TY - JOUR T1 - Türkiye'nin Çok Partili Hayata Geçiş Yıllarında Demiryolu Politikaları AU - Polat, Salih AU - Yaylı, Hasan PY - 2020 DA - December JF - Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi JO - JEBPIR PB - Kırıkkale Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2149-0732 SP - 150 EP - 167 VL - 6 IS - 2 LA - tr AB - Kuruluşundan 1950 yılına kadar yirmi yedi yıl boyunca tek parti ile idare edilen Türkiye için 1940’lı yılların ikinci yarısı, demokrasi tarihi açısından önemli dönüm noktalarını içermektedir. Türkiye, bu yıllarda, farklı siyasi oluşumlar ile çok partili siyasi ortama kavuşmuştur. Türkiye’nin demiryolu geçmişi, demokrasisine nazaran daha uzun bir tarihsel sürece sahiptir. Bu uzun geçmiş içerisinde, benimsenen demiryolu politikaları, dönemler itibariyle farklılık göstermiştir. Türkiye’nin çok partili hayata geçtiği yıllar, demiryolu politikaları özelinde ülkenin ulaştırma politikasının yeniden şekillendiği bir döneme karşılık gelir. Ulaştırma politikalarında gerçekleşen dönüşüm siyasi olduğu kadar iktisadi, diplomatik pek çok değişkenin etkisinde gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda, demiryolu öncelikli ulaşım politikası, karayolu ağırlıklı bir politikaya dönüşmüştür. KW - Demiryolu KW - ÇokPartili hayat CR - 5539 Sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun (1950, 16 Şubat), T.C. Resmi Gazete, 7434 CR - ABD Yollar İdaresi, (1948), Türkiye’nin Yol Durumu, Şubat-1948, Ankara CR - Abisel, M.A., (1949), “Demiryol Politikamızın 25.Yıl Dönümü”, Demiryollar Dergisi, Cilt:.23, Eylül 1949 CR - Akalan, A. O., (2010), Bir Kurum Olarak Devlet Demiryolları Tarihi, H.Ü.A.İ.İ.T.Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2010 CR - Aksoy, İ. ve Güler, Y., (2010), Türk-Amerikan İlişkilerinin Politik ve Ekonomik Boyutu, Gazi Kitabevi, Eylül-2010 CR - Altuğ, N., (2001), İstikrar Politikaları ve Ülke Örnekleri, Türkmen Kitabevi, İstanbul CR - Arık, K. ve Mıhçıoğlu, C., (1965), Türkiye’de İdari Reform Çalışmaları İdari Reform ve Reorganizasyon Hakkında Ön Rapor, TODAİE Yayınları İdari Reform Serisi:12, Kardeş Matbaası-Ankara CR - Arslan, M., (2010), , Cumhuriyet Döneminde Demiryolları Sempozyumu, Sempozyum Bildirileri içinde, Hülagu, M.M., “Cumhuriyet Öncesi Osmanlı Demiryollarına Genel Bir Bakış”, 18 Aralık 2008, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara-2010 CR - Arslan, M., (2010), , Cumhuriyet Döneminde Demiryolları Sempozyumu Sempozyum Bildirileri içinde Yavuz Ü. “Cumhuriyet Dönemi Demiryolları Politikası”, 18 Aralık 2008, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara-2010 CR - Ay, İ. C., (2012) “II.Dünya Savaşı Ulusal Planlama Faaliyetleri: 1946 İvedili Sanayi Planı ve 1947 Türkiye İktisadi Kalkınma Planı’nın Karşılaştırmalı Analizi”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt:62, Sayı:1, 2012 CR - Aycı, M., (2007), “Osmanlı Demiryolları”, Demiryolu Dergisi, Sayı:23, Ocak-Şubat 2007 