Büyük Ermenistan Projesi Ve İngiltere

Yıl 1999, Cilt: 15 Sayı: 44, 513 - 528, 01.07.2021

K. Tuncer Çağlayan

Öz

Ermeni meselesi, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından itibaren OsmanlI Devleti’nin parçalanmasından veya zaafa düşmesinden menfaati olan Rusya, İngiltere ve Fransa tarafından uluslararası gündeme sokulmuştur. Çar Petro zamanından itibaren sıcak denizlere inmeyi amaçlayan Ruslar, doğu Anadolu'da Ermenileri kendi tarafına çekerek onların vasıtasıyla nüfuzlarını Akdeniz'e kadar uzatmayı hesap etmişlerdi. 1877-78 harbinde ağır bir yenilgi alan Osmanlı Devleti’nin Rusya karşısındaki zayıflığını fırsat bilen Ermeniler Rusya'dan himaye istemiştir. Nitekim Ayestafanos anlaşması ve müteakiben 1878'de gerçekleştirilen Berlin Kongresinde Ermeniler ilk kez uluslararası gündeme girmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ermenistan, İngiltre Projesi, Rus

Kaynakça

• Uras, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, 2. Baskı İstanbul, 1987, s. 217-251. Ayrıca M. K. Öke, Ermeni Sorunu, 1914-1923, Türk Tarih Kurumu Yayım, Ankara, 1991.
• Kedourie, Elie, England and the Middle East. The Destruction of the Ottoman Empire 1914-1921, Bowes and Bowes, London, 1956.
• Hurtevvitz, C.,Diplomacy in the Near and Middle East: A Documentary Record, 1914-1956, New York, 1956.
• Dunsterville, L. C., The Adventures of Dıınsterforce, London: Edward Amold, 1920.
• Çağlayan, K. Tuncer,British Policy Tovvards Transcaucasia 1917-1921, (İngiltere'nin Kafkasya Siyaseti), Basılmamış Doktora tezi, Edin- burgh Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Orta Doğu Çalışmaları Bölümü, 1997.
• Yüceer, Nasır, Birinci Dünya Sa- vaşı'nda Osmanlı Ordusunun Azerbaycan ve Dağıstan Harekâtı, Ataşe Yayını, Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1996.
• Craig, Gordon A.,“The British Foreİgn Office From Grey to A. Chamberlain”, G. A. Craig ve F. Gilbert The Diplomats, Princeton: Princeton Üniversitesi Yayını, 1953.
• CAB 27/24/E.C., 9 Aralık 1918, 42. Şark Komitesi Toplantısı Tutanakları.
• Arslanian, A. H., “Britain and the Transcaucasian Natİonalities During the Russİaıı Çivil War” R. G. Sunny, Transcaucasia: Nationalism and Social Change, Ann Arbor: Michigan Üniversitesi, 1983.