Öz
In this paper, arousİng in Hille, Iraq and affecting the region, the rebellions during the World War I were studied and it was tried to illuminate Ottoman and English poiicies.
Iraq was annexed to Ottoman Empire in 1534 and it was under the rule of the Empire until World War I. Upon discovery of rich o il beds in Iran and Mesopotamia in the late nineteen century, England and other in- dustrialized countries had some plans for the region. According to the report written by a committee assigned by. W. Churcill in 1913 it was reported that oil beds in Iran and Mesopotamia would be a good fuel source for English navy. The English did not like the Ottoman - German cooperation after their Istanbul-Baghdad railway project. After Berlin Ag- reement England already ahanged its attitude towards Ottoman Empire and it began to implement a plan how to break the unity of the empire and how to capture strategic areas in case of the fail of the Ottoman Empire. The İnvasion of Cyprus and Egypt and Reval's interview in 1908 showed this.
Arousing the Arabs to revolt against the Ottoman Empire is a part of this policy. England had a chance to capture the region after the World War I. Hille rebellions also helped English policy and its aims. Due to these rebellions Ottomans lost their İnfluence in the region; on the other hand, the English forces had some advantages över the region. They got the hold of oil beds in the region.
Anahtar Kelimeler
World War The Hille Rebellion Iraq Share Of Ot¬toman Empire English Policy
Kaynakça
- Askerî Tarih Belgeleri Dergisi, (Belge No: 2220) S.90, Eylül 1990.
- ATAŞE Arşivi, Birinci Dünya Harbi Kolleksiyonu.
- Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâp Tarihi, C.HI, Ks.l, Ankara 1983.
- Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, Irak-İran Cephesi, III ncü Cilt, İ ncî Ks., Ankara 1979.
- Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C.VIII, TTK Yayınları, Ankara 1962.
- Kürkçüoğlu, Ömer, Türk-İngiliz İlişkileri (1919-1926), Ankara 1978.
- Mansfield, Peter, Osmanlı Sonrası Türkiye ve Arap Dünyası, (Türkçesi; Nuran Ülker) Sander Yayınları, İstanbul 1975.
- Meram, Ali Kemal, Belgelerle Türk-İngiliz İlişkileri Tarihi, Kitaş Yayınları, İstanbul 1969.
- Mufassal Osmanlı Tarihi, C JI, Şehir Matbaası, İstanbul 1958.
- H. Stoddard, Philiph, Teşkilât-ı Mahsusa, (Çev: Tansel Demirel), Arba Yayınları, İstanbul 1993.
- Tarihte Türk-İngiliz İlişkileri, Gnkur. Yayınları, Ankara 1975.
- Türkiye-Irak İlişkilerinin Dünü, Bugünü, Yarım, Harp Aka¬demileri Yayını, İst. 1994.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C.II, TTK Yayınları An¬kara 1964.
Öz
Bu makalemizde Birinci Dünya Harbi sırasında Irak'ın Hille şehrinde çıkan ve bu bölgeyi etkileyen isyanlar üzerinde durarak Osmanlı ve İngiliz politikalarına ışık tutmaya çalıştık.
Irak, Osmanlı topraklarına 1534 yılında katılmış, Birinci Dünya Harbi' ne kadar Osmanlı yönetiminde kalmıştır. 19. yy. sonlarında Mezopotamya ve İran'da zengin petrol yataklarının tespiti İngiltere ve diğer sanayileşmiş ülkelerin iştahını kabartmıştır. 1913'te W.Churchill'ün görevlendirdiği bir heyet, hazırladığı bir raporda; “Mezopotamya ve İran'daki petrol ya¬taklarının İngiliz donanması için bir yakıt kaynağı olduğu” belirtiliyordu. İstanbul-Bağdat demir yolu projesiyle Osmanlı-Alman yakınlaşmasının artması da İngilizleri rahatsız etmiştir. İngiltere zaten Berlin Antlaşmasından sonra Osmanlı'ya karşı tavrını değiştirmiş, Osmanlı Devletinin toprak bütünlüğünü muhafaza değil, parçalanması halinde hangi stratejik bölgeyi ele geçireceğinin hesaplarını yapmaya başlamıştır, Kıbrıs'ın ve Mısır'ın işgali ile 1908'deki Reval mülakatı bunun açık delilleridir.
Arapları Osmanlı Yönetimi aleyhine ayaklandırma faaliyetleri de bu politikanın devamıdır. İngiltere bu bölgeyi ele geçirme fırsatını Birinci Dünya Harbi sonunda yakalamış ve bunu da değerlendirmiştir. Hille İs- yanları’da İngiliz politika ve amaçlarına en iyi hizmet eden isyanlar dandır. Bu isyanlarla Osmanlı'nın bölgedeki nüfuzu azalırken, Osmanlı Ordusu yıpranmış, İngiliz kuvvetleri avantaj sağlamıştır. Osmanlı Ordusu bölgede zor duruma düşerken İngiltere petrol yataklarına sahip olarak amacına ulaşmıştır.
Anahtar Kelimeler
Birinci Dünya Harbi Hille İsyanları kak osmanlı devletinin paylaşılması İngiliz Politikası
Kaynakça
- Askerî Tarih Belgeleri Dergisi, (Belge No: 2220) S.90, Eylül 1990.
- ATAŞE Arşivi, Birinci Dünya Harbi Kolleksiyonu.
- Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâp Tarihi, C.HI, Ks.l, Ankara 1983.
- Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, Irak-İran Cephesi, III ncü Cilt, İ ncî Ks., Ankara 1979.
- Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C.VIII, TTK Yayınları, Ankara 1962.
- Kürkçüoğlu, Ömer, Türk-İngiliz İlişkileri (1919-1926), Ankara 1978.
- Mansfield, Peter, Osmanlı Sonrası Türkiye ve Arap Dünyası, (Türkçesi; Nuran Ülker) Sander Yayınları, İstanbul 1975.
- Meram, Ali Kemal, Belgelerle Türk-İngiliz İlişkileri Tarihi, Kitaş Yayınları, İstanbul 1969.
- Mufassal Osmanlı Tarihi, C JI, Şehir Matbaası, İstanbul 1958.
- H. Stoddard, Philiph, Teşkilât-ı Mahsusa, (Çev: Tansel Demirel), Arba Yayınları, İstanbul 1993.
- Tarihte Türk-İngiliz İlişkileri, Gnkur. Yayınları, Ankara 1975.
- Türkiye-Irak İlişkilerinin Dünü, Bugünü, Yarım, Harp Aka¬demileri Yayını, İst. 1994.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C.II, TTK Yayınları An¬kara 1964.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mart 2000 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2000 Cilt: 16 Sayı: 46 |
