
PY  - 2019
DA  - December
JF  - Journal of Multidisciplinary Studies in Education
JO  - JMSE
PB  - Eğitim Araştırmaları ve Yayınları Derneği (ERPA)
WT  - DergiPark
SN  - 2645-9205
SP  - 39
EP  - 51
VL  - 3
IS  - 4
LA  - tr
AB  - Bu araştırma, fen bilimleri öğretmenlerinin mesleki tükenmişlikdüzeyleri ile günlük ritim tercihleri ve uyku değişkenleri arasındaki ilişkiyitespit etmek amacıyla yapılmıştır. Çalışmaya Kocaeli ilinde görev yapan 300 fenbilimleri öğretmeni katılmıştır. Veriler, “Kişisel Bilgi Formu”, “MaslachTükenmişlik Ölçeği” ve “Karma Sabahçıl Ölçeği” kullanılarak toplanmış ve SPSS21.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Çalışmada tarama modelikullanılmıştır. Analizlerde fen bilimleri öğretmenlerinin günlük ritim tercihi,MSFsc, sosyal jetlag, yaş, cinsiyet, kıdem, öğrenim durumu, mesleğini isteyerekyapma, çalıştığı ortamdan memnuniyet ve okula gitme motivasyonu değişkenlerinebakılarak mesleki tükenmişlik düzeylerinin yordanıp yordanmadığıaraştırılmıştır. Bunun yanında mesleki tükenmişlik düzeyi, günlük ritim tercihive uyku değişkenleri arasındaki ilişkiler ve bu değişkenlerin durumuincelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre fen bilimleri öğretmenlerinin meslekitükenmişlik düzeyleri yüksek çıkmıştır. Fen bilimleri öğretmenlerinin meslekitükenmişlik puanları ile CSM ve MSFsc arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişkibulunmuştur. Ayrıca öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile okulagitmedeki motivasyonları arasında negatif yönde bir ilişki tespit edilmiştir.Bunun yanında okula gitme motivasyonu ile MSFsc’nin mesleki tükenmişlikdüzeyini yordadığı görülmüştür. Sonuçta fen bilimleri öğretmenlerinin meslekitükenmişlik düzeyini yordayan değişkenlerden birisinin günlük ritim tercihiolduğu görülmüştür. Bireylerin günlük ritimden kaynaklı uyku düzeni mesleğinçalışma saati ile uyumlu olmadığı durumlarda kişi yeterli uyku uyuyamadığı içinstres oluşabilmekte ve bu durum tükenmişlik düzeyini artırabilmektedir.
KW  - Mesleki Tükenmişlik
KW  - Günlük Ritim
KW  - Sosyal Jetlag
KW  - MSFsc
KW  - Sabahçıl-Akçamcıl Tercihi
N2  - The aim of this study wasto determine the relationship of vocational burnout levels with circadianpreference and sleep variables of science teachers. Three hundred scienceteachers working in Kocaeli province participated in the study. Data werecollected using “Demographic Form”, “Maslach Burnout Scale ”and “CompositeScale of Morningness” and were analyzed with SPSS 21.0 package program. A surveydesign was used in the study. In the analysis, it was investigated whether scienceteachers' vocational burnout levels couldbe predicted by the variables circadian preference, MSFsc, social jetlag, age,gender, seniority, educational status, doing their job willingly, satisfactionwith the work environment and motivation to go to school. In addition, associationsamong vocational burnout levels, circadian preferences and sleep variables wereexamined. According to the results of the analysis, vocational burnout levelsof science teachers were found to be high. Significant positive correlations werefound between vocational burnout scores of science teachers with CSM and MSFsc.A negative correlation was found between teachers' vocational burnout levelsand their motivation to go to school. Besides, motivation to go to school andMSFsc predicted vocational burnout levels of science teachers. As a result, oneof the variables predicting vocational burnout of science teachers was found tobe circadian preference. In cases where the sleep pattern of the individualsdue to circadian rhythm is not compatible with the working hours of theirprofession, the individual cannot sleep adequately which may result in stress andincrease their vocational burn out levels.
CR  - Adan, A. ve Natale V. (2002). Gender Differences In Morningness – Eveningness Preference. Chronobiol Int, 19, 709–720.
CR  - Adan A., Caci H. ve  Prat G. (2005). Reliability of the Spanish version of the Composite Scale of Morningness. European Psychiatry, 20, 503–509. doi: 10.1016/j. eurpsy.2005.01.003
CR  - Akıncı, E. ve Orhan, F. E. (2016). Sirkadiyen ritim uyku bozuklukları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8, 178-189.
CR  - Barut, Y. ve Kalkan, N. (2002). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Öğretim Elemanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 66-77
CR  - Beşoluk, Ş. (2011). Morningness–eveningness preferences and university entrance examination scores of high school students. Personality and Individual Differences, 50(2), 248-252.
CR  - Bilen, K., Ercan, O., ve Doğruluk, S. (2016). Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlikleri İle Öğretim Programına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 115-136.
CR  - Cherniss, C. (1980). Professional Burnout in Human Organizations. Newyork: Praeger.
CR  - Çavuş, M. F., Gök, T. ve Kurtay, F. (2007). Tükenmişlik: meslek yüksekokulu akademik personeli üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 97-108.
CR  - Değirmenci, İ. ve Özbayer, R. (2011). Sirkadiyen Saat, Hücre Döngüsü ve Kanser. Dicle Tıp Dergisi, 38 (4): 514-518.
