@article{article_715970, title={BAZI SÛFÎ MENÂKIBNÂMELERİNDE YER ALAN ÂYET VE HADİSLERİN İŞÂRÎ YORUMLARI}, journal={Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD)}, volume={20}, pages={327–349}, year={2020}, DOI={10.30627/cuilah.715970}, author={İltuş, Cüveyriye}, keywords={Tasavvuf,Sûfî,Menâkıbnâme,İşârî Yorum}, abstract={<p class="MsoNormal" align="center" style="text-align:center;line-height:normal;"> <i style="text-align:justify;text-indent:1cm;"> <span style="font-size:9pt;font-family:’Bookman Old Style’, serif;">Toplumun
ve kültürün şekillenmesinde, İslâm dini kabul edilmeden önce de önemli etkiye
sahip olan menkabeler, İslâmiyetin kabulüyle birlikte farklı bir çizgiye
bürünerek toplum üzerindeki etkisini ve kalıcılığını devam ettirmiştir. </span> </i> <br /> </p> <p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;margin-right:0cm;margin-bottom:6pt;margin-left:0cm;text-align:justify;text-indent:1cm;line-height:normal;"> <i> <span style="font-size:9pt;font-family:’Bookman Old Style’, serif;">Menâkıbnâmelerin
içerisinde abartılı sayılabilecek ifadelerin yer alması, bu eserlere ilmî
açıdan mesafeli yaklaşılmasına neden olmuş ve bu eserlerden yeterince istifade
edilememiştir. Bu sebeplerle menâkıbnâmelerin ilmî açıdan keşfedilme hikayesi, batıda
bu doğrultuda yapılan çalışmalara nazaran daha geç başlamıştır. Kültürel varlık
ve düşünce tarihi açısından önemli yere sahip olan menâkıbnâmelerin belirli bir
metot çerçevesinde, sağlıklı bir şekilde analiz edilerek değerlendirilmesi önem
arz etmektedir. </span> </i> </p> <p> <i> </i> </p> <i> </i> <p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;margin-right:0cm;margin-bottom:6pt;margin-left:0cm;text-align:justify;text-indent:1cm;line-height:normal;"> <i> <span style="font-size:9pt;font-family:’Bookman Old Style’, serif;">Tasavvuf
tarihinde, kültürel mirasımızın bir bölümünü oluşturan sûfî menâkıbnâmeleri
döneminin tarihî, coğrafi, sosyo-kültürel özellikleri gibi dönemsel
özelliklerini yansıtmasının yanında sûfîlerin hayatları, görüşleri, düşünce ve gönül
dünyalarını da yansıttığı için kıymetli bir yer tutmaktadır. Bu sebeplerle sûfî
menâkıbnâmeleri tasavvuf tarihi açısından önemli kaynak durumundadır. İnsanı
tanımaya dair yazılan tasavvufî eserler ve dinî kültürün şekillenmesinde,
aktarılmasında önemli role sahip sûfî menâkıbnâmeleri geçmişte olduğu gibi
günümüzde de canlılığını korumaktadır. </span> </i> </p> <p> <i> </i> </p> <i> </i> <p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;margin-right:0cm;margin-bottom:6pt;margin-left:0cm;text-align:justify;text-indent:1cm;line-height:normal;"> <i> <span style="font-size:9pt;font-family:’Bookman Old Style’, serif;">Kur’ân-ı
Kerim nüzûlünden itibaren anlaşılma ve bazı âyetleri itibariyle de yorumlanma
çabası içinde olunan mukaddes bir kitaptır. Sûfîler de erken dönemlerden
itibaren kendi gönül dünyalarının etkisiyle Kur’an’ı anlamaya ve yorumlamaya
başlamışlar, böylece kendilerine mahsus bir yorum anlayışı geliştirmişlerdir. Bu
anlama ve yorumlama gayretleri, sûfîlerin gönül dünyalarındaki derinlikle ve
zenginlikle birleşince tefsir tarihine özgün ve renkli bakış açısı kazandıran
işârî yorum geleneği ortaya çıkmıştır. Ancak sûfîlerin yorumlarını zikrederken
kullandıkları üslupta dikkate değer olan husus zâhirî anlamın dışındaki
yorumlarına “işâret” adını vermek suretiyle mütavazı bir dil kullanmalarıdır.
Zâhire muhalif olmayan ve kendini ona öncelemeyen işârî yorumlar âyetlere
zenginlik ve çok boyutluluk kazandırmıştır. </span> </i> </p> <p> <i> </i> </p> <i> </i> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom:.0001pt;text-align:justify;text-indent:1cm;line-height:normal;"> <i> <span style="font-size:9pt;font-family:’Bookman Old Style’, serif;">Bu
durum, hadislerin değerlendirilmesinde de görülmektedir. Sûfîler sadece
âyetleri değil aynı zamanda hadisleri de kendi kalp dünyalarının zenginliğiyle
yorumlamışlardır. Böylece tefsir ve hadis ilimlerine de özgün ve kayda değer
bakış açısı kazandırarak katkı sağlamışlardır. </span> </i> </p> <p> <i> </i> </p> <i> </i> <p class="MsoNormal" style="margin-top:6pt;margin-right:0cm;margin-bottom:12pt;margin-left:0cm;text-align:justify;text-indent:1cm;line-height:normal;"> <i> <span style="font-size:9pt;font-family:’Bookman Old Style’, serif;">Bu makalede, </span> </i> <i> <span style="font-size:9pt;font-family:’Bookman Old Style’, serif;">farklı meşrep ve ekolleri temsil eden bazı sûfîlerin
menâkıbnâmelerinden hareketle, âyet ve hadislerle ilgili yaptıkları işârî
yorumların benzerlik ve farklılıkları </span> </i> <i> <span style="font-size:9pt;font-family:’Bookman Old Style’, serif;">
üzerinde durulmuştur. Ayrıca </span> </i> <i> <span style="font-size:9pt;font-family:’Bookman Old Style’, serif;"> işârî olarak yorumlanan bu âyet ve hadislerin
zâhirî anlamlarıyla ilişkisi de ele alınmıştır. Çalışma neticesinde, incelenen
âyet ve hadislerin işârî yorumlarının genel olarak zâhirî anlamları çerçevesinde
kaldığı bununla birlikte tasavvufî bakış açısıyla derinleştirildiği ve
zenginleştirildiği görülmüştür. Ayrıca zaman zaman bir}, number={1}, publisher={Çukurova Üniversitesi}