TY  - JOUR
T1  - Bireylerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi: Afyonkarahisar İli Örneği
TT  - Analysis of the Attitudes and Behavior of Individuals on Oral and Dental Health by Statistical Methods: Sample of Afyonkarahisar Province
AU  - Saraçlı, Sinan
AU  - Atalay, Fatma
PY  - 2020
DA  - May
DO  - 10.33631/duzcesbed.681827
JF  - Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi
JO  - DÜ Sağlık Bil Enst Derg
PB  - Düzce Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2146-443X
SP  - 172
EP  - 180
VL  - 10
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Amaç: Bu çalışmada,bireylerin ağız ve diş sağlığı konusundaki bilgiye ve korkuya dayalı tutum vedavranışlarının incelenerek, tutumlarının davranışları üzerindeki etkilerininbelirlenmesi amaçlanmıştır.Gereç veYöntemler: Buamaçla Afyonkarahisar il merkezinde faaliyet göstermekte olan özel dişkliniklerine, 2019 yılı Nisan-Mayıs aylarında tedavi amaçlı gelen toplam 350hastaya uygulanan anket aracılığı ile ilgili veriler toplanmıştır. Toplananverilere, betimleyici istatistiksel analizlerin dışında açıklayıcı faktöranalizi, doğrulayıcı faktör analizi ve yapısal eşitlik modellemesi uygulanarakbireylerin bilgiye ve korkuya dayalı tutum ve davranış boyutları belirlenerekağız ve dış sağlığı konusundaki davranışları üzerinde etkili olan tutumlarıbelirlenmiştir.Bulgular: Açıklayıcıfaktör analizi sonucunda bireylerin ağız ve diş sağlığı konusundakitutumlarının alt boyutları: Korkuya dayalı Tutum (KT) ve Bilgiye dayalı Tutum(BT) olarak, davranışlarının alt boyutları ise Korkuya dayalı Davranış (KD),Bilgiye dayalı Davranış (BD) olarak belirlenmiştir. Faktör analizi bulgularınagöre bireylerin korkuya dayalı tutumları üzerinde, en çok anestezik iğneningörüntüsünün endişelendirdiği, Korkuya dayalı davranışları üzerinde en çokkullanılan aletlerin seslerinin rahatsız ettiği için müzik dinlemeleri etkilibulunmuş, Bilgiye dayalı tutumları üzerinde Ağız ve diş sağlığı genel vücutsağlığı ile etkileşim içinde olduğu, bilgiye bağlı davranışları üzerinde iseDişlerimi düzenli şekilde günde 2 defa fırçalamaları etkili olarak bulunmuştur.Sonuç: Yapısal eşitlikmodellemesi sonucunda elde bulgulara göre, korkuya dayalı davranışları üzerindekorkuya dayalı tutumları en etkili faktör olarak belirlenirken, bilgiye dayalıdavranışları üzerinde ise bilgiye dayalı tutumları en etkili faktör olarakbelirlenmiştir.
KW  - Diş sağlığı taramaları
KW  - tutum
KW  - davranış
KW  - istatistiksel model
N2  - Aim:In this study, it was aimed to determine the effects of attitudes on behaviorsof individuals by examining their attitudes and behaviors based on informationand fear on oral and dental health. Materialand Methods: For this purpose, data was collected from a total of350 patients who were treated for treatment in April-May 2019 in private dentalclinics in Afyonkarahisar. In addition to the descriptive statistical analysis,descriptive factor analysis, confirmatory factor analysis and structuralequation modeling were applied to the collected data. Attitudes and behaviorsof individuals based on knowledge and fear were determined and their attitudeswhich had an effect on oral and dental health behaviors were determined. Results:As the results of the explanatory factor analysis, subfactors of individuals’ attitudes and behaviors towards oral and dental healthis determined as fear-based attitudes (KT) and knowledge based attitudes (BT)and fear-based behaviors (KD) and knowledge based behaviors (BD). According tothese findings, while fear of the view of anesthetic injection is the mosteffective on fear-based attitudes of the individuals, listening music becauseof the disturbance of the voices of the devices has the greatest effect on theirfear-based behaviors. Besides, while Interaction between general health withoral and dental health is found effective on their knowledge based attitudes,brushing teeth twice a day regularly is found effective on their knowledgebased behaviors.Conclusion: Accordingto the results of the structural equation modeling, fear-based attitudes weredetermined as the most effective factor on the behaviors based on fear, whereasknowledge-based attitudes were determined as the most effective factor onknowledge-based behaviors.
