TY  - JOUR
T1  - Gıda Reklamlarına Görünmez Sınırlama: Akar Bant Uyarıları Üzerine Nitel Bir Araştırma
TT  - Invisible Restrictions on Food Advertisements: A Qualitative Research on Supers
AU  - Çetinkaya, Enes
AU  - Deren Van Het Hof, Seçil
PY  - 2021
DA  - December
DO  - 10.17829/turcom.861910
JF  - Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi
JO  - TURCOM
PB  - Marmara Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2630-6220
SP  - 188
EP  - 204
IS  - 38
LA  - tr
AB  - Bu çalışma Türkiye’deki reklam düzenleme süreçlerinin etkinliğini obezite sorunu bağlamında elealmaktadır. Reklamların insanlar üzerinde bıraktığı etkiler, insan ve halk sağlığı sorunu ile ilişkilendirilençeşitli ürünlerin ticari tanıtımının kamusal ya da sektörel düzenlemelere tabi kılınmasını gerektirmiştir.Obezite son yıllarda bir halk sağlığı sorunu ve hatta salgın olarak kabul edilmekte olup obeziteninyayılmasında “aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen” gıda reklamlarının rolü olduğu düşünülmektedir.Bu nedenle, Türkiye’de bu tür gıda reklamlarında Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafındanbelirlenen uyarı mesajlarına akar bant şeklinde yer verilmesi düzenlemesi getirilmiştir. Ancak bu akarbant uyarılarının etkisi sorgulanmamıştır. Bu makalede, derinlemesine görüşmeler ile akar bantlarda yeralan uyarıların tüketiciyi etkileme kapasitesi sorunsallaştırılmaktadır. Makalede nitel yöntem uygulanmış,çeşitli araştırmalara göre hane halkının yiyecek tüketiminde birincil karar verici oldukları görülen kadıntüketicilere kartopu örneklem ile ulaşılmış ve 11 görüşme gerçekleştirilmiştir. Çevrimiçi gerçekleştirilengörüşmelerde görüşmeciye bir bağlantı gönderilerek 2 dakikalık bir reklam bandı izlettirilmiş, ardındanda kayıt onayları alınarak görüşme gerçekleştirilmiştir. Görüşme metinleri çözümlendiğinde, akar bantuyarılarının fark edilmediği anlaşılmış, fark edilmemesinin temel nedeninin yazıların hızı ve boyutu olduğubelirlenmiştir. Bu bağlamda değerlendirildiğinde fark edilmeyen mesajların hedef kitleyi etkilemesininmümkün olmadığı gözlenmiştir. Sonuç olarak reklam düzenlemeleriyle getirilen akar bant uygulamasının,aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıdalara ilişkin farkındalık yaratarak obeziteyi önlemesi konusunda hiçbirişlevinin olmadığı tespit edilmiştir.
KW  - Reklam
KW  - Reklam Düzenlemeleri
KW  - Obezite
KW  - Halk Sağlığı
KW  - RTÜK
KW  - Akar Bant
N2  - This study deals with the effectiveness of regulations on advertising in the context of obesity.Advertisements’ effects on people required the commercial promotion of various products associated withhuman and public health to be subjected to public or sectoral regulations. Obesity has been accepted as apublic health problem, or even a pandemic in recent years. It is thought that advertisements of food, whose“over-consumption is not recommended” have a role in the rise of obesity. Therefore, RTÜK (Radio andTelevision Supreme Council) introduced regulations, which necessitated the insertion of warning messagesin the form of supers in certain food advertisements. However, the effect of these supers has not beenquestioned. In this study, the capacity of the warnings in the supers to affect the consumer is investigatedwith qualitative research based on in-depth interviews. Interviews were conducted with women, whoare addressed as the primary decision-makers in domestic food consumption by various studies. 11interviewers were actualized using the snowball technique. During the online interviews, a link was sentto the interviewer and a 2-minute advertising tape was run, and then the interview was conducted afterobtaining approval for recording. Analysis of the interviews indicated that warnings through supers werenot noticed, and the main reason for this was the speed and size of the supers. Thus, unnoticed messagescan’t affect the target audience. As a result, it has been determined that warnings in the supers introducedin advertising regulations have no function in preventing obesity by raising awareness about foods that arenot recommended for over-consumption.
CR  - Abernethy, A. M. (1991). Television exposure: Programs vs. advertising. Current Issues and Research in
Advertising, 13(1-2), 61-77.
CR  - Andreyeva, T., Kelly, I. R., & Harris, J. L. (2011). Exposure to food advertising on television: Associations with
children’s fast food and soft drink consumption and obesity. Economics & Human Biology, 9(3), 221-233.