Balamir, L., (1970), “Konya Garı Telgraf Başmemuru Hamdi Onaltımart”, Demiryol Dergisi, Sayı:530, Mart 1970 CR - Boratav, K., (2013), Türkiye İktisat Tarihi 1908-2009, İmge Kitabevi, 18.Baskı, Ankara, Ekim-2013 CR - Bozdağ, İ., (1975), Demokrat Parti ve Ötekiler, Kervan Yayınları, İstanbul-1975 CR - Deliorman, M. N., (1957), Nuri Demirağ’ ın Hayat ve Mücadeleleri, Nu.D. Matbaası, İstanbul, Eylül-1957 CR - Demiryolu Dergisi, (1933), Cilt: 9, Sayı:104-105, Birinci ve İkinci Teşrin 1933 CR - Demokrat Parti Programı, (1949), Doğuş Matbaası, Ankara-1949 CR - Ergün, İ., (1986), Türkiye’nin Ekonomik Kalkınmasında Ulaştırma Sektörü, Ankara, Ocak 1986 CR - Eroğul, C., (2013), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, Yordam Kitap CR - Evren, G. ve Öğüt, S., (1997), “Türkiye Ulaştırma Politikası Bağlamında Demiryollarımız”, 2. Ulusal Demiryolu Kongresi, 15-16-17 Aralık 1997, İstanbul CR - Göktan, M., (1963), “Atatürk ve Demiryolları”, Demiryol Dergisi, Sayı:454-455, Kasım-Aralık-1963 CR - Övgün, B., (2007), “1937: Anayasal Yenilenmeler ve Siyasi Müsteşarlık”, Güler, B.A. vd (ed.) içinde Açıklamalı Yönetim Zamandizini (1929-1939), AÜSBF Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi:2, TİDATA, Ankara, 2007 Gümüş, M., (2011), “1893’ten 1923’e Türk Topraklarında Demiryolu İmtiyaz Mücadeleleri”, Tarih Okulu Dergisi, Sayı: X, Mayıs-Ağustos-2011 CR - Günsoy, T., (1994), “Dünden Bugüne Demiryollarımız”, Demiryolcu Dergisi, Yıl:6, Sayı:1, Ocak-Şubat 1994 CR - Güven, S., (1998), 1950’li Yıllarda Türk Ekonomisi Üzerinde Amerikan Kalkınma Reçeteleri Ezgi Kitabevi, Bursa, 1.Baskı Eylül-1998 CR - Hines, W. D. et al, (1933-1934), Türkiye’nin İktisadi Bakımdan Umumi Bir Tetkiki: 1933-1934, Cilt: IV, Köy Öğretmeni Basımevi, Ankara [Aktaran: Kaynak, Muhteşem, “Osmanlı Demiryollarına Bir Bakış”, Yapıt-Toplumsal Araştırmalar Dergisi, Sayı:5, Olgaç Matbaası, Ankara, Haziran-Temmuz-1984, ss.81] CR - İlkin, S., (1984), “Chester Demiryolu Projesi”, Türkiye İş Bankası Uluslararası Atatürk Sempozyumu: Bildiriler ve Tartışmalar, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara, 1984 CR - Karal, G., (1962), Teknik Yardım Programları ve Türkiye’de Teknik Yardımın İdaresi, TODAİE, Balkanoğlu Matbaacılık, Ankara-1962 CR - Kaşıkçıoğlu, H., (1941), “Cumhuriyetimizin 18 inci yılını kutlarken Refah ve Umran Ülkümüzün (Demirağları) na Umumi Bir Bakış”, Demiryollar Dergisi, Cilt:17, Temmuz 1941 CR - Kaşıkçıoğlu, H., (1969), “Çester Projesi”, Demiryol Dergisi, Sayı:525, Ekim 1969 CR - Kepenek, Y. ve Yentürk, N., (2001), Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, 12.Basım, İstanbul, 2001 CR - Kılavuz, N., (2012), “Chester Demir Yolu Projesi”, Batman Üniversitesi Uluslararası Katılımlı Bilim ve Kültür Sempozyumu, 18-20 Nisan 2012 CR - Kılıçalp, Ö., (1988), “Demiryollarımız 132 Yaşında”, Demiryolu Dergisi, Sayı: Eylül Özel Sayısı, Eylül-1988 CR - Kuruç, B., (1988), Belgelerle Türkiye İktisat Politikası, Cilt: 1 (1929-1932), A.