Öz
20. yüzyılın en önemli nüfus hareketlerinden biri 24 Temmuz 1923 ta¬rihinde Lozan Barış Konferansında esasa bağlanan, fakat tatbikatında ortaya çıkan pürüzler nedeniyle kesin şeklini alması 1930'lara sarkan “Türk- Yunan Ahali Mübadelesidir.
Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Yunanistan, Müttefiklerinden almış olduğu destek İle Anadolu'yu işgale girişmişti. İrridentizm politikasına yönelen Yunan ulusçuluğu, Ortodoks Kilisesi'nin hortlatmış olduğu husumetin de etkisine girerek 1919-1922 yıllan arasında Anadolu'nun pek çok yerinde vahşet tablolan meydana getirmiştir.
Kurtuluş Savaşı yıllarında yaşanan ve Rumlann sebep olduğu ibret ve¬rici olaylara bağlı olarak toplumlar arasında oluşan zıtlık ve bozulan güven ortamı savaş sonunda Nüfus Mübadelesini zorunlu hale getirmişti.
Bu çalışmada, Nüfus Mübadelesinin tarihsel zemini, pratik sebepleri ve uygulama aşamasındaki istisnaları Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi'nden elde edilen belgeler çerçevesinde irdelenecektir.
Kaynakça
- Erdal Ereııoğlu, “Anadolu'da Konuk Edilen Öteki Esirler”, Biitün Dünya, Eylül 1999, cilt 2, sayı : 4, s.42-44.;
- Sibel Sabah, “Trikopİs Lozan'a Kadar Talas'ta Konuğumuzdu”, Bütün Dünya, Eylül 1999,ciit.2, sayı: 4, s.38-41. İsmail Soysal, Türkiye'nin Siyasal Andlaşmaları, cilt I, Ankara 1989, s.184-186. Soysal, a.g.e., s.177-183. Tevfik Bıyıklıoğlu, Trakya’da Millî Mücadele, cilt II, Ankara 1987, Vesika : 54. Akgün, a.g.m., s.257.
- Mahmut H.Şakiroğlu, “Tiirk-Yunan Ahali Değişimine Ait Tarihi Notlar”, Yusuf Hikmet Bayur'a Armağan, Ankara 1985, ss.227-23.8, Türk-Y.unan İlişkileri, Üçüncü Askeri Tarih Semineri, Ankara 1986, ss.241-277.; Mesut Çapa, “Lozan'da Öngörülen Türk Ahâli MUbâdelesİnin Uygulanmasında Türkiye
- Kızılay (Hilâl-i Ahmer) Cemiyetinin Katkıları", Atatürk Yolu, Sayı: 2, Ankara 1988, ss.241-256.;
- Mesut Çapa, “Yunanistan'dan Gelen Göçmenlerin İskânı”, Atatürk Yolu, Sayı: 5, Ankara 1990, ss.49- 84,; Kemal Arı, Büyük Mübadele, İstanbul 1995.
- Kemal Arı, “Mübadele ve Ulusal Ekonomi Yaratma Çabaları”, Toplumsal Tarih, Ağustos 1999, ss. 12-17. Mesut Çapa, “Anadolu'da Yunan İşgalinin Sebep Olduğu Iç Göçler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt X,Temmuz 1994, sayı: 29, ss.379-389. Cengiz Orhonlu, “Yunan İşgalinin Meydana Getirdiği Göç ve Yunanlıların Yaptıkları Teh¬cirin Sonuçları Hakkında Bazı Düşünceler”, Belleten, cilt XXXVII, No: 148, Ekim 1973, s.488. Çana, a.g.m., s.388. Justin, McCarthy, Ölüm ve Sürgün, Çeviren: Bilge Umar, İs¬tanbul 1998, s.332. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Belge Tarih ve Sayısı: 15.12.1336/453, Arşiv Dosya No: 0.30.18.01-02.24.10. . Ergün Aybars, İstiklâl Mahkemeleri, cilt MI, İzmir 1988, s. 92. UCA, 9.2.1337/657-0.30.18.01/2.35.3. BCÂ, 12.6.1337/941-0.30.18.01/3.24.12.
- Yusuf Sarınay, “Pontus Meselesi ve Yunanistan'ın Politikası”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi,Cilt XI, Sayı: 31,Mart 1995, s.136. BCA, 18.1.1338/1336-0.30.18.01/4.45.12. McCarthy,a.g.e., s.325-326. BCA, 28.9.1338/1864-0.30.18.01/5.29 20. BCA, 31.1O.1338/1952-O.30.18.01/6.34.12.
- BCA, 16.11.1338/1989-0.30.18.01/6.36.9.
Öz
One of the important minority movements is Turco-Greek minority exchange decided on 24 July 1923 at Lausane Peace Conference, which took its final form only in 1930s because of the difficulties arising in practice.
After the First World War Greece, with the support of the Allies, at- tempted to occupy Anatolia. Greek nationalism under the deep influence of hatred policy of the Orthodox Church created many scenes of savagery in Anatolia. Consequently, lack of confidence and tension between the two communities caused by Greek atrocidies during the Turkish Independence War made the exchange inevitable.
This study examines historical background of the minority exchange with its practical reasons and exceptions during the implementation process on the basis of the documents obtained from the Republican Archive of Prime Ministry.
Kaynakça
- Erdal Ereııoğlu, “Anadolu'da Konuk Edilen Öteki Esirler”, Biitün Dünya, Eylül 1999, cilt 2, sayı : 4, s.42-44.;
- Sibel Sabah, “Trikopİs Lozan'a Kadar Talas'ta Konuğumuzdu”, Bütün Dünya, Eylül 1999,ciit.2, sayı: 4, s.38-41. İsmail Soysal, Türkiye'nin Siyasal Andlaşmaları, cilt I, Ankara 1989, s.184-186. Soysal, a.g.e., s.177-183. Tevfik Bıyıklıoğlu, Trakya’da Millî Mücadele, cilt II, Ankara 1987, Vesika : 54. Akgün, a.g.m., s.257.
- Mahmut H.Şakiroğlu, “Tiirk-Yunan Ahali Değişimine Ait Tarihi Notlar”, Yusuf Hikmet Bayur'a Armağan, Ankara 1985, ss.227-23.8, Türk-Y.unan İlişkileri, Üçüncü Askeri Tarih Semineri, Ankara 1986, ss.241-277.; Mesut Çapa, “Lozan'da Öngörülen Türk Ahâli MUbâdelesİnin Uygulanmasında Türkiye
- Kızılay (Hilâl-i Ahmer) Cemiyetinin Katkıları", Atatürk Yolu, Sayı: 2, Ankara 1988, ss.241-256.;
- Mesut Çapa, “Yunanistan'dan Gelen Göçmenlerin İskânı”, Atatürk Yolu, Sayı: 5, Ankara 1990, ss.49- 84,; Kemal Arı, Büyük Mübadele, İstanbul 1995.
- Kemal Arı, “Mübadele ve Ulusal Ekonomi Yaratma Çabaları”, Toplumsal Tarih, Ağustos 1999, ss. 12-17. Mesut Çapa, “Anadolu'da Yunan İşgalinin Sebep Olduğu Iç Göçler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt X,Temmuz 1994, sayı: 29, ss.379-389. Cengiz Orhonlu, “Yunan İşgalinin Meydana Getirdiği Göç ve Yunanlıların Yaptıkları Teh¬cirin Sonuçları Hakkında Bazı Düşünceler”, Belleten, cilt XXXVII, No: 148, Ekim 1973, s.488. Çana, a.g.m., s.388. Justin, McCarthy, Ölüm ve Sürgün, Çeviren: Bilge Umar, İs¬tanbul 1998, s.332. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Belge Tarih ve Sayısı: 15.12.1336/453, Arşiv Dosya No: 0.30.18.01-02.24.10. . Ergün Aybars, İstiklâl Mahkemeleri, cilt MI, İzmir 1988, s. 92. UCA, 9.2.1337/657-0.30.18.01/2.35.3. BCÂ, 12.6.1337/941-0.30.18.01/3.24.12.
- Yusuf Sarınay, “Pontus Meselesi ve Yunanistan'ın Politikası”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi,Cilt XI, Sayı: 31,Mart 1995, s.136. BCA, 18.1.1338/1336-0.30.18.01/4.45.12. McCarthy,a.g.e., s.325-326. BCA, 28.9.1338/1864-0.30.18.01/5.29 20. BCA, 31.1O.1338/1952-O.30.18.01/6.34.12.
- BCA, 16.11.1338/1989-0.30.18.01/6.36.9.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Kasım 2000 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2000 Cilt: 16 Sayı: 48 |
