Bilinçli Farkındalık (Mindfulness) Temelli Erken Okuryazarlık Eğitim Programının Çocukların 21. Yüzyıl Becerilerine Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 30 - 39, 25.06.2025

Gözde Çinbay , Gülümser Gültekin Akduman

Öz

Bu araştırma Bilinçli Farkındalık Temelli Erken Okuryazarlık Programının okul öncesi çocuklarının 21. yüzyıl becerileri üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada deney- kontrol gruplu ön test-son test ve kalıcılık testini içeren yarı deneysel desen kullanılmış olup araştırma 2023- 2024 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Ankara il merkezinde yürütülmüştür. Araştırma deney grubu 21 ve kontrol grubu 21 olmak üzere toplam 42 çocuk ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak demografik bilgi formu ve çocukların 21. Yüzyıl becerilerini değerlendirmek için ise 21. Yüzyıl Becerileri Ölçeği (DAY-2) kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından oluşturulan Bilinçli Farkındalık Temelli Erken Okuryazarlık Programı deney grubuna 8 hafta boyunca, haftada üç gün uygulanmıştır. Kontrol grubundaki çocuklar ise okullarında uygulanan okul öncesi eğitim programına devam etmişlerdir. Uygulama öncesinde ön test, sonrasında ise son test ve deney grubuna kalıcılık testleri uygulanmıştır. Kontrol ve deney gruplarının 21. Yüzyıl becerileri ölçeğinden aldıkları puanlarının ön test karşılaştırmalarını incelemek için Mann Whitney-U analizi; kontrol ve deney gruplarının ölçekten aldıkları puanların ön testten son teste değişimini incelemek üzere Wilcoxon İşaretli Sıralar Testleri uygulanmıştır. Deney grubuna ait ön test, son test ve kalıcılık testi ölçümlerinin incelenmesi için Friedman analizleri kullanılmıştır Araştırma sonunda deney grubuna uygulanan Bilinçli Farkındalık Temelli Erken Okuryazarlık Programının, çocukların 21. Yüzyıl becerilerini olumlu yönde etkilediğini göstermiştir. Kalıcılık testi ile deney grubunun 21. Yüzyıl becerilerinde eğitim programının olumlu etkisinin kalıcı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bilinçli farkındalık , mindfulness , 21. yüzyıl becerileri , erken okıuryazarlık

Etik Beyan

Gazi Üniversitesi Etik Kurul izni alınmış olup makele içinde yer verilmiştir.

The Effect of Mindfulness-Based Early Literacy Curriculum on Children's 21st Century Skills

Öz

This research was conducted to determine the effects of the Mindfulness Based Early Literacy Program on the 21st century skills of preschool children. A quasi- experimental design including pre-test-post-test and retention test with experimental- control groups was used and the research was conducted in the spring semester of the 2023-2024 academic year in the provincial center of Ankara. The research was conducted with a total of 42 children, 21 in the experimental group and 21 in the control group. A general information form was used as the data collection tool in the research, and the 21st Century Skills Scale (DAY-2) was used to evaluate the 21st century skills of the children. The Mindfulness Based Early Literacy Program created by the researcher was applied to the experimental group three days a week for 8 weeks. The children in the control group continued the preschool education program implemented in their schools. A pre-test was applied before the application, a post-test was applied to the experimental group, and retention tests were applied to the experimental group after. At the end of the study, according to the Mann Whitney-U analysis examining the post-test scores of the children in the experimental and control groups; a significant difference was found in the Information Media and Technology subtest of the 21st century skills scale (U: 94, 000; p <.05) and the total score (U: 142,000; p <.05). The findings of the study showed that the Mindfulness Based Early Literacy Program positively affected the 21st century skills in children. With the permanence test, it was seen that the positive effect of the training program on the 21st century skills of the experimental group was permanent.

