STRATEJİK DAVALAMA VE İNSAN HAKLARI SAVUNUCULUĞU İÇİN BİR MODEL OLARAK HUKUK KLİNİĞİ EĞiTİMİ

Yıl 2021, Cilt: 79 Sayı: 1, 111 - 141, 01.06.2021

Altın Şimşek

https://doi.org/10.30915/abd.931372

Öz

Bu çalışmada hukuk fakültelerinde stratejik davalamanın teşvik edilmesi için hukuk kliniği eğitimi aracılığıyla yeni bir model tasarlanmasına odaklandım. Ana amacım, hukuk öğrencileri için sosyal adalet ve hak temelli bir hukuki aktivizmi ve hak savunuculuğunu anaakımlaştırmayı gerçekleştirmektir. Aynı zamanda hukuk eğitiminin hala nasıl ve neden eşitsizliğe ve ayrımcılığa karşı sürdürülebilir stratejiler ve öğrenme ortamı oluşturmadığını inceledim. Bu tutumla mücadele için “Temel Hak Savunuculuğu Hukuk Kliniği” başlıklı bir hukuk kliniği modeli tasarladım. Bu klinikte öğrenciler, uzmanlar ve avukatlarla birlikte özellikle dezavantajlı gruplardan “çocuklar”la ilgili insan hakları ihlalleri üzerinde çalıştılar. Daha sonra, çocukların adalete erişimini güçlendiren hukuki stratejilere odaklanarak seçili vakalarla ilgili hukuki mekanizmaları ve taktikleri nasıl kullanacakları konusunda bir süreç haritası geliştirdiler.

Anahtar Kelimeler

Hukuk Klinikleri, Hak Savunuculuğu, Adalete Erişim, İnsan Hakları, Stratejik Davalama.

Kaynakça

• AIKEN, Jane H., “Provocateurs for Justice”, Clinical Law Review, Cilt 7, Sayı 2, Spring 2001, s. 287-306.
• ASHAR, Sameer M., “Law Clinics and Collective Mobilization”, Clinical Law Review, Cilt 14, 2008, s. 355-414.
• ASHFORD, Chris – MCKEOWN, Paul, “Introduction: Social Justice and Legal Education”, Social Justice and Legal Education, (Ed. C. Ashford-P. McKeown), Cambridge Scholars Publishing, UK, 2018, s. 1-7.
• BARBER, Catherine Corey, “Tackling the Evaluation Challenge in Human Rights: Assessing the Impact of Strategic Litigation Organisations”, The International Journal of Human Rights, Cilt 16, Sayı 3, 2012, s. 411-435.
• BARRY, Margaret Martin – DUBIN, Jon C. – JOY, Peter A., “Clinical Education for This Millennium: The Third Wave”, Clinical Law Review, Cilt 7, Sayı 1, Fall 2000, s. 1-76.
• BEDNER, A. – VEL, J.A.C., “An Analytical Framework for Empirical Research on Access to Justice”, Law, Social Justice & Global Development Journal (LGD), 2010, s. 1-29.
• Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı 2005 Raporu, “Programming for Justice: Access for All (A Practitioner’s Guide to a Human Rights-Based Approach to Access to Justice”. https://www.un.org/ruleoflaw/blog/document/programming-for-justice-access-for-all-a- practitioners-guide-to-a-human-rights-based-approach-to-access-to-justice/ (erişim tarihi: 17.11.2019).
• CARRILLO, Arturo J. – YAKSIC, Nicolas Espejo, “Re-Imaging the Human Rights Law Clinic”, Maryland Journal Of Internatıonal Law, Cilt 26, Sayı 80, 2011, s. 80-113.
• ÇAĞLAR GÜRGEY, F. İrem, “Feminist Perspektiften Hukuk Eğitimi Eleştirisi”, Kadın/Woman 2000, Cilt 15, Sayı 1, 2014, s. 97-109.
• ÇATALOLUK, Gökçe, “Piyasaya Hukukçu Yetiştirmek: Hukuk Fakültelerinin Sistemsel Dönüşümdeki Rolü”, Türkiye’nin Hukuk Sisteminde Yapısal Dönüşüm, (Der. Ali Murat Özdemir-Muammer Ketizmen), İmge Kitabevi, Ankara, 2014, s. 297-319.
• DUBIN Jon C., “Clinical Design for Social Justice Imperatives”, SMU Law Review, Cilt 51, Sayı 5, 1998, s. 1461-1505.
• ELVERİŞ, İdil, “Alışılmadık Bir Mekanda Hukuk Eğitimi: İstanbul Cezaevleri”, Prof. Dr. Belgin Erdoğmuş’a Armağan, Der Yayınları, İstanbul, 2011, s. 627-640.
• ERTAK, Çiğdem – KUMCU, Dilek – KARS, Elif vd., Avukatlara ve STK’lara Çocuk Hakları Alanında Daha Güçlü Bir Savunuculuk İçin Stratejik Davalama Kılavuzu, (Ed. I. Erdemli), Çocuklarla Birlikte Daha Güçlü Projesi, http://www.cocuklarlagucluyuz.net/yayinlar/cocuk-haklari-alaninda-daha-guclu-bir- savunuculuk-icin-stratejik-davalama-kilavuzu (erişim tarihi: 08.12.2019).
• European Court of Human Rights, Annual Report2018, English Edition, Council of Europe, 2019. https://www.echr.coe.int/Documents/Annual_report_2018_ENG.pdf (erişim tarihi 15.12.2019). FUCHS, Gesine, “Using Strategic Litigation for Women’s Rights: Political Restrictions in Poland and Achievements of the Women’s Movement”, European Journal of Women’s Studies, Cilt 20, Sayı 1, 2013, s. 21-43.
• HATİPOĞLU AYDIN, Duygu, “Hukuk Klinikleri: Beklentiler, Uygulamalar ve KKTC Hukuk Fakülteleri Açısından Olanaklar”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XXIII, Sayı 3, 2019, , s. 285-309. HURWITZ, Deena R., “Teaching to the Paradoxes: Human Rights Practice in U.S. Law School Clinics”, Maryland Journal Of International Law, Cilt 26, Sayı 18, 2011, s. 18-47.
• HURWITZ, Deena, “Engaging Law School Students Through Human Rights Clinics: A Perspective From The United States”, Australian Journal of Human Rights, Cilt 11, Sayı 2, 2005, s. 37-51.
• HURWITZ, Deena R., “Lawyering for Justice and the Inevitability of International Human Rights Clinics”, Yale J. Int'l L., Cilt 28, Sayı 2, 2003, s. 505-551.
• KALEM BERK, Seda, “Sunuş”, Adalete Erişim İçin Yerelden Öneriler, TESEV Yayınları, İstanbul, 2015, s. 5.
• KARACAN, Olcay, “Hukuk Kliniği Çalışmaları Aile İçi Şiddetle Mücadele Bağlamında Türkiye'deki Hukuk Fakülte-lerinde Alternatif Bir Eğitim Metodu Olabilir mi?”, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi-Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar V Sempozyumu, 2012, s. 69-74.
• KINGHAN, Jacqueline, “Teaching Access to Justice: Cause Lawyering and Strategic Litigation in a Clinical Context”, Social Justice and Legal Education, (Ed. C. Ashford-P. McKeown), Cambridge Scholars Publishing, UK, 2018, s. 7-24.
• LOPEZ, Antoinette Sedillo, “Learning Through Service in a Clinical Setting: The Effect of Specialization on Social Justice and Skills Training”, Clinical Law Review, Cilt 7, 2000, s. 307-326.
• MACDOWELL, Elizabeth L. – CAMMETT, Ann, “Models of Invisibility: Rendering Domestic and Other Gendered Violence Visible to Students Through Clinical Law Teaching”, Violence Against Women, Cilt 22, Sayı 12, 2016, s. 1438-1450.
• MACDOWELL, Elizabeth L., “Reimagining Access to Justice in the Poor People’s Courts”, Georgetown Journal on Poverty Law & Policy, Cilt XXII, Sayı 3, Bahar 2015, s. 473- 545.
• MCCONNELL, Joyce E., “A Feminist's Perspective on Liberal Reform of Legal Education”, Harvard Women's Law Journal, Cilt 14, 1991, s. 77-127.
• ÖZENÇ, Berke, Hukuk Devleti: Kökenleri ve Küreselleşme Çağındaki İşlevi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
• REKOSH, Ed, “Public Policy Advocacy: Strategic Litigation and International Advocacy”, Stanhope ICT Policy Training Programme, 20 August 2003. www.essex.ac.uk/armedcon/story_id/000698.pdf (erişim tarihi 15.12.2019).
• QUIGLEY, Fran, “Seizing the Disorienting Moment: Adult Learning Theory and the Teaching of Social Justice in Law School Clinics”, Clinical Law Review, Cilt 2, Sayı 1, Fall 1995, s. 37-72.
• SARKER, Shuvro Prosun, “Empowering the Underprivileged: The Social Justice Mission for Clinical Legal Education in India”, Clinical Legal Education in Asia Accessing Justice for the Underprivileged, (ed. Shuvro Prosun Sarker), Palgrave Macmillan, New York, 2015, s. 177-195.
• SCHULTZ, Ulrike, “Raising Gender Awareness of Judges – Elements for Judicial Education in Germany”, International Journal of the Legal Profession, Cilt 21, Sayı 3, 2014, s. 345- 355.
• ŞİMŞEK, A. Aslı - AYGÜN, M. Yağız, “İnsan Hakları Temelli Hukuk Kliniği Modeli: Yasama Kliniği Uygulaması”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, Haziran 2020, s. 28-76.
• ŞİMŞEK, A. Aslı – SONGUR, Damla, “Engellilik Çalışmalarında Adalete Erişim: Hak Temelli Farkındalık Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Engelli Hakları Konferansı- Engellilerin Adalete Erişimi Bildiri Kitabı, Eşit Haklar İzleme Derneği, İstanbul, 2018, s. 97-111.
• ŞİMŞEK, A. Aslı, Sosyal Devlet İlkesinin Hukuki Değeri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2015.
• T.C. Adalet Bakanlığı Stratejik Planı 2015-2019. http://www.sgb.adalet.gov.tr/ekler/yayin/Stratejik-Plan-2015-2019.pdf (erişim tarihi 17.11.2019).
• TIMMER, Alexandra, “Judging Stereotypes: What the European Court of Human Rights Can Borrow from American and Canadian Equal Protection Law”, The American Journal of Comparative Law, Cilt 63, 2015, s. 239-284.
• UYUMAZ Alper – ERDOĞAN, Kemal, “Karşılaştırmalı Hukukta ve Türk Hukukunda Hukuk Eğitimi ve Hukuk Kliniği”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 64, Sayı 2, 2015, s. 459-506.
• VANHALA, Lisa, “Anti-Discrimination Policy Actors and Their Use of Litigation Strategies: The Influence of Identity Politics”, Journal of European Public Policy, Cilt 16, Sayı 5, 2009, s. 738-754.
• WARD, Ian, An Introduction to Critical Legal Theory, Cavendish Publishing Limited, London, United Kingdom, 1998.
• WILSON, Richard, “Western Europe: Last Holdout in the Worldwide Acceptance of Clinical Legal Education”, German Law Journal, Cilt 10, Sayı 07, 2009, s. 823-846.