Seçimlerin Ertelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 81 Sayı: 2, 211 - 252, 10.05.2023

Tolga Şirin

Öz

Bu makalede Anayasa’nın 78’inci maddesinde düzenlenen “Seçimlerin Geriye Bırakılması” kurumu incelenmiştir. İncelemenin birinci başlığında konu, karşılaştırmalı anayasa hukuku yönünden ele alınmıştır. Buna göre “yasaklama modelleri” ve “takdir modelleri” biçiminde iki kategori bulgulanmıştır. İkinci kategori Türkiye’ye daha uygundur. Bu kararların nitelikli çoğunlukla alındığı örnekler esin kaynağı olacak niteliktedir. İkinci başlıkta konu, kurucu iktidar tutanakları yönünden ele alınmıştır. Bu kaynaktan bulgulanan şey, kurucu iktidarın, savaş dışındaki erteleme nedenlerine bilerek ve isteyerek yer vermediğidir. Üçüncü başlıkta konu, Yüksek Seçim Kurulu ve Anayasa Mahkemesi kararları ışığında ele alınmıştır. Bu kaynaktan çıkarılan sonuç, söz konusu içtihatların güncel duruma örnek olamayacağıdır. Dördüncü başlıkta konu, olası sorunlar yönünden incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda Anayasa’da bazı değişikliklere gidilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seçimlerin ertelenmesi, seçimlerin geriye bırakılması, Yüksek Seçim Kurulu, olağanüstü hâl, anayasa yargısı

POSTPONING THE ELECTIONS

Öz

This article examines the institution of ‘postponing the elections’ regulated in Article 78 of the Constitution. In the first chapter, the subject is discussed under comparative constitutional law. Accordingly, two categories are identified as “prohibition models” and “appreciation models”. The second category is more suitable, and the examples involving qualified majority clauses are inspiring for Turkey. In the second chapter, the subject is discussed under the preparatory works. What is found from this source is that the constituent power did not deliberately and willingly give place in the Constitution to the reasons for postponement other than a state of war. In the third chapter, the subject is discussed in light of the decisions of the High Election Board and the Constitutional Court. The conclusion drawn from this source is that the former case law in question cannot be a precedent of the current situation. In the fourth chapter, the subject is examined from the point of future-possible problems. As a result of this examination, it is concluded that some amendments should be made to the Constitution.

Anahtar Kelimeler

Postponement of the Elections, Postponing the Elections, Supreme Election Board, State of Emergency, Constitutional Review

