I. Dünya Savaşı’nda Filistin Suriye Cephesi’nde Nili Casusluk Örgütünün Faaliyetleri

Yıl 2014, Cilt: 30 Sayı: 88, 89 - 114, 01.03.2014

Celil Bozkurt

Öz

I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin kaderini belirleyen Filistin-Suriye Cephesi, büyük devletlerin istihbarat savaşlarına da sahne olmuştur. İngiltere, değişik kaynaklardan yürüttüğü istihbarat faaliyetlerini, en yaygın ve etkili kullanan devletlerin başında gelmiştir. Yahudiler
tarafından kurulan ve Filistin-Suriye cephesinde etkili olan NİLİ casusluk örgütü, İngilizlerin
Filistin’de kullandığı en önemli istihbarat kaynaklarından biri olmuştur. NİLİ casusları, Osmanlı ordusunun asker sayısı, emir komuta zinciri, karargah mevkileri, moral durumu vs. gibi
hususlarda bilgi toplayıp bunları Mısır’daki İngiliz İstihbarat Servisi’ne ulaştırmıştır. NİLİ’nin
katkısı, İngiliz ordusunun taktik strateji belirlemesinde ve savaşı kazanmasında önemli rol oynamıştır. 

Anahtar Kelimeler

: I. Dünya Savaşı, NİLİ, Yahudiler, Casusluk, İstihbarat, Filistin

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BEO.4348/326037.
• Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye (DH.EUM) DH.EUM. 20/60. DH.EUM. 28/12. DH.EUM. 54/7. DH.EUM. 86/43.
• Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Seyr-ü Sefer Müdüriyeti (DH. EUM.SSM) DH. EUM. SSM. 20/17
• Dahiliye Nezareti Siyasi Kısım (DH.SYS) DH.SYS. 27/2.
• Dahiliye Şifre (DH.ŞFR) DH.ŞFR. 569/56. DH.ŞFR. 572/79. DH.ŞFR, 85/1777.
• Hariciye Nezareti Siyasi Kısım (HR.SYS) HR.SYS. 2456/21. HR.SYS.2267/68. HR.SYS.2267/68.
• Dosya Usulü İradeler Tasnifi (İ.DUİT) İ.DUİT. 174/22. İ.DUİT.173/90.
• Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi (ATASE)
• Birinci Dünya Harbi (BDH) BDH. K.173. D.746. F.018. BDH. K173. D.746. F.018.01. BDH. K.173. D.746. F.019. BDH. K.173. D.746. F.019.01. BDH. K.173. D.746. F.020. - BDH. K.173. D.150. F.020-02. BDH. K.173. D.746. F.020-04. BDH. K.173. D.746. F.020-06. BDH. K.173. D.746. F.020-08.
• AARONSOHN, Ran, Rothschild and Early Jewish Colonization in Palestine, Rowman&Littfield Publishers 2000.
• AARONSOHN, Alexander, Türk Ordusuyla Filistin’de: Bir Yahudi Askerin 1. Dünya Savaşı Notları, (Çeviren: Necmettin Alkan), Selis Kitaplar, İstanbul 2003.
• ATAY, Falih Rıfkı, Zeytindağı, Pozitif, İstanbul 2004.
• ATİLHAN, Cevat Rifat, Filistin Cephesi’nde Yahudi Casuslar, 2. Baskı, Üstün Eserler Neşriyatı, İstanbul 1947.
• BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılap Tarihi, Cilt 3, Kısım 3, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1991.
• ENGLE, Anita, The Nili Spies, Frank Cass, London 1996.
• Er-REYYİS, Riyad N, Osmanlının Çöküş Döneminde Arap Casuslar, (Çeviren: D. İhsan Batur), Selenge Yayınları, İstanbul 2006.
• KANDEMİR, Feridun, Fahreddin Paşa’nın Medine Müdafaası Peygamberimizin Gölgesinde Son Türkler, Yağmur Yayınları, 10. Baskı, İstanbul 2009.
• FRIEDMAN, Isaiah, Germany, Turkey and Zionism 1897-1918, Oxford University Press, Oxford 1977.
• GÜCÜYENER, Ş. Fuat, Birinci Dünya Savaşı’nda Tanıdığım Kahramanlar, Gücüyener Yayınevi, İstanbul 1956.
• ÖKE, Mim Kemal, Siyonizm’den Uygarlıklar Çatışmasına Filistin Sorunu, Ufuk Kitapları, 4. Baskı, İstanbul 2002.
• SCHECHTMAN, Joseph B, The Life and Times of Vladimir Jabotinsky: Rebel and Statesman: The Early Years, Silver Spring, Newyork 1986.
• SHAFİR, Gershon, Land, Labor and the Origins of the Israeli-Palestinian Conflict 1882-1914, University of California Press, 1996.
• SHAW, Stanford J, Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Yahudiler, (Çeviren: Meriç Sobutay), Kapı Yayınları, İstanbul 2008.
• SHEFFY, Yigal, British Military Intelligence in the Palestine Campaign 1914-1918, Routledge, Newyork2013.
• SCHNEER, Jonathan, The Balfour Declaration The Origins of the Arab-Israel Conflict, Random House, Newyork 2010.
• UYGUR, Ziya, Osmanlı Arşiv Belgelerinde Filistin Sorunu ve Siyonizm, İstanbul 1998.
• VİTAL, David, The Origins of Zionism, Oxford 1975.
• LÜLECİ, Abdullah, 1. Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı Devleti’nde Casusluk Faaliyetleri (1914-1918), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• KAMAL, Cemal, Birinci Dünya Harbinde Filistin Cephesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara 2004.