Kültürel Miras Kapsamındaki Endüstri Yapılarının Yeniden Kullanımında Sürdürebilirlik Rotası: İstanbul Haliç Bölgesi Üzerine İrdeleme

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 3, 1 - 16, 01.08.2016

Ayşe Sirel Mehmet Çerkezoğlu

Öz

Endüstri Devrimi ile ortaya çıkan endüstri yapılarının birçoğu, üretim teknolojilerinin gelişerek
değişmesi ve üretim sistemlerinde yapılan değişikliklerle nedeniyle yetersiz olmaya başlamıştır. Bu
durum mevcut endüstri yapılarının yıkılmasına ya da işlevlerini yitirmesine neden olmuştur. 20.
yüzyılın ikinci yarısında endüstri yapılarına karşı ortaya çıkan tehditler bu yapıların korunma
gerekliliğini de gündeme getirmiş ve “endüstri mirası kavramı” ortaya çıkmıştır. Endüstri mirası
olarak nitelendirilen yapıların arasında bir gezi rotası oluşturarak, bunları kamuya kazandırmak
amacıyla kurumlar ve organizasyonlar oluşturulmuştur. Bu organizasyonlardan bir tanesi ERIH
(Europan Route of Industrial Heritage) organizasyonudur. Endüstri devrimi Avrupa ülkelerinde
olduğu kadar etkili olmasa da Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde ve Türkiye
Cumhuriyetinin kuruluş yıllarından itibaren etkisini göstermiş ve endüstri yapıları inşa edilmiştir. Bu
makalede; özellikle İstanbul Haliç bölgesinde günümüze kadar ulaşan endüstri mirası yapıların
mevcut durumları incelenmiş, Avrupa’daki ERİH kapsamında oluşturulan rotaya benzer “Haliç
Endüstri Mirası Rotası” önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Endüstriyel miras, kültürel miras, Haliç, ERIH

Sustainability Route of Reusing of the Industrial Buildings in theNField of Cultural Heritage: Discussion of Golden Horn Region in Istanbul

Öz

Numerous industrial structures, having emerged with the Industrial Revolution, have begun
to be inadequate due to the developments and changes of production technologies as well as changes
in production systems. This case has led to demolishment or functional loss of the existing industrial
structures. These threats, emerging against industrial structures in the second half of the 20th century,
have brought the necessity of protecting the cited structures into the agenda and the concept of
"industrial heritage" has emerged. Institutions and organizations have been founded with an eye to
create a travel route between the structures which are considered as industrial heritage and
reintroduce them to the public. One of such organizations is ERIH (European Route of Industrial
Heritage). Although the industrial revolution was not as effective in the Ottoman Empire as it was in
European countries, it has shown its impact in the last periods of the Ottoman Empire and since the
foundation years of the Republic of Turkey and industrial structures have been built during the said
periods. The current status of the industrial heritage structures which have come to our day within the
Haliç (Golden Horn) Region of Istanbul have been examined and “Haliç Industrial Heritage Route”,
similar to the route created within the purview of ERIH in Europe, has been proposed in this articl

Anahtar Kelimeler

Industrial heritage, cultural heritage, Haliç, ERIH

Kaynakça

• [1] Pamuk, Ş. (1997). 100 Soruda Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi, 1500-1914, İstanbul.
• [2] Dale, H. ve Dale, R. (1992). The Industrial Revolution, London: The British Library Publishing Division.
• [3] Ökçün, G. (1997). Osmanlı Sanayii, 1913-1915 Yılları Sanayi İstatistiki, Ankara.
• [4] Mengüşoğlu, N., Boyacıoğlu, E. (2013). Reuse of Industrial Built Heritage for Residential Purposes in Manchester (1).
• [5] Kıraç, B. (2001). Türkiye’deki Tarihi Sanayi Yapılarının Günümüz Koşullarına Göre Yeniden Değerlendirilmeleri Konusunda Bir Yöntem Araştırması. M.S.Ü., Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• [6] Url-1 ICOMOS (2015) The Nizhny Tagil Charter For The Industrial Heritage http://www.icomos.org/18thapril/2006/nizhny-tagil-charter-e.pdf, (erişim tarihi: 05.04.2015)
• [7] Saner, M. (2012). Endüstri Mirası: Kavramlar, Kurumlar ve Türkiye’deki Yaklaşımlar, Planlama Dergisi, Sayı: 12, Sf: 53.
• [8] Url-2 UNESCO (2015) UNESCO http://en.unesco.org/, (erişim tarihi:10.04.2015)
• [9] Url-3 ICOMOS (2015) ICOMOS http://www.icomos.org.tr/, (erişim tarihi: 05.05.2015)
• [10] Url-4 E-FAITH (2015) E-FAITH http://www.e-faith.org/home/, (erişim tarihi: 10.05.2015)
• [11] Url-5 DOCOMOMO (2015) DOCOMOMO http://docomomo.com/index, (erişim tarihi: 10.05.2015)
• [12] Preite, M. (2013). Erih Strategy for Industrial Heritage Tourism.
• [13] Url-6 ERIH (2015) ERIH http://www.erih.net/welcome.html, (erişim tarihi: 15.05.2015)
• [14] Eyice, S. (1975). Tarihinde Haliç; Haliç Sempozyumu,10-11 Aralık 1975, İTÜ, İstanbul, 267.
• [15] Toprak, Z. (1985). Tanzimat’ta Osmanlı Sanayii, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye
• [16] Kayra, C. (1990). İstanbul Mekânlar ve Zamanlar, Ak Yayınları, İstanbul
• [17] Ortaylı, İ. (1995). İstanbul’dan Sayfalar. İletisim Yayınları, İstanbul Serisi, İstanbul.
• [18] Alper, M. (2004). Dünü ve Bugünü ile Cibali Tütün Fabrikası, Dünü ve Bugünü ile Haliç, Sempozyum Bildirileri, der. S. F. Göncüoğlu, 22-23 Mayıs 2003, Kadir Has Üniversitesi, İstanbul, s. 33-40.
• [19] Ekiz, M. (2006). Eyüp Sultan Feshane Binası İslevsel Dönüsüm Süreci, Arredamento Mimarlık, Tasarım Kültürü Dergisi, 2006/07-08, İstanbul, s: 135.
• [20] Batur, A. (2003). Kimliğinin İzinde, Yeniyi Aramak, M. Vedad Tek: Kimliğinin İzinde Bir Mimar, haz. A. Batur, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, s. 161-5, 170.
• [21] Köksal, G. (2005). İstanbul’daki Endüstri Mirası için Koruma ve Yeniden Kullanım Önerileri, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri.