An Ancient Blame Mechanism in Addressing Social Inequalities: The Scapegoat

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 11, 31.07.2025

Sevda Aktoklu

https://doi.org/10.22466/acusbd.1583361

Öz

The existence of social inequalities can be attributed to structural, historical and cultural imbalances in the access of individuals and groups to resources, rights, opportunities and status in society. The aforementioned inequalities are predicated on a multi-faceted array of factors, including but not limited to class position, gender, ethnic identity, and affiliation to disadvantaged groups, in addition to the socio-cultural milieu in which individuals reside. These structural imbalances manifest in various forms throughout different periods, thereby reinforcing social hierarchies. In periods of crisis, such as epidemics, large-scale migration or natural disasters, these inequalities become more pronounced, and certain groups are targeted as 'scapegoats' in the eyes of society. The act of attributing societal ills to women, whilst concurrently holding marginalised communities culpable for the propagation of infectious maladies, serves to exacerbate pre-existing individual prejudices and foster systemic discrimination. Such approaches have been shown to perpetuate inequalities by fuelling exclusion and social ruptures. Drawing upon extant theoretical approaches and previous studies on the subject, this study aims to discuss how the scapegoating mechanism operates in the fields of gender and health and to reveal how this mechanism legitimises inequalities by transferring the responsibility for them to others

Anahtar Kelimeler

Gender , Scapegoat , Health , Social Inequalities

Toplumsal Eşitsizlikleri Ele Almada Kadim Bir Suçlama Mekanizması: Günah Keçisi

Öz

Toplumsal eşitsizlikler, bireylerin ve grupların toplumdaki kaynaklara, haklara, fırsatlara ve statülere erişiminde ortaya çıkan yapısal, tarihsel ve kültürel dengesizliklerden beslenmektedir. Bu eşitsizlikler; sınıfsal konum, toplumsal cinsiyet, etnik kimlik, dezavantajlı gruplara aidiyet ve bireylerin içinde bulundukları sosyo-kültürel koşullar gibi çok katmanlı unsurlara dayanmaktadır. Bu yapısal dengesizlikler, farklı dönemlerde çeşitli biçimlerde yeniden üretilerek toplumsal hiyerarşileri pekiştirmektedir. Kriz anlarında – örneğin salgınlar, göç dalgaları ya da doğal afetler gibi durumlarda – bu eşitsizlikler daha da görünür hâle gelmekte ve belirli gruplar, toplum nezdinde “günah keçisi” olarak hedef hâline getirilmektedir. Kadınların toplumsal sorunların nedeni olarak konumlandırılması ve marjinal grupların bulaşıcı hastalıkların yayılmasında sorumlu tutulması, yalnızca bireysel önyargıları değil, aynı zamanda yapısal ayrımcılığı da derinleştirmektedir. Bu tür yaklaşımlar, dışlanmayı ve toplumsal kopuşları besleyerek eşitsizliklerin sürekliliğini sağlamaktadır. Bu çalışma, konuyla ilgili kuramsal yaklaşımlar ve önceki çalışmalar ışığında, günah keçisi mekanizmasının cinsiyet ve sağlık alanlarında nasıl işlediğini tartışmayı ve bu mekanizmanın eşitsizliklerin sorumluluğunu başkalarına transfer ederek nasıl meşrulaştırdığını ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet , Günah Keçisi , Sağlık , Toplumsal Eşitsizlikler

Kaynakça

• Akar, Ç. (2022). Beyaz mantolu adam öyküsünde ötekileştirmenin görünümleri. Edebi Eleştiri Dergisi, 6(2), 133–141. https://doi.org/10.31465/eeder.1131649
• Baker, D. (2011). The end of loser liberalism: Making markets progressive. Lulu.com.
• Batuk, C. (2006). Âdem ve Havva’nın kitabı: Eski Ahit apokrifasında Âdem ve Havva’nın hayatı. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(10), 51–96.
• Bauer, M., Cahlíková, J., Chytilová, J., Roland, G., & Želinský, T. (2023). Shifting punishment onto minorities: Experimental evidence of scapegoating. The Economic Journal, 133(652), 1626–1640. https://doi.org/10.1093/ej/uead024
• Campbell, C. (2011). Günah keçisi: Başkalarını suçlamanın tarihi (Çev. M. Bayındır). İthaki Yayınları.
• Eagleton, T. ve Tunca, K. (2012). Tatlı şiddet: Trajik kavramı (Çev. K. Tunca). Ayrıntı Yayınları.
• Evangelical Quarterly. (1965). The Oxford annotated Apocrypha. The Apocrypha of the Old Testament (Revised Standard Version)... with introductions, comments, cross references, tables of chronology, and index (B. M. Metzger, Ed.). Oxford University Press. Evangelical Quarterly: An International Review of Bible and Theology, 37(3), 185.
• Giddens, A., & Sutton, P. W. (2021). Essential concepts in sociology (2nd ed.). John Wiley & Sons.
• Gürsoy, M. (2022). Covid-19 pandemisinde günah keçisi mekanizmasının kurbanları olarak göçmenler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 255–274. https://doi.org/10.30794/pausbed.1032094
• Kumar, A., & Nayar, K. R. (2020). COVID-19: Stigma, discrimination, and the blame game. International Journal of Mental Health, 49(4), 382–384. https://doi.org/10.1080/00207411.2020.1756383
• Lichtenstein, M. H. (2015). The fearsome sword of Genesis 3:24. Journal of Biblical Literature, 134(1), 53–57. https://doi.org/10.2307/44185331
• Muhaxheri, N. M., & Sezer, A. (2019). Günah keçisi ve toplumsal arınma: Hüseyin Rahmi’nin Mürebbiye romanı. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(27), 553-563.
• Özdemir, H. (2010). Salgın hastalıklardan ölümler 1914-1918 (2. baskı). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özmen, S. ve Erdem, R. (2018). Damgalamanın kavramsal çerçevesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 185-208.
• Schweitzer, A. M., Dišković, A., Krongauz, V., Newman, J., Tomažič, J., & Yancheva, N. (2023). Addressing HIV stigma in healthcare, community, and legislative settings in Central and Eastern Europe. AIDS Research and Therapy, 20(1), 87. https://doi.org/10.1186/s12981-023-00543-8
• Traylor, A. D. (2014). Violence has its reasons: Girard and Bataille. Contagion: Journal of Violence, Mimesis, and Culture, 21(1), 131–156. https://doi.org/10.1353/cont.2014.0005
• Yılmaz, B. (n.d.). “Günah keçisi” kültürü – Prof. Dr. Bülent Yılmaz. Retrieved November 4, 2024, from https://bulentyilmazblog.wordpress.com/2022/01/25/gunah-kecisi-kulturu/