CR  - De Souza, J. C., Oliveira, M. L. C. D., de Sousa, I. C. ve Azevedo, C. V. D. (2018). Gender differences in sleep habits and quality and daytime sleepiness in elementary and high school teachers. Chronobiology international, 35(4), 486-498.
CR  - De Souza, J. C., de Sousa I. C., Maia, A. P. L. ve de Azevedo, C. V. M. (2012). Sleep patterns of teachers and adolescents who attend school in the morning, Biological Rhythm Research, 43(1), 65-72. DOI: 10.1080/09291016.2011.638156
CR  - Dorman, J. (2003). Testing A Model For Teacher Burnout. Australian Journal Of Educational & Developmental Psychology, 3, 35-47.
CR  - Drake, C., Nickel, C., Burduvali, E., Roth, T., Jefferson, C., ve Pietro, B. (2003). The pediatric daytime sleepiness scale (PDSS): Sleep habits and school outcomes in
middle-school children. Sleep, 26(4), 455–458.
CR  - Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı, 143-154.
CR  - Etzion, D. (1987). Burnout: The hidden agenda of human distress. Telaviv: TelAviv University.
CR  - Friedman, I. A., ve Farber, B. A. (1992). Professional self-concept as a predictor of teacher burnout. Journal of Educational Research, 86, 28-35.
CR  - Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn‐out. Journal of Social İssues, 30(1), 159-165.
CR  - Giannotti, F., Cortesi, F., Sebastiani, T. ve Ottaviano, S. (2002). Circadian preference, sleep and daytime behaviour in adolescence. Journal of sleep research 11;191-9.
CR  - Horne, J. A. ve Ostberg, O. (1976). A self-assessment questionnaire to determine morningness-eveningness in human circadian rhythms. International journal of chronobiology, 4(2). 97-110.
CR  - İnce, N. B., ve Şahin, A. E. (2015). Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu’nu Türkçe’ye Uyarlama Çalışması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 6(2).
CR  - Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 15. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
CR  - Kerkhof, G. A., ve Van Dongen, H. P. A. (1996). Morning-type and evening-type individuals differ in the phase position of their endogenous circadian oscillator. Neuroscience Letters, 218, 153–156.
CR  - Keskin, N. ve Tamam, L., (2018), Ruhsal Bozukluklarda Uyku, Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 27(1):27-38, doi:10.17827/aktd. 8;27(1):27-38 339137
CR  - Konur, K., Ayas, A. ve Konur, B. (2010). Fen ve Teknoloji Dersi Kılavuz Kitaplarının Kullanım Sürecine İişkin Öğretmen Görüşleri, Milli Eğitim Dergisi, 40(185), 227-239.
CR  - Marek, T., Schaufeli, W. B. ve Maslach, C. (2017). Professional burnout: Recent developments in theory and research.London: Routledge.
CR  - Masal, E., Randler, C., Beşoluk, Ş., Önder, İ., Horzum, M. B. ve Vollmer, C. (2015). Effects of longitude, latitude and social factors on chronotype in Turkish students. Personality and Individual Differences, 86, 73-81.
CR  - Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2(2), 99-113.
CR  - Maslach, C. (2003). Job burnout: New directions in research and intervention. Current Directions in Psychological Science, 12(5), 189-192.
CR  - Oswin, M. (1978). Children living in long stay hospitals. London: Heinemann.
CR  - Önder, İ., Beşoluk, Ş. ve Horzum, M. B. (2013). Psychometric properties of the Turkish version of the composite scale of morningness. The Spanish journal of psychology, 16, 106-111.
CR  - Piccinelli, M., Wilkinson, G. (2000). Gender differences in depression: Critical review. Br J Psychiatry, 177, 486–92.
CR  - Posey, T. B. ve Ford, J. A. (1981). The Morningness–Eveningness Preference of College Students as Measured by the Horne and Ostberg Questionnaire. Int. J. Chronobiol, 7, 141–144.
CR  - Randler, C. ve Frech, D. (2009). Young people’s time-of-day preferences affect their school performance. Journal of Youth Studies, 12(6), 653–667.
CR  - Roenneberg, T., Wirz-Justice, A. ve Merrow, M. (2003). Life between the clocks: Circadian temporal patterns of human chronotypes. Journal of Biological Rhythms, 18, 80–90.
CR  - Roeser, K., Meule, A., Schwerdtle, B., Kübler, A., & Schlarb, A. A. (2012). Subjective sleep quality exclusively mediates the relationship between morningness-eveningness preference and self-perceived stress response. Chronobiology international, 29(7), 955-960.
CR  - Seferoğlu, S. S., Yıldız, H. ve Yücel, Ü. A. (2014). Öğretmenlerde tükenmişlik: Tükenmişliğin göstergeleri ve bu göstergelerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(174), 348-364.
CR  - Sılığ, A. (2003). Banka çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No:124676).
CR  - Tekeli, S. (2009). Lise son sınıf öğrencilerinin uyku kalitelerinin ve sınav kaygılarının değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 267613).
CR  - Yetkin, S., ve Aydın, H., (2014), Bir Semptom ve Bir Hastalık Olarak Uykusuzluk, Türk Uyku Tıbbi Dergisi, 1:1-8. DOI: 10.4274/jtsm.01
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmse/issue//660750
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/975212
ER  -