Kamusal Açık Mekanda Proje Uygulaması: Saraçlar Caddesi Kentsel Tasarım Projesi, Edirne-Türkiye

Year 2015, Volume: 1 Issue: 1, 0 - 0, 01.06.2015

Ayşe Sirel

Abstract

Kentsel olayların süregeldiği kamusal açık mekanlar; sosyal-fiziksel-simgesel boyutlarıyla ve
üstlendikleri işlevlerle ön plana çıkan kent parçalarıdır. Tüm dünyada ve ülkemizde son yıllarda
yaşanan değişim ve dönüşüm sürecinde, özellikle tarihi kentlerin odak noktaları sayılan kamusal dış
mekanlar olumsuz etkilenmiştir. Bazen meydan, bazen cadde veya sokak olabilen kamusal açık
mekanlar o “yer”in kimliğini yansıtan anlamlı mekanlar olmaktan çıkmış, kimliksiz mekanlar haline
dönüşmüştür Bu durum, kamusal mekanlarının yeniden kente kazandırılması için, çevre kalitesini
geliştirmeye yönelik (üçüncü boyutta arayüzleri de içeren) kentsel tasarım proje çalışmalarının
gereğini de doğurmuştur. Bu çalışmada tarihi kent merkezlerindeki kamusal açık mekanlar ve
kullanım sorunları incelenmektedir. Metodoloji olarak öncelikle "kamusal açık mekan" ve "kentsel
arayüz/cephe" kavramları tanımlanmıştır. Kentte yaşayan insanlar için, çevreyi algılayabilecekleri
mekanlar olma özelliği taşıyan bu alanlarda gözlenen sorunlar ortaya konmuştur. Çalışmanın
örnekleme kısmında ise; kamusal alan düzenlemesinin bir örneği olarak; Edirne’de "Saraçlar Caddesi
Kentsel Tasarım Projesi"nin düzenleme ilkeleri anlatılmıştır. Proje ile, Edirne’nin ticari ve sosyal
açıdan en önemli kamusal açık mekanı olan Saraçlar caddesinin yaya alanına dönüştürülerek, çevre
kalitesinin arttırılması amaclanmıştır. Çalışmanın sonunda Saraçlar Caddesinin; yayalaştırma öncesi
sorunları ile yayalaştırma sonrası kente katkıları değerlendirilmiştir.

Keywords

Kamusal açık mekan, arayüz, kentsel tasarım, yayalaştırma, Türkiye, tarihi şehirler

Project Implementation in Public Open Spaces: Saraçlar Street Urban Design Project, Edirne-Turkey

Abstract

: Public open spaces are an integral facet of urban life and have social, physical, and
symbolic dimensions. In particular, public spaces deemed to be focal points of historical cities have
been adversely affected in recent years by globalization and societal transformations. Many public
open spaces, including squares, avenues, and boulevards, no longer reflect the cultural identity of
“place,” and have instead become faceless, generic spaces. This situation has given rise to the
necessity of studies designed to improve the quality of public places in the urban environment. In this
paper, usage problems associated with public open spaces in historical city centers are examined.
“Public open space” and "urban interface/façade" concepts are defined and methodologically
explored. In addition, the paper discusses problems observed by citizens, the characteristics of these
problems, and how these problems impact the urban environment. The regulatory principles of the
"Saraçlar Street Urban Design Project" in Edirne, Turkey, are presented as an example of public
space planning for a historical city. The project aims to enhance the environmental quality of Saraçlar
Street, which is commercially and socially the most important public space in Edirne, by transforming
it into a pedestrian-only area. The study concludes with an assessment of Saraçlar Street’s problems
prior to pedestrianization and its status and contributions to city life after pedestrianization.

Keywords

Public open space, interface, urban design, pedestrianization, Turkey, historic cities