CR  - Babbie, E. (2008). The basics of social research. Belmont, USA: Thomson Wadsworth.
CR  - Bosque-Prous, M., Espelt, A., Guitart, A. M., Bartroli, M., Villalbi, J. R., & Brugal, M. T. (2014). Association
between stricter alcohol advertising regulations and lower hazardous drinking across European
countries. Addiction, 109(10), 1634-1643.
CR  - Boyland, E. J., Harrold , J. A., Kirkham, T. C., & Halford, J. C. (2012). Persuasive techniques used in television
advertisements to market foods to UK children. Appetite, 58(2), 658-664.
CR  - Bruce, A. S., Pruit, S. W., Ha, O.-R., Cherry, J. C., Smith, T. R., Bruce, J. M., & Lim, S.-L. (2016). The influence
of televised food commercials on children’s food choices: Evidence from ventromedial prefrontal cortex
activations. The Journal of Pediatrics (177), 27-32.
CR  - Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks:
Sage Publications.
CR  - Ertike, A. S. (2009). Reklam (Temel kavramlar, teknik bilgiler, örnekler). Ankara: Detay Yayıncılık.
CR  - Faber, R. J., Duff, B. R., & Nan, X. (2012). Coloring outside the lines: Suggestions for make advertising theory
more meaningful. S. Rodgers, & E. Thorson (Dü.), Advertising theory içinde (ss. 18-32). New York:
Routledge.
CR  - Folkvord, F., Anschütz, D. J., Boyland, E., Kelly, B., & Buijzen, M. (2016). Food advertising and eating behavior
in children. Current Opinion in Behavioral Sciences, 9, 26-31.
CR  - Garcia, G., Sunil, T. S., & Hinojosa, P. (2012). The fast food and obesity link: Consumption patterns and severity
of obesity. Obesity Surgery, 22(5), 810-818.
CR  - Gentles, S. J., Charles, C., Ploeg, J., & McKibbon, K. A. (2015). Sampling in qualitative research: Insights from an
overview of the methods literature. The Qualitative Report, 1772-1789.
CR  - Halford, J. C., Gillespie, J., Brown, V., Pontin, E. E., & Dovey, T. M. (2004). Effect of television advertisements for
foods on food consumption in children. Appetite, 42(2), 221-225.
CR  - Henderson, V. R., & Kelly, B. (2005). Food advertising in the age of obesity: Content analysis of food advertising
on general market and African American television. Journal of Nutrition Education and Behavior, 37(4),
191-196.
CR  - Hoek, J., & Gendall, P. (2006). Advertising and obesity: A behavioral perspective. Journal of Health
Communication, 11(4), 409-423.
CR  - Hof, S. D., & Hoştut, S. (2019). Toplumsal bir sorun olarak obezite: Sosyal bağlantı modeli ve şirket çerçeveleri.
Journal of Economy Culture and Society, 60(1) 229-251.
CR  - HSGM (t.y.). Obezite nedir. 08.04.2020 tarihinde https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/obezite-nedir.html
adresinden edinilmiştir.
CR  - Ipsos (2016). Ve kadınlar; bizim kadınlarımız. 14.03.2021 tarihinde https://www.ipsos.com/tr-tr/ve-kadinlarbizim-
kadinlarimiz adresinden edinilmiştir.
CR  - Kağıtçıbaşı, Ç., & Cemalcılar, Z. (2014). Dünden bugüne insan ve insanlar: Sosyal psikolojiye giriş. İstanbul:
Evrim Yayınevi.
CR  - Kuźbicka, K., & Rachoń, D. (2013). Bad eating habits as the main cause of obesity among children. Pediatric
Endocrinology, Diabetes and Metabolism, 19(3), 106-110.
CR  - Lee, B., Kim, H., Lee, S.-K., Yoon, J., & Chung, S.-J. (2014). Effects of exposure to television advertising for
energy-dense/nutrient-poor food on children’s food intake and obesity in South Korea. Appetite, 81,
305-311.
CR  - Mahy, A. (2014a). Setting the scene. A. Mahy (Dü.), Advertising food in Europe: A comparative law analysis
içinde (ss. 9-29). Berlin: Lexxion.
CR  - Mahy, A. (2014b). Structure of the comparative analysis: Shedding some light on the questions raised. A. Mahy
(Dü.), Advertising food in Europe: A comparative law analysis içinde (ss. 31-44). Berlin: Lexxion.
CR  - McClure, A. C., Tanski, S. E., Gilbert-Diamond, D., Adachi-Mejia, A. M., Li, Z., Li, Z., & Sargent, J. D. (2013).
Receptivity to television fast-food restaurant marketing and obesity among U.S. youth. American Journal
of Preventive Medicine, 45(5), 560-568.
