TY  - JOUR
T1  - Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım ve Özne-İktidar İlişkisi
TT  - Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım and The Relationship Between Subject And Power
AU  - İnce, Veli
PY  - 2020
DA  - December
DO  - 10.32704/erdem.838717
JF  - Erdem
PB  - Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
WT  - DergiPark
SN  - 1010-867X
SP  - 129
EP  - 148
VL  - 0
IS  - 79
LA  - tr
AB  - İnsanlar toplumları inşa ederken ortak bir yaşam düzeni kurmayıhedeflerler. Bu ortak yaşam düzeni belli bir süre sonra kendini kabulettiren bir mekanizma haline gelmiştir. Bu süreçte öncelikle teolojiktemelli bir ön kabul düzeni kurarken sonra aklın ön plana alındığı birön kabul düzeni inşa edilir. Her iki düzende de insanın birey olmasınınengellendiği ortaya çıkar. Nitekim iki medeniyet de kendi istekleridoğrultusunda biçimlendirdiği bireyler yaratmayı hedefler. Bu durumkarşısında kendi ontik yapısını inşa eden bireyler toplum tarafındanyabancılaştırılır, bu yabancılaştırma sistematik düzeyde işletilerekbireyin ontik yapısı ehlileştirilmeye çalışılır. Bu durum istenen düzeydegerçekleşirse toplum tekrar kabul mekanizmasını çalıştırır. Eğeristendik özne olunmazsa sıkıntı, bunalım hali ile yaşamaya mahkûmedilirler. Bu mahkûmiyet süreciyle birlikte kendiliğinin farkına varanbirey bu süreçten sonra istese de istendik özne haline gelemez. Toplumlabirey arasında oluşan bu çatlak belli bir süre sonra bireyi mücadeleetmeye zorlar, bu mücadele önce pasif isyan biçiminde olsa da ontikserüven sayesinde isyana ve bireyin inşasına kendini bırakır. Kendiniinşa etmeye başlayan birey öncelikle toplumsal normlar ve kendisiarasındaki uçurumu anlamaya çalışır. Uzun bir anlama serüvenindensonra bu durumun gerçekleşmeyeceğini anlar. Çünkü çağ itibariylemodernleşen toplumlar insanı bireysel yolculuktan alıkoymakta vetekdüzeleştirmektedir. Bu durumun farkına varan birey akıl ile ruharasında sıkışıp kalacak, her ikisinden de istediğini alamayacaktır.Modern toplumların yaratmaya çalıştığı bireyler, adeta bir makine gibiyaşamaya zorlanmakla birlikte isyan halinde deli yaftası adı altındaakıl hastanelerine kapatılacaklardır. Nitekim akıl hastanelerininde aslında bir tedavi merkezinden ziyade modern toplumlarınsosyolojik olarak oluşturduğu kurumlar olduğu burada ortaya çıkar.Bu sosyolojik kurumun yegâne görevi modern toplumun kurallarınauymayan bireyleri bir uyum sürecine tabii tutarak normalleştirmedir.Normal yani doğduğu andan itibaren modern toplumun kurallarınıön kabulle hayatına katan bireylerin reddiyle oluşacak kaotik durumböylece engellenmiş olacaktır. Fakat engellenen ve tekdüzeleşen bireybu süreçle birlikte yaratıcılığını kaybederek insanoğlunun en önemliözelliği olan soru sorma ve cevap arayıp bulma dürtülerinden deolacaktır. Böylece kendi olamayan birey kendine ait olmayan aslındasoyut olan kuralların var ettiği toplumda yaşamak zorunluluğu yaşar.İster istemez bu yapay toplum karşısında farkındalığı olan bireylerkendini bir acı içinde bulsa da asıl sıkıntının toplumlar içindeyalnız kalarak veya yalnızlaştırılarak yaşamak ile yüzleşmek zorundakalınması fikrini içselleştirir. Bu çalışmada istendik özne yapılmakistenen yani gözlerini kapayıp vazifesini yapması beklenilen bireyintoplumsal, edebi izleri Haldun Taner’in Gözlerimi Kaparım VazifemiYaparım adlı eserinden hareketle sürülecektir.
KW  - Modernizm
KW  - toplum
KW  - isyan
KW  - mücadele
KW  - iktidar
KW  - özne
KW  - Haldun Taner
N2  - ABSTRACTWhen people build societies, they aim to establish a common life order. This common life order has become a mechanism that makes itself accepted after a certain period of time. In this process, firstly, while establishing a theological-based pre-acceptance order, then a pre-acceptance order is built in which the mind is in the foreground. In both orders, it turns out that the human being is prevented from being an individual. As a matter of fact, both civilizations aim to create individuals that they shape according to their own desires. In the face of this situation, individuals who build their own ontic structure are alienated by the society, this alienation is operated at a systematic level and the ontic structure of the individual is tried to be tamed. If this happens at the desired level, the society runs the readmission mechanism. If the desired subject is not taken, they are condemned to live in a state of distress and depression. With this imprisonment process, the individual who becomes aware of himself / herself cannot become the desired subject even if he / she wants to. This crack between the society and the individual forces the individual to struggle after a certain period of time, although this struggle is in the form of passive rebellion, it leaves itself to the rebellion and the construction of the individual, thanks to the ontic adventure. The individual who starts to construct himself tries to understand the gap between social norms and himself. After a long journey of understanding, he realizes that this will not happen. Because the societies that have modernized as of the age keep people from individual journeys and make them monotonous. The individual who realizes this situation will be stuck between the mind and the soul and will not be able to get what he wants from both. Individuals that modern societies are trying to create will be forced to live like a machine, but will be locked up in mental hospitals under the name of insane in rebellion. As a matter of fact, it is revealed here that mental hospitals are in fact institutions formedsociologically by modern societies rather than a treatment center. The sole task of this sociological institution is to normalize individuals who do not conform to the rules of modern society by subjecting them to a process of adaptation. Normally, the chaotic situation that will occur with the rejection of individuals who have pre-accepted the rules of modern society from the moment of their birth will be prevented. However, the prevented and monotonous individual will lose his creativity with this process and will also be the urge to ask questions and seek answers, which are the most important characteristics of human beings. Thus, the individual who cannot be himself has to live in a society created by the abstract rules that do not belong to himself. Although individuals with awareness of this artificial society inevitably find themselves in pain, they internalize the idea of having to face living alone or being isolated in societies. In this study, the social and literary traces of the individual, who is expected to be the desired subject, that is, he is expected to close his eyes and do his duty, will be drawn on the basis of Haldun Taner’s work, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım.
CR  - Çelebi, Vedat (2013). “Michel Foucault’da Bilgi, İktidar ve Özne İlişkisi”,
Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, Cilt: 5, No:1, sf. 512-523.
CR  - Foucault, Michel (2016). Özne ve İktidar, Çev. Işık Ergüden, İstanbul:
Ayrıntı Yayınları.
CR  - Spivak, Gayatri Chakravorty (2016). Madun Konuşabilir mi?, Çev. Dilek
Hattatoğlu- Gökçen Ertuğrul, Ankara: Dipnot Yayınları.
CR  - Taner, Haldun (2015). Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, İstanbul: Yapı
Kredi Yayınları.
CR  - Yüksel, Ayşegül (2013). Haldun Taner Tiyatrosu, İstanbul: Habitus Yayınları.
UR  - https://doi.org/10.32704/erdem.838717
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1441269
ER  -