TY  - JOUR
T1  - Di Edebîyata Kurmancî Ya Gelêrî Da Beyt û Taybetîyên Wê
TT  - Kürt Halk Edebiyatında Beyt ve Özellikleri
AU  - Kaplan, Yaşar
PY  - 2020
DA  - December
Y2  - 2020
DO  - 10.18506/anemon.832171
JF  - Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
PB  - Muş Alparslan Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2149-4622
SP  - 133
EP  - 136
VL  - 8
IS  - UMS'20
LA  - ku
AB  - Di Edebîyata Kurmancî da beşa ji hemîyan dewlemendtir Folklor û Edebîyata Devkî ye. Edebîyata devkî malê gel e û li nav komelgehê belav e. Di edebîyata devkî da beyt, destan an jî çîrokên manzûm yên kurmancî giranîyeke mezin heye. Destan yek ji kevintirîn cûreyê edebîyata devkî ye. Di serdemên gelek kevin da hatine danan û danêrên wan ne dîyar in. Di destanan da bûyerên dîrokî û civakî yên karîgerîyeke mezin li ser civakê hiştî û di bîrdanga civakê da cihê xwe girtî, bi awayekî manzûm hatine honandin.  Peyva “Dastan” an “Destan” peyveke Îranî ye. Di kurmancî da li şuna peyva destanê “Beyt”, “Qiset”, “Qewl”, “Hîkaye”, “Serhatî” û “Çîrok” tên bikaranîn. Beyt; hîkaye an rûdanekê bi devkî vediguhêze. Dibe ku ew ji serî bo binî bi terzê stirankî an jî bi terzê stirankî û çîrokî ya tevlîhev bê gotin. Armanca vê xebatê danasîna cûreyê beytê an jî çîroka manzûm e.
KW  - Edebîyata Gelêrî
KW  - 
KW  - Beyt
KW  - Destan
KW  - Çîroka Manzûm
N2  - Kürt edebiyatında en zengin bölüm folklor ve halk edebiyatıdır. Halk edebiyatı halka ait kabul edilir ve halk arasında oldukça yaygındır. Halk edebiyatında Kürtçe (Kurmanci) beyt, destan ya da manzum hikâyelerin önemli bir ağırlığı bulunmaktadır. Destan en eski edebi türlerden biridir. Çok eski dönemlerde ortaya konulmuş olup anonimdir. Destanlarda toplum üzerinde büyük bir etki bırakan ve toplum hafızasında yer edinen tarihi ve sosyal olaylar manzum bir şekilde ortaya konulmuştur. “Dastan” ya da “Destan” İran kökenli bir kelimedir. Kürtçe’de (Kurmancî) destan için “Beyt” “Qiset”, “Hîkaye”, “Qewl”, “Serhatî” ve “Çîrok” gibi kelimeler kullanılmaktadır. Beyt, bir hikâyeyi sözlü olarak nakleder. Bu anlatım tamamen şiirsel olduğu gibi aynı şekilde şiir ve nesir kombinasyonu şeklinde de olabilir.  Bu çalışmanın amacı “Beyt” ya da manzum hikâye türünü tanıtmaktır.
CR  - Bavê Nazê, (2012). Ferhenga Têrmên Wêjeyî. Duhok: Çapxana Hewar.
CR  - Çetin, N. M. (1992). “Beyit”. DİA İslam Ansiklopedisi 6/66.
CR  - Dengbêj Nûroyê Meyter, ‘Elîyê Etmanekî û Filîtê Quto. (Erişim: 12. 09. 2020), https://www.youtube.com/watch?v=kr-OoEkXkOw&t=1829s
CR  - Hassanpour, A. (1990). “Bayt”, Encyclopædia Iranica (Erişim: 10. 09. 2020),  https://www.iranicaonline.org/articles/bayt-folk-art
CR  - Kaplan, Y. (2019). Beyt û Destanên Kurdî. İstanbul: Nûbihar Yayınları.
CR  - Keskin, N. (2019). Folklor û Edebîyata Gelêrî. Stembol: Avesta Yayınları.
CR  - Kızılkaya, M. (2000). Kayıp Diwan. İstanbul: İletişim Yayınları.
CR  - Lescot, R. (1996). Memê Alan. İstanbul: Weşanxana Orfeus.
CR  - Mela Mehmûd Bazidî, M. M. (2010). Cami’eya Risaleyan û Hikayetan Bi Zimanê Kurmancî. Ziya Avci (Amadekar). İstanbul: Lis yayınları.
CR  - Reşo, X. C. (2004). Perin ji Edebê Dînê Êzdîyan. Duhok: Weşanxana Spîrêz.
UR  - https://doi.org/10.18506/anemon.832171
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1417989
ER  -