CR  - 1.	Büyük DŞ, Çetinkaya A, Özmen D, Taylan A, Uyar, F. 11-12 yaş grubu çocukların ağız ve diş sağlığı konusundaki bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2018; 11(2): 78-86.
CR  - 2.	Aydemir H, Ceylan KG. Orta karadeniz bölgesinde yaşayan bireylerin ağız-diş sağlığı düzeyi. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 1999; 9(1): 96-9.
CR  - 3.	Satcher D. Oral health in America: a report of the surgeon general. Rockville, MD: National Institute of Dental and Craniofacial Research, National Institutes of Health; 2000.
CR  - 4.	Beaglehole R. The oral health atlas: mapping a neglected global health issue. Geneva: FDI World Dental Federation; 2009.
CR  - 5.	Kaya S. Ağız ve diş sağlığı hastalarında yaşam kalitesinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Hacettepe ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü; 2014.
CR  - 6.	Genderson MW, Sischo L, Markowitz K, Fine D, Broder HL. An overview of children's oral health-related quality of life assessment: from scale development to measuring outcomes. Caries Research. 2013; 47(1): 13-21.
CR  - 7.	Kumar P, Kumar P, Dixit A, Grupta V, Singh H, Sargaşyan V. Cross sectional evaluation of awareness of prevention of dental caries among general paediatricians in Ghaziabad district, India. Annals of Medical and Health Sciences Research. 2014; 4(3): 302-6.
CR  - 8.	Kılınç G, Günay T. Dokuz Eylül Üniversitesi tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin ağız diş sağlığı konusunda bilgi düzeyleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2010; 24(3): 131-7.
CR  - 9.	Öztunç H, Haytaç, MC, Özmeriç N, Uzel İ. Adana ilinde 6-11 yaş grubu çocukların ağız-diş sağlığı durumlarının değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2000; 17(2): 1-6.
CR  - 10.	Källestål C, Matsson L, Holm AK. Periodontal conditions in a group of Swedish adolescents (I). A descriptive epidemiologic study. Journal of Clinical Periodontology. 1990; 17(9): 601-8.
CR  - 11.	Özmeriç N, Göfteci B, Kurtiş B, Bal B. Arayüz bakımı ve periodontal sağlık. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 1994; 11(2): 33-8.
CR  - 12.	Tulunoğlu Ö, Bodur H, Akal N. Aile eğitim düzeyinin okul öncesi çocuklardaki ağız diş sağlığı uygulamaları üzerine etkisinin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 1999; 16(2): 27-32.
CR  - 13.	Pattanaporn K, Navia JM. The relationship of dental calculus to caries, gingivitis, and selected salivary factors in 11‐to 13‐year‐old children in Chiang Mai, Thailand. Journal of Periodontology. 1998; 69(9): 955-61.
CR  - 14.	Gibson S, Williams S. Dental caries in pre–school children: associations with social class, toothbrushing habit and consumption of sugars and sugar–containing foods. Caries Research. 1999; 33(2): 101-13.
CR  - 15.	Çalışkan D, Yaşar F, Tunçbilek A. AÜ TF 9-10 sömestr öğrencilerinin ağız ve diş sağlığı konusunda bilgi düzeyleri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2002; 55(2): 137-42.
CR  - 16.	Rabiei S, Mohebbi SZ, Patja K, Virtanen JI. Physicians’ knowledge of and adherence to improving oral health. BMC Public Health. 2012; 12(1): 855.
CR  - 17.	Adeghe HA, Ehigiator O, Azodo CC, Ehizele AO. Nigerian clinical level medical students’ knowledge of dental specialty. Annals of Medical and Health Sciences Research. 2012; 2(2): 157-60.
CR  - 18.	Koşan Z, Akgül N, Bedir B, Çalıkoğlu EO, Yılmaz S, Derelioğlu SD. Tıp ve diş hekimliği fakültelerinde ağız – diş sağlığı eğitimi yeterli mi? Öğrencilerin bilgi düzeylerinin karşılaştırılması. Turk J Public Health. 2017; 15(3): 201-12.
CR  - 19.	Vishwanathaiah S. Knowledge, attitudes, and oral health practices of school children in davangere. International Journal of Clinical Pediatric Dentistry. 2016; 9(2): 172-6.
CR  - 20.	TDB [İnternet] Türk Diş Hekimleri Birliği, 2015. [Erişim tarihi: 15.08.2016] Erişim adresi: http://www.tdb.org.tr/tdb/v2/basin_icerik.php?yer_id=5&id=64.