Kaynakça

• Akalın, Muzaffer. “Belediye Seçimlerinin Geri Bırakılması,” İller ve Belediyeler Dergisi, 1954: 765-766.
• Aksoy, Ömer Asım. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1988.
• Algan, Bülent. “İçtüzük Düzenlemesi Niteliğindeki Parlamento Kararlarının Hukuksal Rejimi,” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 63: 731-773.
• Anayurt, Ömer. Anayasa Hukuku: Genel Kısım. Ankara: Seçkin Yay., 2022.
• Bakırcı, Fahri. “Anayasa Mahkemesinin Eylemli İçtüzük Kuralına İlişkin İçtihat Değişikliğinin Gerekçesi Üzerine,” Türkiye Barolar Birliği Dergisi 112, 2014: 257-296.
• Baş, Sezgin. Türk Anayasa Hukukunda Yasama İşlemleri Teorisi ve Parlamento Kararları. İstanbul: On İki Levha Yay., 2016.
• Çelik-Ulusoy, Demet. “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinin Ertelenmesi ve Cumhurbaşkanının Görev Devamına İlişkin Parlamento Kararının Yarattığı Anayasal Sorunlar.,” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 22, no. 2, 2020: 577-632.
• Duygun, Mert. “Karşılaştırmalı Hukukta Pasifist Anayasa Anlayışı,” Anayasa Hukuku Dergisi 7, no. 14, 2018: 423-456.
• Döner, Ayhan. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yay., 2022.
• Erdem, Tarhan (haz.). Yasama Meclisi Üyeleri Seçimi ve Siyasi Partiler Kanunları. İstanbul: Doğan Kitap Yay., 2012.
• Eren, Abdurrahman. Anayasa Hukuku Dersleri. Ankara: Seçkin Yay., 2022.
• Esen, Bülent Nuri. İzahlı Anayasa, Ankara: Akay Kitabevi Yay., 1945.
• Gönenç, Levent. Türkiye'de Seçim Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları. Adalet Yay., 2008.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku, Ekin Yay., 2021.
• Gözübüyük, Şeref ve Zekâi Sezgin. 1924 Anayasası Hakkındaki Meclis Görüşmeleri, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., 1957.
• Güneş, İhsan. Atatürk Dönemi Türkiye’sinde Milletvekili Genel Seçimleri: 1919-1935. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yay., 2017.
• Hirik, Seçil. “Gibi Biçimbiriminin İşlevsel Dil Bilgisi Bakımından Çok İşlevli Görünümü.” Karadeniz Araştırmaları 53, 2017: 205-222.
• James, Toby S. ve Sead Alihodzic. “When Is It Democratic to Postpone an Election? Elections During Natural Disasters, COVID-19, and Emergency Situations.” Election Law Journal 19, no. 3, 2020: 1-19.
• Kılıç, Abbas. Türkiye'de Parlamento Kararlarının Hukuki Rejimi, Adalet Yay., 2020.
• Kılıç, Ayhan. “Yüksek Seçim Kurulu Kararlarına Karşı Bireysel Başvuru Yolu,” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 3, 2013: 39-81.
• Kotaki, Akira ve Fumio Takeda. “Study on Disaster Emergency Provisions in the Constitution of Japan as a Measure Against Huge Disasters – A Discussion Based on Initial and Emergency Responses to the Great East Japan Earthquake.” Journal of Disaster Research 13, no. 2, 2018: 367-379.
• Narin, Serdar. “Türk Anayasa Yargısında ve Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarında Yürürlüğü Durdurma: Hukuksal Metinlerde, Normatif ve Pozitif Bir Eksikliğin Giderilmesi Sorunu,” İzmir Barosu Dergisi 1, 2012: 89-128.
• Olgunsoy, Feyzan. “Tehlikeli Salgın Hastalıklar Nedeniyle Seçimlerin Ertelenmesi.” Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 10, no. 2, 2020: 584-637.
• Onar, Erdal ve Levent Gönenç. “1982 Anayasası’na Göre Ara Seçim.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 51, no. 4, 2002: 1-40.
• Onar, Erdal ve Levent Gönenç. “1982 Anayasası’nın Ara Seçime İlişkin 78. Maddesine 2002 Yılında Eklenen Fıkra Üzerine Düşünceler.” Prof. Dr. Tunçer Karamustafaoğlun’a Armağan (Ankara: Adalet Yay., 2010).
• Özbudun, Ergun. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yay., 2021.
• Sağlam, Fazıl. Temel Hakların Sınırlanması ve Özü. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., 1982.
• Sağlam, Fazıl. Anayasa Hukuku Ders Notları. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., 2013.
• Sağlam, Fazıl. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasa Hukuku Dersleri. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Yay., 2016.
• Sev, İ. Gülsen. “Türkiye Türkçesinde Gibi Edatıyla Kurulan Benzetmeli Anlatımlar.” Turkish Studies 7, no. 4, 2012: 499-512.
• Şirin, Tolga. “Tehlikeli Salgın Hastalıklarla Anayasal Mücadeleye Giriş.” Anayasa Hukuku Dergisi 9, no. 17, 2020: 43-146.
• Şirin, Tolga. “Anayasa Şikâyeti Usulünde Serbest Seçim Hakkı Bağlamında Karşılaşılan Sorunlar,” Havva Karagöz ve Atagün Mert Kejanlıoğlu (ed.), Seçim, Demokrasi ve Seçim Sistemleri Sempozyumu, İstanbul: On İki Levha Yay., 2019.
• Tanilli, Server. Anayasalar ve Siyasal Belgeler. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası, 1976.
• Tanör, Bülent ve Necmi Yüzbaşıoğlu. 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta Yay., 2019.
• Teziç, Erdoğan. “Parlamento Kararı ve Kanun,” Anayasa Yargısı 5, 1989: 121-130.
• Türk, Hikmet Sami. “Açık Parlamento Üyeliklerinin Ara Seçimleri Yoluyla ya da Yedeklerle Doldurulması.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 38, no. 1-2, 1981: 3-52.