TY  - JOUR
T1  - ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİNİN LEKSİKOİSTATİSTİKSEL BİR DEĞERLENDİRMESİ
TT  - A LEXICOSTATISTICAL EVALUATION OF THE CHAGATAI TURKISH DICTIONARY
AU  - Kızılarslan, Erkan
PY  - 2021
DA  - December
DO  - 10.30563/turklad.899225
JF  - Uluslararası Türk  Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD)
JO  - TÜRKLAD
PB  - Ahmet BURAN
WT  - DergiPark
SN  - 2587-1293
SP  - 374
EP  - 390
VL  - 5
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Tarih boyunca çeşitli fonetik ve semantik değişimler ile kullanılagelmiş Türk dili, farklıgörüş ve adlandırmalarla tasnif edilmiştir. Bu görüşlerden birisi de Altay Dil Teorisi’dir. Bugörüş karşısında fikir belirtmek isteyen Gerard Clauson, Türk dilinin “leksikoistatistik” birçalışmasını yaparak teori hakkındaki görüşlerini ortaya koymuştur. Clauson’un çalışmasındanilham alınarak ortaya konan bu çalışmada, Çağatay Türkçesi sözlüklerinin leksikoistatistik birdeğerlendirmesi yapılmıştır. Çalışmada, Clauson’un “esas maddeler”inden yola çıkarak yüztemel sözcük üzerinden Çağatay Türkçesi sözlüklerinin kapsamı, sözcüklerin kökeni ve alıntısözcüklerin oranı ortaya konulmuştur.
KW  - Eski Türkçe
KW  - Altay Dil Teorisi
KW  - Çağatay Türkçesi
KW  - Sözlükçülük
KW  - Leksikoistatistik
N2  - The Turkish language, which has been used with various phonetic and semantic changesthroughout history, has been classified with different views and nomenclatures. One of theseviews is the Altaic Language Theory. Gerard Clauson, who wanted to express his opinion in theface of this view, presented his views on the theory by conducting a “lexico-statistical” study ofthe Turkish language. In this study, which was inspired by Clauson's work, a lexico-statisticalevaluation of the Chagatai Turkic dictionaries was made. In the study, based on Clauson's “mainarticles”, the scope of the Chagatai Turkic dictionaries over a hundred basic words, the origin ofthe words and the ratio of the quoted words were revealed.
CR  - Akar, A. (2012). Türk Dili Tarihi. 5 bs. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
CR  - Akdemir, Y. (2020). Senglah’ın Tematik Sözlüğü (İsimler). İstanbul: Kriter Yayınevi.
CR  - Argunşah, M. (2018). Çağatay Türkçesi. 2 bs. İstanbul: Kesit Yayınları.
CR  - Boz, E. (2011). Leksikografi Teriminin Tanımı ve Türkçe Karşılığı Üzerine. Dil ve
Edebiyat Araştırmaları Dergisi (4), 9-14.
CR  - Caferoğlu, A. (1984). Türk Dili Tarihi II. İstanbul.
CR  - Clauson, G. (2005). “A Lexicostatistical Appraisal of the Altaic Theory”. (çev. İsmail
Ulutaş), Central Asiatic Journal, 1969, 13.
CR  - Çağbayır, Y. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük, İstanbul: Ötüken Yayınları.
CR  - Durgut, H. (1995). “Şeyh Süleyman Efendi-i Buhârî Lügat-ı Çağatay ve Türkî-i Osmanî
(Cild-i Evvel)” Adlı Eserin Transkripsiyonu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne:
Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Eckmann, J. (1958). Çağatay Dili Hakkında Notlar. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-
Belleten, s.115-126.
CR  - Eckmann, J. (2017). Harezm-Kıpçak ve Çağatay Dili Üzerine Araştırmalar. (Haz.
Osman Fikri Sertkaya), Ankara: TDK Yayınları.
CR  - Ercilasun, A.B. (2004). Başlangıcından Yirminci Yüzyıla Kadar Türk Dili Tarihi.
Ankara: Akçağ Yayınları.
CR  - Güzeldir, M. (2002). Abuşka Lüġati (Giriş-Metin-İndeks). Yayımlanmamış Doktora
Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Hiyavi, R. (H. 1374). Seng-Lâh: Ferheng-i Türkî be Farisî Mirza Mehdi Han
Esterabadî. Tahran: Neşr-i Merkez.
CR  - Kaçalin, M.S. (2012). Niyâzî, Nevâyî’nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar El-Lugatu’n
Nevâ’iyye ve’l-İstişhâdâtu’l-Çaġata’iyye. Ankara: TDK Yayınları.
CR  - Kassian, A.- Starostin, G.- Dybo, A.- Chernov, V. (2010). “The Swadesh wordlist. An
attempt at semantic specification”. Journal of Language Relationship. 4, P. 46-89.
CR  - Ölmez, Z. (1998). Çağatayca Sözlükler. Kebikeç, S.6, s.137-144.
CR  - Rahimi, F. (2016). Fethali Kaçar'ın Çağatay Türkçesi Sözlüğü. (Doktora tezi). Ankara:
Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Rahimi, F. (2018). Fethali Kaçar'ın Çağatay Türkçesi Sözlüğü Üzerine. Uluslararası
Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), s.663-704.
CR  - Sıddık, M. H. (H. 1394). Senglâh: Ferheng-i Türkî be Farsî (der Müşkilat-ı Lugat-ı
Asâr-ı Türkî Emir Ali Şir Nevâî) Mirza Mehdi Han Esterabadî. Neşr-i Ahter, Tebriz.
CR  - Starostin, S.-Dybo, A.-Mudrak, O. (2003). Etymological Dictionary of the Altaic
Languages. Leiden-Boston: Brill.
CR  - Toprak, F. (2007). Ramstedt, Gustav John. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi,
İstanbul 2007, XXXIV, s.454.
CR  - Yılmaz, E. (2018) İki Binli Yılların Başında Altay Dilleri Araştırmaları: Çalışmalar,
Yöntemler, Eğilimler, Turkic Linguistics and Philology. (1/1), 1-15.
CR  - Yılmaz, E.- Demir, N., (2002). “Ural-Altay ve Altay Dil Teorisi”, Türkler, C. 1, 393-
401.
UR  - https://doi.org/10.30563/turklad.899225
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1646955
ER  -