Ü.S.B.F. Yayınları No.569, Ankara, 1988 CR - Kuruç, B., (1998), “Cumhuriyet Döneminde İktisat Politikaları Üzerine Gözlemler”, Bilanço 1923-1998: Türkiye Cumhuriyeti’nin 75 yılına Toplu Bakış Uluslararası Kongresi, II.Cilt: Ekonomi-Toplum-Çevre, 10-12 Aralık 1998 ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi, Ankara Millet Partisi Parti Programı, Atlı Matbaası 12 60 05-Ankara CR - Milli Kalkınma Partisi Nizamnamesi, (1945), Atlas Matbaası, İstanbul CR - Nafia Vekaleti Neşriyat Müdürlüğü, (1935), Nafia İşleri Mecmuası, Mayıs 1935 CR - Neumark, F. (1949), Devlet Daire ve Müesseselerinde Rasyonel Çalışma Esasları Hakkında Rapor, Ankara Başbakanlık Devlet Matbaası, 1949 CR - Noviçev, A.D., (1985), Osmanlı İmparatorluğu’nun Yarı Sömürgeleşmesi, Onur Yayınları Birinci Baskı, Çev.Nabi Dinçer, 1985 CR - Onur, A., (1953), Türkiye Demiryolları Tarihi (1860-1953), K.K.K. Yayınları, İstanbul, 1953 CR - Sürgit, K., (1980), “12 Eylül ve Yönetimin Yeniden Düzenlenmesi” Amme İdaresi Dergisi, Cilt:13 Sayı :3, Eylül-1980 CR - Şakir, Z., (1947), Nuri Demirağ Kimdir?, Kenan Matbaası, İstanbul CR - T. C. Bayındırlık Bakanlığı, (1973), Bayındırlıkta 50 Yıl 1923-1973, Ankara, 1973 CR - T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, (2007), Karayolları Genel Müdürlüğü Karayolları Tarihi, Hilts Raporu:Amerikalı Uzmanların Türkiye’nin Yol Ağı Durumu ve Teşkilatlanması Hakkındaki Önerileri, Ağustos-2007 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 6.Dönem, 4.Yasama Yılı, Devre:6, Cilt:27, Birleşim:77, İçtima:3, 05.08.1942 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 7.Dönem, 1.Yasama Yılı, Devre:7, Cilt:1, Birleşim:3, İçtima:F, 17.03.1943 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 7.Dönem, 2.Yasama Yılı, Devre:7, Cilt:10, Birleşim:58, İçtima:1, 22.05.1944 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 7.Dönem, 3.Yasama Yılı, Dönem:7, Cilt:17, Birleşim:61, İçtima:2, 24.05.1945 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 7.Dönem, 4.Yasama Yılı, Devre:7, Cilt:20, Birleşim:1, İçtima:3, 01.11.1945 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 8.Dönem, 1.Yasama Yılı, Devre:8, Cilt:1, Birleşim:3, İçtima:O., 14.08.1946 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 8.Dönem, 2.Yasama Yılı, Dönem:8, Cilt:3, Birleşim:18, İçtima:1., 18.12.1946 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 8.Dönem, 2.Yasama Yılı, Dönem:8, Cilt:6, Birleşim:85, İçtima:1., 13.10.1947 CR - Tecer, M., (2006), “Atatürk Döneminde (1923-1938) Ekonomik Örgütlenme“, Amme İdaresi Dergisi, Cilt:39 Sayı:4, Aralık-2006 CR - Tekeli, İ. ve İlkin, S., (1974), Savaş Sonrası Ortamında 1947 Türkiye İktisadi Kalkınma Planı, ODTÜ, Ankara, 1974 CR - Tekeli, İ. ve İlkin, S., (1989),1923 Tarihli Umur-u Nafia Programı, IX.Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1989, ss. 1649-1660 CR - Tekeli, İ. ve İlkin, S., (1998), “Cumhuriyetin Demiryolu Politikalarının Oluşumu ve Uygulanması”, Bilanço 1923-1998: Türkiye Cumhuriyeti’nin 75 Yılına Toplu Bakış” Uluslararası Kongresi, II.Cilt, Ankara, 1998 CR - Tekeli, İ. ve İlkin, S., (2001), “Cumhuriyetin Demiryolu Politikalarının Oluşumu ve Uygulanması”, Kebikeç Dergisi, Sayı: 11, 2001 CR - Tekeli İ. ve İlkin S., (2004), Cumhuriyetin Harcı Üçüncü Kitap: Modernitenin Altyapısı Oluşurken, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1.Baskı, İstanbul, Eylül-2004 CR - Tezel, Y. S., (1970), “Birinci Büyük Millet Meclisi Anti-Emperyalist miydi? Chester Ayrıcalığı”, A.Ü.S.B.F. Dergisi Cilt:25, Sayı:4, 1970 CR - Thornburg, M. W., (1949), Türkiye Nasıl Yükselir, Nebioğlu Yayınevi, 1949, İstanbul CR - Tokgöz, E., (2011), Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2011), İmaj Yayınevi, 10. Bası, Ankara, 2011 CR - Türk, İ., (1957), İktisadi Gayeli Mali Yardımlar: Nazariye ve Tatbikat Türkiye’de ve Bazı Yabancı Memleketlerde, AÜSBF Yayınları No:76-58, Yeni matbaa, Ankara, 1957 CR - Ülman, H., (1961), Türk-ABD Diplomatik Münasebetleri 1939-1947, Ankara-1961 CR - Yamaner, R., (1949), “Cumhuriyetin 26.Yılında Devlet Demiryolları”, Demiryollar Dergisi, Aralık 1949, Cilt: 23, Sayı:288-290 CR - Yaşa, M., (1980), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978, Akbank Kültür Yayını, APA Ofset Basımevi-İstanbul, 1980 CR - Yayman, H., (2005), “Türkiye’nin İdari Reform Politiği”, Basılmış Doktora Tezi, A.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi (Yönetim Bilimi) A.B.D., Ankara-2005 CR - Yoğurtçuoğlu, A. ve Büyükcan Ş., (2006), “Türkiye’de Demiryolu Serüveni”, Demiryolu Dergisi, Sayı:16, Mart 2006 CR - Yoğurtçuoğlu, A. ve Büyükcan, Ş., (2006), “Türkiye’de Demiryolu Serüveni-2”, Demiryolu Dergisi Kasım-Aralık, 2006, Sayı:22 CR - Zücher, E. J., (2000), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, 7.Baskı, İstanbul, 2000 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 8.Dönem, 3.Yasama Yılı, Dönem:8, Cilt:8, Birleşim:26, İçtima:2., 29.12.1947 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 8.Dönem, 4.Yasama Yılı, Dönem:8, Cilt:16, Birleşim:53, İçtima:3., 26.02.1949 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 9.Dönem, 1.Yasama Yılı, Devre:9, Cilt:1, Birleşim:3, İçtima:olğ, 29.05.1950 CR - TBMM Zabıt Ceridesi, 9.Dönem, 4.Yasama Yılı, Dönem:9, Cilt:24, Birleşim:102, İçtima:3., 06.07.1953 CR - “Cumhuriyet Halk Partisi On Beşinci Yıl Kitabı” https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/e_yayin.liste_q?ptip=SIYASI%20PARTI%20YAYINLARI, Erişim Tarihi 15.01.2016 CR - “CHP 7.Büyük Kurultayı”, 8.Birleşim, TBMM Kütüphanesi, e-kaynaklar, siyasi parti yayınları,https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/e_yayin.eser_bilgi_q?ptip=SIYASI%20PARTI%20YAYINLARI&pdemirbas=197603391 (18.02.2016) UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/kkujebpir/issue//748201 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1136962 ER -