CR  - McGinnis, M. J., Gootman, J. A., & Kraak, V. I. (2006). Food and beverage marketing to children and youth. M.
J. McGinnis, J. A. Gootman, & V. I. Kraak (Dü.), Food marketing to children and youth içinde (ss. 133-
225). Washington: The National Academies Press.
CR  - Muehling, D. D., & Laczniak, R. N. (2014). This study was designed to provide additional insight into the effects
of fine-print disclosure. Journal of Marketing Communications, 2(2), 67-82.
CR  - Ogborne, A. C., & Smart, R. G. (1980). Will restrictions on alcohol advertising reduce alcohol consumption.
British Journal of Addiction, 75(3), 293-296.
CR  - Patton, M. Q. (2015). Qualitative research and evaluation methods: Integrating theory and practice. London: Sage
Publications.
CR  - Pope, D. (t.y.). Making sense of advertisements. 09.06.2020 tarihinde https://faculty.sfcc.spokane.edu/InetShare/
AutoWebs/lorim/Making%20Sense%20of%20Advertisements%20abbreviated%20Pope.pdf adresinden
edinilmiştir.
CR  - Roblin, L. (2007). Childhood obesity: Food, nutrient, and eating-habit trends and influences. Applied Physiology,
Nutrition, and Metabolism, 32(4), 635-645.
CR  - RTÜK (t.y.). Aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıdaların ticari iletişimi. 03.05.2020 tarihinde https://www.rtuk.
gov.tr/asiri-tuketimi-tavsiye-edilmeyen-gidalarin-ticari-iletisimi/5547/7077/asiri-tuketimi-tavsiyeedilmeyen-
gidalarin-ticari-iletisimi.html adresinden edinilmiştir.
CR  - RTÜK (t.y.). Akar bant mesajları. 03.04.2020 tarihinde https://www.rtuk.gov.tr/assets/Galeri/Haberler/akarbant-
yazilari.pdf adresinden edinilmiştir.
CR  - RTÜK (t.y.). Misyon, vizyon ve kalite politikası. 04.05.2020 tarihinde https://www.rtuk.gov.tr/misyon-vizyon-vekalite-
politikasi/3692/3916/misyon-vizyon-ve-kalite-politikasi.html adresinden edinilmiştir.
CR  - Rusmevichientong, P., Streletskaya, N. A., Amatyakul, W., & Kaiser, H. M. (2014). The impact of food
advertisements on changing eating behaviors: An experimental study. Food Policy, 44, 59-67.
CR  - Sarı, G. (2018). Çocukların tüketim davranışı üzerinde reklamların etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi
Vizyoner Dergisi, 9(20), 53-67.
CR  - Schwandt, T. A., & Gates, E. F. (2018). Case study methodology. N. K. Denzin, & Y. S. Lincoln (Dü.), The sage
handbook of qualitative research içinde (ss. 600-630). London: Sage.
CR  - Sharma, P., & Patak, A. (2015). A study of ethics in Indian advertising industry. Udgam Vigyati, 2, 396-401.
CR  - Sindhya, V. (2013). A study on the influence and impact of advertising to consumer purchase motive among
student teachers. IOSR Journal of Research & Method in Education, 2(4), 1-5.
CR  - T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2007). Okul kantinlerinin denetimi ve uyulacak hijyen kuralları. 03.06.2020 tarihinde
http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/554.pdf adresinden edinilmiştir.
CR  - T.C. Sağlık Bakanlığı (2018). Obezite merkezlerinin açılması, tescil edilmesii çalışma usul ve esasları hakkında.
02.06.2020 tarihinde https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/27905,obezite-merkezlerinin-acilmasitescil-
edilmesi-calisma-usul-ve-esaslari-pdf.pdf?0 adresinden edinilmiştir.
CR  - T24 (2011). Okullarda gazlı içecek yasak! 03.09.2020 tarihinde https://t24.com.tr/haber/okullarda-gazli-icecekyasak,
157911 adresinden edinilmiştir.
CR  - Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği (2015). 07.02.2020 tarihinde https://www.resmigazete.
gov.tr/eskiler/2015/01/20150110-5.htm adresinden edinilmiştir.
CR  - Tracy, S. J. (2007). Qualitative research methods: Collecting evidence, crafting analysis, communicating impact.
Sussex: Blackwell.
CR  - WHO (2021). Obesity and overweight. 12.06.2021 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/
obesity-and-overweight adresinden edinilmiştir.
CR  - Yılmaz, Y. (2020). Televizyonda aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıda reklamları için besin profili modelinin
değerlendirilmesi. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları Dergisi, 3(2), 106-130.
UR  - https://doi.org/10.17829/turcom.861910
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1511807
ER  -