Kaynakça

• Altaş Brug, A. (2021). Benimle nefes al: Büyükler ve küçükler için nefes ve farkındalık oyunları. Libros Yayınları.
• Atış Akyol, N., & Aşkar, N. (2022). Erken çocukluk döneminde 21. yüzyıl becerileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(3), 2597–2629. https://doi.org/10.17152/gefad.1081472
• Çelik, G. (2023). Okul öncesi dönem çocuklarının 21. yüzyıl becerilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi (Tez No. 82964) [Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Çetin, M., & Çetin, G. (2021). 21. yüzyıl becerileri açısından MEB okul öncesi eğitim programına eleştirel bir bakış. Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 235–255. https://doi.org/10.33308/26674874.2021351258
• Denham, S. A. (2006). Social-emotional competence as support for school readiness: What is it and how do we assess it? Early Education and Development, 17(1), 57–89. https://doi.org/10.1207/s15566935eed1701_4
• Deniz, M. E., Erus, S. M., & Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekanın aracılık rolü. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 7(47), 17–31.
• Elçi, S. (2021). Okul öncesi dönem çocuklarının 21. yüzyıl becerileri ile rekabet stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 680945) [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education (7th ed.). McGraw-Hill.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10th ed.). Pearson.
• Güler, H. (2023). Okul öncesinde 21. yüzyıl becerilerine ulaşmada STEM yaklaşımı (Tez No. 828913) [Doktora tezi, Ordu Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kahraman, B. D. (2024). Çocuklarda bilinçli farkındalık temelli öz-yeterlik, öz-şefkat ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 20(1), 69–109.
• Kahraman Yağcı, H. B. (2025). Okul öncesi dönemde görsel okuma etkinliklerinin empatik düşünme becerisine ve 21. yüzyıl becerilerine etkisi (Tez No. 927740) [Yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kartal, M. (2006). Bilimsel araştırmalarda hipotez testleri. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kay, K., & Greenhill, V. (2010). Twenty-first century students need 21st century skills. In D. D. Preiss & R. J. Sternberg (Eds.), Bringing schools into the 21st century (pp. 41–65). Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-007-0274-9_3
• Koçak, S. (2024). Masallarla eğitsel robotik kodlama etkinliklerinin okul öncesi öğrencilerinin 21. yüzyıl becerileri ve bilimsel süreç becerileri üzerine etkisi (Tez No. 897990) [Yüksek lisans tezi, Amasya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195712275243-okuloncesi_egitimprogrami.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Okul öncesi eğitim programı. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf
• Okul öncesi çocuklar için sosyal beceri destek eğitimi öğretmen rehber kitabı (OSBEP). (2014). https://tegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_01/06133957_Osbep_ogretmen_kYlavuz_kitabY_1.pdf
• Partnership for 21st Century Skills. (2019). P21 framework definitions. http://www.p21.org/storage/documents/docs/P21_
• Qian, M., & Clark, K. R. (2016). Game-based learning and 21st century skills: A review of recent research. Computers in Human Behavior, 63, 50–58. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.05.023
• Rentzou, K. (2019). Twenty-first-century skills and learning capacities and the physical environment of Cypriot preschool settings. Early Child Development and Care, 191(2), 242–254. https://doi.org/10.1080/03004430.2019.1614569
• Rosen, D. (2006, March). Emerging research agenda for technology and young children. In Society for Information Technology & Teacher Education International Conference (pp. 4287–4291). Association for the Advancement of Computing in Education (AACE).
• Sylva, K., Sammons, P., Melhuish, E., Siraj, I., & Taggart, B. (2020). Developing 21st century skills in early childhood: The contribution of process quality to self-regulation and pro-social behaviour. Zeitschrift für Erziehungswissenschaft, 23(3), 465–484.
• Thierry, K. L., Bryant, H. L., Nobles, S. S., & Norris, K. S. (2016). Two-year impact of a mindfulness-based program on preschoolers’ self-regulation and academic performance. Early Education and Development, 27(6), 805–821.
• Tohumcu, H. Z. (2022). Çocuklarda iyi oluş: Anne baba tutumu ve bilinçli farkındalığın rolü (Tez No. 736386) [Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Tuğluk, M. N., & Özkan, B. (2019). MEB 2013 okul öncesi eğitim programının 21. yüzyıl becerileri açısından analizi. Temel Eğitim, 1(4), 29–38.
• Uysal, B. (2023). Evaluation of the early childhood education curriculum developed in 2013 according to analytical curriculum evaluation model (Tez No. 800865) [Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Yalçın, V., Simsar, A., & Dinler, H. (2020). 5–6 yaş çocukları için 21. yy becerileri ölçeği (DAY-2): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mediterranean Journal of Educational Research, 14(32), 78–97.
• Yeşilaltun, H. (2024). Okul öncesi dönem çocuklarının 21. yüzyıl becerileri ile sosyal duygusal iyi oluş ve psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 856270) [Yüksek lisans tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp