TY - JOUR T1 - ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ BAĞLAMINDA "OHT" SÖZCÜĞÜ TT - The Word "Oht" In The Context Of Old Anatolian Turkish AU - Büke, Himmet PY - 2021 DA - March DO - 10.30692/sisad.898583 JF - Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi JO - SSAD PB - Mehmet Ali KARAMAN WT - DergiPark SN - 2587-2621 SP - 171 EP - 180 VL - 5 IS - 1 LA - tr AB - Eski Anadolu Türkçesi, XI. yüzyılda Oğuz Türklerinin Anadolu coğrafyasına göçleriyle başlayan süreçte oluşan ve ‎daha sonraki yüzyıllarda Batı Türkçesinin temelini teşkil edecek olan yazı dilinin adıdır. Bu dönem Osmanlı Türkçesi ‎dönemiyle devam ederek bugün resmî konuşma ve yazı dilimiz olan Türkiye Türkçesinin de temelini oluşturur. ‎Selçukluların Anadolu coğrafyasına girişiyle yoğun bir Türk nüfusu fethedilen bölgelere yerleşmiş bununla beraber ‎Türkçenin bu yeni coğrafyada konuşma ve yazı dili olma süreci başlamıştır. Türkçenin Anadolu’daki bu ilk yıllarına ait ‎bugüne ulaşabilmiş yazılı eser sayısı oldukça sınırlıdır. Bunda Selçuklu Devleti’nin Türkçeyi devlet ve bürokrasi dili ‎olarak kullanmaması, Arapça ve Farsçanın ulema ve devlet adamları tarafından tercih edilmesi etkilidir. Eski Anadolu ‎Türkçesi verimli ve en güçlü dönemini Selçuklu Devleti sonrası Anadolu coğrafyasının farklı bölgelerinde kurulmuş ‎olan beylikler zamanında yaşamıştır. Beylikler döneminde Anadolu’nun farklı şehirleri beylik merkezleri olmuş ve bu ‎merkezlerde Türkçenin Anadolu sahasındaki önemli ve çok kıymetli eserleri verilmiştir. Anadolu’da Türkçenin yazı dili ‎olma süreci bu dönemde önemli ölçüde mesafe kat etmiştir. Bugün bu dönemden kalan eserlerin hemen hemen hepsi ‎incelenmiş haklarında pek çok ilmî çalışma yapılmıştır. Dönemin sözvarlığı çeşitli sözlüklerde ve incelenen eserlerin ‎dizin bölümlerinde ortaya konulmuş yine dönemin gramer özellikleri büyük ölçüde tespit edilmiştir. Fakat dönemin ‎sözvarlığı içerisinde üzerinde tekrar durulması, müstakil çalışmalar yapılması gereken pek çok sözcük bulunmakta bu ‎sözcüklerin Eski Türkçe, Orta Türkçe ve günümüz lehçelerindeki görünümlerine bakılması gerekmektedir. Sadece bir ‎eserde tespit edilen hapaksları da bu tür derinlemesine çalışmalarla yeniden anlamlandırma imkanı ortaya çıkacaktır. Bu ‎çalışmada sadece Eski Anadolu Türkçesi dönemi eserlerinde kullanılmış olan “oht” sözcüğü ele alınacaktır. Bu sözcük ‎Türkçenin başka dönemlerinde yazılan eserlerde tespit edilmemiş olup sadece Eski Anadolu Türkçesine mahsus bir ‎kullanımdır. Sözcük hakkındaki genel görüş; Arapça “vakt” sözcüğüyle ilgili olduğudur. Bu sözcüğün Türkçeye ‎girdikten sonra fonetik değişikliğe uğradığı ve bir söyleyiş biçimi kazandığı düşünülse de konuyla ilgili farklı tespitleri ‎verecek bu sözcüğü tartışmaya açacağız. Sözcüğün Türkçe kökenli mi yoksa yabancı menşeili mi olduğu üzerinden ‎giderek tarihsel sürece ve sözcüğün kullanım alanlarına bir yorum getirmeye çalışacağız. Yazılı kaynakların tanıklığının ‎yanı sıra sözcüğün Anadolu ağızlarındaki kullanımı da değineceğiz. Bu konuda Anadolu ağızlarının ciddi bir belirleyici ‎olduğunu düşünmekle beraber Türkçenin farklı lehçelerindeki tarihi metinler ele alınıp bu sözcüğün veya bu sözcükle ‎bağlantılı olduğu düşünülen sözcüklerin köken ve bağlamları ortaya konulacaktır.‎ KW - oht KW - vakit KW - şolok N2 - Ancient Anatolian Turkish is the name of the literary language that formed in the process that ‎began with the migration ‎of Oghuz Turks to Anatolian geography in the XI century and will ‎form the basis of Western Turkish in the following ‎centuries. This period continuing with the ‎Ottoman Turkish period creates the basis of Turkey Turkish, which is the ‎official spoken and ‎written language today. With the introduction of Seljuks to Anatolian geography, a large ‎Turkish ‎population settled in the conquered regions, and with this, Turkish has started to ‎become the language of speech and ‎writing in this new geography. The number of written ‎works that have survived to this day from these early years of ‎Turkish in Anatolia is quite ‎limited. In this case, the fact that the Seljuk State didn't use Turkish as the language of state ‎‎and bureaucracy and that Arabic and Persian were preferred by science people and statesmen ‎is quite effective. The ‎productive and most powerful period for the old Anatolian Turkish was ‎the period of the principalities established in ‎different regions of Anatolian geography after ‎the Seljuk State During the principality period, different cities of Anatolia ‎became principality ‎centers, and the important and very valuable works of Turkish in the Anatolian area were ‎produced ‎in these