References

• [1] Bilsel, A., Bilsel, G., Bilsel, C., 1991. “Kentsel Kamu Alanlarının Düzenlenmesinde Kentsel Tasarım Tekniğinin Kullanımına Planlama Bütününde Kuramsal Yaklaşım”, Kamu Mekanları Tasarımı ve Kent Mobilyaları Sempozyumu, 15-16 Mayıs 1989, MSÜ-Mimarlık Fakültesi, İstanbul, s.49-51.
• [2] Özaydın, G., Erbil, D., Ulusay, B., 1991. “Kentsel Kamu Alanlarının Düzenlenmesinde Kentsel Tasarım Tekniğinin Kullanımına Planlama Bütününde Kuramsal Yaklaşım”, Kamu Mekanları Tasarımı ve Kent Mobilyaları Sempozyumu, 15-16 Mayıs 1989, MSÜ-Mimarlık Fakültesi, İstanbul, s.63.
• [3] Çubuk, M., 1989. Kamu Mekanları ve Kentsel Tasarım, Kamu Mekanları Tasarımı ve Kent Mobilyaları Sempozyumu, 15-16 Mayıs 1989, MSÜ-Mimarlık Fakültesi,İstanbul, s.15-17.
• [4] Rowe, P. G., Civil Realism, MIT Press, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, Massachusetts
• [5] Keleş, R., 2012. “Kamusal Alan, Kentleşme ve Kentlilik Bilinci”, Güney Mimarlık, Sayı:10, s.10.
• [6] Madanipour, A., 2013. “Whose Publıc Space?”, First Future Of Places International Conference On Public Space And Placemaking, Sweden 24-27 june, Stockholm, s.33-43.
• [7] Akay, A., 1997. Postmodern Görüntü, Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
• [8] Kostoff, S., 1991. The City Shaped: Urban Pattern and Meanings Through History, Boston: Bulfinch Press.
• [9] Şener, H. ve Yıldız, D., 1999. “Kentsel Mimari ve Mekana Katkı”, Kentsel Tasarım: Bir Tasarımlar Bütünü-Ulusal Kentsel Tasarım Kongresi, MSÜ, İstanbul, s.32-37.
• [10] Özaydın (Kılıçreis), G., 1993. Kentsel Tasarım Kapsamında Tarihi Kentsel Mekanlarda Arayüzlerin Düzenlenmesine Sistemli bir Yaklaşım, Yayınlanmamış Doktora Tezi, MSÜ-Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, s.13-24.
• [11] Erdönmez, M. E., ve Akı, A., 2005. Açık Kamusal Kent Mekanlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri, Megaron, YTÜ Mim. Fak. E-Dergisi, Cilt 1, sayı.1, s.67-78.
• [12] Konuk, G.,1989. Kamu Mekanları Tasarımında Cephe Düzeni, Kamu Mekanları Tasarımı ve Kent Mobilyaları Sempozyumu, MSÜ, İstanbul, s.55-56.
• [13] Özyürek, İ., 1995. The Interface of Architectural Built Form and Urban Outdoor Space, METU, M.S. Thesis, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Ankara.
• [14] Yarar, L., 2003. Planlama Kademelenmesindeki İçerisinde Kentsel Tasarım Projelerinin Yeri, Kentsel Yenileşme ve Kentsel Tasarım-Uluslar arası 14. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu, MSÜ, İstanbul, s.157-159.
• [15] Kuban, D., 1990. Tarlabaşı Yarışması ve Tarlabaşı’nın Geleceği, Yapı Dergisi, No: 105, s.55-59.
• [16] Konuk, G., 1991. Zaman ve Mekanın Bir Sentezi Olarak Kentsel Tasarım, 1. Kentsel Tarım ve Uygulamalar Sempozyumu, MSÜ, İstanbul, s.73-78.
• [17] Rıfat Osman., 1994. Yayınlayan: Kazancıgil, R., Edirne Rehnüması (Edirne Şehir Klavuzu), Türk Kütüphaneciler derneği Şubesi Yayınları, No:15, Edirne, s.15-27,152.
• [18] Peremeci, O.N., 1939. Edirne Tarihi, Resimli Ay Matbaası, İstanbul, s.10-43.
• [19] Sirel, A. ve Sirel, Ü., 2005. Tarihî Kentlerin Unutulan Arayüzü: Edirne-Kaleiçi’nde Saraçlar Caddesi Örneği, Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu, Bildiri kitabı, İTÜ, İstanbul, s.408.
• [20] Abdurrahman Hıbri., 1996. Enisü’l Müsamirin (Edirne Tarihi), Çev: Ratip Kazancıgil, Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yayınları, No:24, Edirne, s.16.
• [21] Akansel, S., Kaprol, T., Varlı, E., 2011. Edirne Tarihî Saraçlar Caddesi Yayalaştırma Projesinin Kentsel Yaşama Katkıları, Mimarlık Dergisi 2011, Sayı. 359, s.49-52.