CR  - 21.	Tekçiçek M. Okul sağlığı programlarında ağız diş sağlığının önemi ve kapsamı. Halk Sağlığı Günleri III. Ulusal Okul Sağlığı Sempozyumu; 4-9 Eylül 2014; Ankara.
CR  - 22.	WHO. Oral health surveys: basic methods. 5. ed. 2013. France: World Health Organization; 2013.
CR  - 23.	Namal N, Ertem-Vehid H, Vehid S, Can G. Altı-on iki yaş grubu çocukların diş sağlığını etkileyen anneye ait faktörlerin araştırılması. Çocuk Dergisi. 2009; 9(3): 123-6.
CR  - 24.	Pekcan H. Okul sağlığı içinde halk sağlığı temel bilgiler 1. 3. Baskı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2015.
CR  - 25.	Bhardwaj VK, Sharma KR, Luthra RP, Jhingta P, Sharma D, Justa A. Impact of school-based oral health education program on oral health of 12 and 15 years old school children. Journal of Education and Health Promotion. 2013; 2: 33-45.
CR  - 26.	Amschler DH. A hidden epidemic: dental disparities among children. (Commentaries). Journal of School Health. 2003; 73(1): 38-41.
CR  - 27.	Jackson SL, Vann WF, Kotch JB, Pahel BT, Lee JY. Impact of poor oral health on children's school attendance and performance. American Journal of Public Health. 2011; 101(10): 1900-6.
CR  - 28.	TÜİK[İnternet] İstatistiklerle Çocuk. 2015 [Erişim tarihi: 20.04.2019] Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ID=11&KITAP_ID=269.
CR  - 29.	Haque SE, Rahman M, Itsuko K, Mutahara M, Kayako S, TsutsumiIslam MJ, et al. Effect of a school-based oral health education in preventing untreated dental caries and increasing knowledge, attitude, and practices among adolescents in Bangladesh. BioMed Central Oral Health. 2016; 44(16): 1-10.
CR  - 30.	Güler Ç, Eltas A, Güneş D, Görgen VA, Ersöz M. Malatya ilindeki 7-14 yaş arası çocukların ağız-diş sağlığının değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012; 2: 19-24.
CR  - 31.	Boorin MR. Anxiety. Its manifestation and role in the dentalpatient. Dental clinics of North America.1995; 39(3): 523-39.
CR  - 32.	Köroğlu DA, Durkan R. Diş hekimliği uygulamalarında karşılaşılan dental anksiyete sendromunun etiyolojisinin ve tedavi yöntemlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2010; 3: 205-12
CR  - 33.	AyerJr W, Domoto PK, Gale EN, JoyJr ED, Melamed BG. Overcoming dental fear: strategies for its prevention and management. Journal of the American Dental Association1939; 107(1): 18-27.
CR  - 34.	Abrahamsson KH, Berggren U, Carlsson SG. Psychosocial aspects of dental and general fears in dental phobic patients. Acta Odontol Scand. 2000; 58: 37-43.
CR  - 35.	Ünlüyol AY, Kocabalkan E. Diş tedavisi öncesi endişenin hastanın tedaviye bakış açısına etkisi. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2010; 27(3): 167-74.
CR  - 36.	Ay ZY, Erdek Y, Öztürk M, Kılınç G, Bozkurt Y, Yılmaz R. Süleyman Demirel Üniversitesi diş hekimliği fakültesine başvuran hastalarda dental korku düzeyinin incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2005; 8(1): 12-8.
CR  - 37.	Tezel A, Yaman S. Erzurum ili ilkokul 4. ve 5. sınıf çocuklarının ağız ve diş sağlığı konusundaki bilgi tutum ve davranış düzeyinin araştırılması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2010; 1(1): 36-45.
CR  - 38.	Pekiner N. İstanbul’un sosyo-ekonomik yönden farklı iki ilköğretim okulunda uygulanan ağız ve diş sağlığı eğitiminin sonuçlarının karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmesi [Doktora Tezi]. İstanbul: M.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 1999.
CR  - 39.	Yüksel R. Amasya İlindeki sınıf öğretmenlerinin ağız ve diş sağlığı konusundaki bilgi ve davranışları [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2018.
CR  - 40.	Schermelleh-Engel K, Moosbrugger H, Müller H. Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online. 2003; 8(2): 23-74.
UR  - https://doi.org/10.33631/duzcesbed.681827
L1  - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1098605
ER  -