centers. The process of becoming the written language of Turkish in ‎Anatolia has come a long way in this ‎period. Today, almost all of the works from this period ‎have been examined and many scientific studies have been ‎carried out. The vocabulary in this ‎period has been revealed in various dictionaries and index sections of the studied ‎works, ‎again, the grammatical features of the period have been identified to a great extent. However, ‎there are many ‎words in the vocabulary of the period that need to be dwelled on again and to ‎be studied individually. It is necessary to ‎look at the appearance of these words in Old ‎Turkish, Middle Turkish and in today's dialects. With such in-depth ‎studies, it will be possible ‎to reinterpret the hapaxes detected in only one work. In this study, the word "oht" used only ‎‎in the works of the Old Anatolian Turkish period will be discussed. This word has not been ‎detected in the works ‎written in any other periods of Turkish and is used exclusively in the ‎Old Anatolian Turkish. The general view about the ‎word is that it is related to the Arabic ‎word "vakt (time)". Although it is thought that this word has undergone a phonetic ‎change ‎after entering Turkish and has acquired a new phraseology, we will open this word to ‎discussion to give ‎different verdicts on the subject. We will try to make an interpretation of ‎the historical process and the usage areas of the ‎word by considering whether the word is of ‎Turkish origin or foreign origin. In addition to the testimony of written ‎sources, we will also ‎mention the use of the word in Anatolian dialects. Although we think that Anatolian dialects ‎are a ‎serious determinant in this issue, historical texts in different dialects of Turkish will be ‎discussed and the origins and ‎contexts of this word or the words that are thought to be related ‎to this word will be revealed.‎ CR - Akar, A.(2018). Oğuzların Dili Eski Anadolu Türkçesine Giriş. İstanbul: Ötüken.‎ CR - Aksoy, Ö. A., Dilçin, D. (2209). Tarama Sözlüğü 8 Cilt. Ankara: TDK.‎ CR - Argunşah, M., Güner, G. (2015). Codex Cumanicus. İstanbul: Kesit.‎ CR - Atalay, B. (1985). Divanü Lûgat-it Türk Tercümesi. Ankara: TDK.‎ CR - Baran, B. (2008). Eski Türkçeden Anadolu Ağızlarına Ulaşan Bazı Kelimeler. Türk ‎Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, Cilt: VIII, Sayı 1, ss. 41-‎‎47.‎ CR - Caferoğlu, A. (2015). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. Ankara: TDK.‎ CR - Cahen, C. (1994). Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, İstanbul: E Yayınları.‎ CR - Canpolat, M. “Oht=Zaman Sözcüğü Üzerine”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya ‎Fakültesi Dergisi Cilt 32, Sayı 1-2 ss. 177-183.‎ CR - Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, ‎Oxford: Clarendon Press.‎ CR - Derleme Sözlüğü. (2009). 6 Cilt. Ankara: TDK.‎ CR - Dilçin, C. (2016). Mesud bin Ahmed Süheyl ü Nevbahar İnceleme-Metin-Sözlük. Ankara: ‎AKMB.‎ CR - Eker, Ö., Kök, A. (2019). Kültürel Dil Bilim Bağlamında Kutadgu Bilig Metaforları. ‎Mediterranean Journal of Humanities, mjh.akdeniz.edu.tr, IX/2 (2019) ss. 225-242, DOI: ‎‎10.13114/MJH.2019.487.‎ CR - Ercilasun, A. B. ve Akkoyunlu, Z. (2014). Kaşgarlı Mahmud Divanu Lugati’t Türk Giriş-‎Metin-Çeviri-Notlar-Dizin. Ankara: TDK.‎ CR - Eren, H. (2010). Sırça Köşkte. Ankara: TDK.‎ CR - Gabain, A.Von (Çev.Mehmet Akalın). (2003). Eski Türkçenin Grameri. Ankara: TDK.‎ CR - Gülensoy, T. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü 2 ‎Cilt. Ankara: TDK. ‎ Gülsevin, G., Boz, E. (2010). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Gazi.‎ CR - Kanar, M. (2011). Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Say.‎ CR - Korkmaz, Z. (2013). Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi. Ankara: ‎TDK.‎ CR - Korkmaz, Z. (2005). Türk Dili Üzerine Araştırmalar I.Cilt. Ankara: TDK.‎ CR - Kilisli Rifat ve Veled Çelebi. (1923). Ferhengname-i Sa’di Tercümesi. İstanbul: Matbaa-i ‎Amire.‎ CR - Oraltay, H., Yüce, N., Pınar, S. (1984). Kazak Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Türk Dünyası ‎Araştırmaları Vakfı.‎ CR - Ölmez, M. (1991). Altun Yaruk III. Kitap (= 5. Bölüm). Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları ‎Dizisi.‎ CR - Şenaysoy, S. (2016). Eski Türkçede Sayılar. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal ‎Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı Yüksek ‎Lisans Tezi. Eskişehir.‎ CR - Tekin, T. (1998). Orhon Yazıtları Kül Tigin, Bilge Kağan, Tonyukuk. İstanbul: Simurg.‎ UR - https://doi.org/10.30692/sisad.898583 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1644674 ER -