1924 Anayasası’nda Meclis-Yürütme İlişkileri

Yıl 1997, Cilt: 8 Sayı: 39, 673 - 694, 01.11.1997

Ömer Anayurt

Öz

1924 Anayasası, 1921 Anayasasından beri açık bir şekilde ortaya çıkan ve fakat dağınık bir manzara arz eden gelişmeleri topluca ifade eden, sağlam yapılı, basit, kendi içerisinde tutarlı, kısa bir anayasadır. Tarihî gelişmenin ürünü olan, yapıldığı devrin ihtiyaçlarına cevapveren "millî karakterli" 34 ve "yerli" bir Anayasa olup, 1921 Teşkilât-ı Esasiye Kanunu'nun dayandığı ilkeleri büyük ölçüde benimseyip geliştirmeye çalışmıştır. Bu çalışmada, kimilerine göre "devrimci bir nitelik taşıyan 5 kimilerine göre ise "devrimciliği kösteklemiş bir metin" 6 olarak tavsif edilen ve "suçlu anayasa" olarak bir zamanlar ilân olunan, zannımızca Türk anayasaları içerisinde aslî kurucu iktidarın en demokratik biçimde kullanıldığı, çerçeve niteliği taşıyan 1924 Anayasasının Meclis-Yürütme Kuvveti İlişkilerini ve bu bağlamda hükümet sistemini ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

1924 Anayasası, Meclis-Yürütme İlişkileri, Meclis Hhükümeti

Kaynakça

• Abadan, Yavuz - Savcı, Bahri , Türkiye'de Anayasa Gelişmelerine Bir Bakış, Ankara 1959.
• Akın, İlhan, Türk Devrim Tarihi, İstanbul 1986.
• Aldıkaçtı, Orhan, Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, İstanbul 1982.
• Aldıkaçtı, Orhan, Modern Demokrasilerde ve Türkiye’de Devlet Başkanlığı, İstanbul 1960.
• Arsel, İlhan, Türk Anayasa Hukukunun Umumî Esasları, Ankara 1962.
• Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam, C. I, İstanbul 1967.
• Balta, Tahsin Bekir, Türkiye'de Yürütme Kudreti, Ankara 1960.
• Balta, Tahsin Bekir, Türkiye'de Yasama Yürütme Münasebetleri, Ankara 1960.
• Başgil, Ali Fuat, Esas Teşkilât Hukuku, C.I, F.I, Türkiye Siyasî Rejimi ve Anayasa Prensipleri, İstanbul 1960.
• Demir, Fevzi ve Karatep, Şükrü, Anayasa Hukuku, 2.b., İstanbul 1989.
• Duran, L, Reisicumhurun Nutku ve İstizah Usulü, İst. Huk. Fak. Mec. 1950, C.XVI, s. 1-2.
• Eroğlu, Hamza, Türk İnkılâp Tarihi, İstanbul 1982.
• Eroğlu, Hamza, "Millî Egemenlik İlkesi ve Anayasalarımız" Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1985, C.I, s.2.
• Gözübüyük, A.Şeref - Sezgin, Zekayi, 1924 Anayasası Hakkında Meclîs Görüşmeleri, Ankara 1957.
• Kubalı, Hüseyin Nail, Türk Esas Teşkilâtı Hukuku Dersleri, İstanbul 1960.
• Mumcu, Ahmet, Türk Devriminin Temelleri ve Gelişimi, 6.b., İstanbul 1981.
• Okandan, Recai Galip, Umumi Amme Hukuku, İstanbul 1966.
• Okandan, Recai Galip, "Parlamentarizm ve Bugünkü Şekli" İst Huk. Fak. Mec. 1935, C.I, S.3.
• Okandan, Recai Galip, "Millî Hakimiyet, Millî İrade Mefhumlarının ve Kuvvetler Birliği Sisteminin Esas Teşkilât Hukukumuza Girişi", İst. Huk. Fak. Mec., 1962, C. XXVII, S. 1-4.
• Özbugun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Ankara 1986.
• Özbudun, Ergun, "TBMM Hükümetinin Hukuki Niteliği" Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 1985, C.I, S.2.
• Özçelik, Selçuk, Anayasa Hukuku, C.I, Genel Esaslar, İstanbul 1983.
• Özçelik, Selçuk, "Yeni Anayasamız Muvacehesinde Yasama", İst. Huk. Fak. Mec., 1962, C. XXVII, S. 1-4.
• Özer, Y. Ziya, Mukayeseli Hukuku Esasiye, Ankara 1939
• Soysal, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Ankara 1980.
• Soysal, Mümtaz, Anayasaya Giriş, Ankara 1968.
• Soysal, Mümtaz, Dinamik Anayasa Anlayışı, Ankara 1969.
• Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), 2.b., İstanbul 1995.
• Teziç, Erdoğan, Anayasa Hukuku, İstanbul 1986.
• Tunaya, Tarık Zafer, "Reisicumhurun Hukuki ve Siyasi Durumu", Cumhuriyet Gazetesi, 26.1.1936.
• Yayla, Yıldızhan, Anayasa Hukuku, İstanbul 1986.