TY  - JOUR
T1  - 18. Yüzyıl Osmanlısı’nda Bir el-Ġazālī Şârihi: Lālezārī ve el-Mīzānu’l-Muḳīm Adlı Eseri
TT  - A Commentator on al-Ghazalī in the 18th Century Ottoman Empire: Lālezārī and His al-Mīzān al-Muqīm
AU  - Yıldırım, Zehra
PY  - 2020
DA  - November
DO  - 10.33227/auifd.698979
JF  - Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
JO  - AÜİFD
PB  - Ankara Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1301-0522
SP  - 371
EP  - 452
VL  - 61
IS  - 2
LA  - tr
AB  - El-Ġazālī, mantık ilmine karşı önyargıları kırmak maksadıyla Aristoteles’in mantığa dair kullandığı terimlere İslami bir hüviyet kazandırmış ve el-Ḳısṭāsu’l-Mustaḳīm adlı eserin-de bu ilme ilahî bir önem atfetmiştir. El-Ġazālī’nin bu eserine 18. yüzyıl Osmanlı alimi Mehmed Ṭāhir Lālezārī (ö.1204/1789) tarafından yazılmış bir şerhin tahlili ve tahkiki bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Makalede önce Lālezārī’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, ardından el-Ġazālī’nin söz konusu eserine yazdığı şerhe dair bazı genel tespitlerde bulunulmuştur. Son olarak da söz konusu şerhin üç farklı nüsha-dan hareketle oluşturulmuş tahkikli metnine yer verilmiştir.
KW  - Mantık
KW  - el-Ġazālī
KW  - Lālezārī
KW  - el-Ḳısṭāsu’l-Mustaḳīm
KW  - el-Mīzānu’l-Muḳīm
N2  - ولقد أكسب الغزالي المصطلحات التي استخدمها أرسطو حول المنطق هوية إسلامية من أجل كسر الأحكام المسبقة حول علم المنطق. كما أعطى أهمية إلهية لعلم المنطق من خلال كتابه القسطاس المستقيم. موضوع هذا البحث هو تحليل ومراجعة شرح كتاب القسطاس المستقيم للغزالي الذي كتبه العالم العثماني محمد طاهر لاله زاري في القرن الثامن عشر (1204 هـ/ 1789 ق.م). وفي إطار هذا البحث، تم تقديم معلومات عن حياة لاله زاري وأعماله. ثم تم إجراء بعض التحليلات العامة فيما يتعلق بالشرح الذي كتبه لاله زاري عن القسطاس. وفي النهاية تم تحقيق نص الشرح المستند إلى ثلاث نسخ مختلفة.
CR  - Ayvansarâyî, Hüseyin. Camilerimiz Ansiklopedisi. İstanbul: Tercüman Gazetesi Yayınları, 1987.
CR  - Bursalı Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri. Haz. M. A. Yekta Saraç. Ankara: TÜBA Yayınları, 2016.
CR  - Çelebi, İlyas. “Lâlezârî,” Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), c.27, ss.89-90.
CR  - Durusoy, Ali. “Mantık ve Mantık Tarihi Üzerimne Bir Değerlendirme.” İslâmî İlimler Dergisi 5:2 (2010), ss.9-20.
CR  - el-Ġazālī, Ebū Ḥāmid Muḥammed b. Muḥammed. el-Kıstasü’l-Müstakim. Çev. İbrahim Çapak. İstanbul: TYEKB Yayınları, 2016.
CR  - Görgün, Tahsin. “Tarih ve Toplum Araştırmalarında Bir Yöntem Kaynağı Olarak Klasik Metafizik: Fahreddin er-Râzî Ekolü ve İbn Haldûn.” İslâm Araştırmaları Dergisi 17 (2007), ss.49-78.
CR  - Keḥḥāle, ʿUmer Rıḍā. Muʿcemu’l-Muʾellifīn. Beyrut: Mektebetu’l-Mus̱ennā ve Dāru İḥyāʾi’t-Turās̱i’l-ʿArabī, 1993.
Lālezārī, Meḥmed Ṭāhir. ed-Durretu’ẓ-Ẓāhira. Süleymaniye Kütüphanesi-Hafid Efendi, no.124.
CR  - Lālezārī, Meḥmed Ṭāhir. el-Cevāhiru’l-Ḳalemiyye fī Tasṭīri Esrāri’n-Nūniyyeti’l-Kelāmiyye. Süleymaniye Kütüphanesi-Hafid Efendi, no.142.
CR  - Lālezārī, Meḥmed Ṭāhir. el-Mīzānu’l-Muḳīm fī Maʿrifeti’l-Ḳısṭāsi’l-Mustaḳīm. Süleymaniye Kütüphanesi-Esad Efendi, no.1758; Süleymaniye Kütüphanesi-Aşir Efendi, no.195; Süleymaniye Kütüphanesi-Reşid Efendi, no.326.
CR  - Lālezārī, Meḥmed Ṭāhir. Mecmaʿu Esrāri’l-Cevāhiri’r-Rūḥāniyye fī Maṭlaʿi Envāri’ẓ-Ẓavāhiri’r-Rayḥāniyye. Süleymaniye Kütüphanesi-Hafîd Efendi, no.124.
CR  - Mehmed Süreyya. Sicill-i Osmânî. Haz. Ali Aktan, Abdulkadir Yuvalı ve Metin Hülâgü. İstanbul: Sebil Yayınları, 1996.
CR  - Özpilavcı, Ferruh. “Gazzâli’nin Mantık İlmini Meşrûlaştırmasının Mantık Tarihi Açısından Değerlendirilmesi.” İslâmî İlimler Dergisi 7:1 (2012), ss.145-158.
UR  - https://doi.org/10.33227/auifd.698979
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/993988
ER  -