@article{article_760946, title={Arşiv Belgelerine Göre Hasköy’ün Günümüze Ulaşamayan Ermeni Eğitim Yapıları}, journal={Sanat Tarihi Yıllığı}, pages={145–169}, year={2020}, author={Kiremitçiyan, Teni}, keywords={Hasköy, Eğitim yapıları, Ermeni kültürü, Osmanlı modernleşmesi}, abstract={Osmanlı’da 19. yüzyılın resmî politikası olan modernleşme ile başlayan askerî, hukukî ve bürokratik tanzimin kökleşebilmesi, eğitimde yapılan reform ve kurumsallaşmaya dair atılımlar ile gerçekleştirilmişti. Her ne kadar Tanzimat Fermanı’nın (1839) esasları içerisinde net bir dille yer almasa da eğitim, Memâlik-i Âl-i Osman içerisinde bilhassa Islahat Fermanı (1856) ve de Osmanlıcılık ideolojisinin yayılımıyla ciddî dönüşümler geçirmiş, ıslah edilerek teşkilâtlandırılmaya başlanmıştı. Yaklaşık aynı tarihlerde Ermeniler arasında da kilisenin oligarşik gücü, seküler aydın bir topluluğun cemaat içerisinde söz sahibi olmaya başlamasıyla sarsılmış, böylelikle modern okullaşma hareketleri ivme kazanmıştı. Öncesinde, kimi münferit atılımlar haricinde, ruhban kesim tarafından yürütülen Ermeni eğitimi, 1853 yılında “Maârif Komisyonu”nun [Usumnagan Khorhurt] kurulması, ardından 1863 yılında Nizâmnâme-i Milleti Ermeniyân’ın ilân edilmesiyle cemaat içerisinde toplumsal bir sorumluluk haline gelmişti. Bu doğrultuda makale, 19. yüzyılda İstanbul’un en önemli Ermeni yerleşimlerinden biri olan Hasköy’ün, dönemin okullaşma hareketlerinde nasıl öncü bir konuma sahip olduğunu; arşiv belgeleri, inşa ve tamir süreçlerine dair yazışmalar ve fotoğrafların yardımıyla bugün var olmayan üç eğitim yapısı üzerinden okumaya çalışmaktadır. Biri harap olması, ikisi 1969 yılında çıkarılan istimlâk kararı sonucu yıktırılan bu yapıların araştırılmasıyla anlaşılmıştır ki modern eğitime geçişte önemli olan bu üç okul, salt işlevsel özelliklerinin yanında -halen olduğu gibi- kültürel hafızanın önemli bir parçasını oluşturmaktadır.}, number={29}, publisher={İstanbul Üniversitesi}