Bir kadın sağlığı hastanesinde taburculuk sonrası hastanede lohusa izlem

Yıl 2019, Cilt: 52 Sayı: 1, 64 - 68, 14.03.2019

Şule Özel , Gönül Tozlu Nilüfer Ercan Yaprak Engin-üstün

Öz

Giriş: Postpartum dönem, doğum
eylemi sona erdikten sonra başlayıp bütün sistemlerin özellikle üreme
organlarının gebelik öncesi durumlarına döndükleri 6 haftayı kapsayan bir
dönemdir. Ana Çocuk Sağlığı hizmetleri içinde önemli bir yeri olan postpartum
bakım hizmeti, koruyucu bir sağlık hizmetidir. Sağlık bakanlığı doğum sonrası
hastanede 3, evde 3 olmak üzere 6 kez lohusa izleminin yapılmasını tavsiye
etmektedir. Postpartum dönemde üzerinde durulması gereken konular özellikle;
postpartum kanama, genital sistem enfeksiyonu, tromboemboli, baş ağrısı,
konstipasyon ve hemoroid, ruhsal problemler, emzirme-meme problemleri ve
yenidoğan bakımıdır.  

Bu
araştırmanın amacı doğum sonrası hastanemize başvuran kadınların ruhsal ve
fiziksel durumlarını değerlendirerek, lohusaların destek tedaviye ihtiyaç duydukları
problemlerini ve verilen destek sağlık hizmetlerini analiz etmekti.

Materyal-Metod: Aralık-2017’de
postpartum odasına başvuran lohusa kadınların obstetrik hikayelerini, muayene
bulgularını ve konsulte edilen birimleri, bebeklerin beslenme yöntemlerini, Edinburg
Doğum Sonrası Depresyon ölçeği (EPDÖ) uygulaması ve puanını içeren form
dolduruldu. Elde edilen verilerin tanımlayıcı frekans analizi yapıldı.

Bulgular: Çalışmaya kadın sağlığı hastanesinde doğum yapmış 303
lohusa kadın katıldı. Hastanemizde 2017 yılında 16.000 doğum olmuştur.1 aylık
dönemde postpartum odasına başvuran hastalar aynı dönemde hastanemizde doğum yapan
kadınların % 22,7’sini oluşturmakta idi. Kadınların % 72,2’si  lohusa
döneminin 3 ve 12. günleri arasında idi. % 9,2 hastaya enfeksiyon
tanısı ile antibiyotik tedavisi verildi. Postpartum kadınların % 3,3’ünde idrar
kaçırma şikayeti vardı. Lohusaların  %5,3’ünde artmış vajinal kanama, % 3,3’ünde
başağrısı, % 2,6’sında ciddi karın ağrısı, % 0,7’sinde konvülsiyon ve % 1,3’ünde
solunum güçlüğü bulguları tanımlandı. Araştırmaya katılan
lohusa annelerin muayeneleri sonrası verilen destek hizmetler ve konsulte
edildikleri birimler şunlardır; % 98,3 aile planlanması danışmanlığı, % 83,2
beslenme danışmanlığı, % 87,5 emzirme danışmanlığı, %70 fizyoterapist doğum
sonrası egzersiz programı, % 0,66 cinsel yaşam danışmanlığı, % 0,33 aile danışmanlığı
hizmeti verildi. Ağız sağlığı ve diş birimine  %  0,66 dahiliye
birimine % 1,32 lohusa konsulte edildi. Tüm hastalara Edinburg depresyon ölçeği
uygulandı ve ölçek puanı 12’nin üstünde olan % 14,6 kadına psikolojik
danışmanlık verildi. Annelerin % 43,2’sinin meme ile ilgili sorun yaşadığı
tespit edildi. Araştırmaya katılan lohusa annelerin % 78,2’si sadece anne sütü,
% 17,2’ si anne sütü ile beraber mama ile bebeklerini beslediğini
ifade etti. Bebeklerine hiç anne sütü vermeyen annelerin oranı % 4,6 idi. Kadınların. %
27,4’ü rahim içi araç, % 24,1 kondom, % 13,8’i geri çekme ve % 8,9’u oral
kontraseptif ve % 8,6’sı tüpligasyon, % 0,3’ü deri altı implant,, % 2,9’u 1
veya 3 aylık enjeksiyon, % 1,6’sı  takvim
yöntemi, % 0,3’ü vazektomi, ile korunmaya karar verdiğini, % 11,8’i henüz karar
vermediğini ifade etti.

Sonuç:
Postpartum dönemde ebeveynler bebek bakımı sağlamak, bebek için güvenli bir
çevre oluşturmak, bebekle iletişim kurmak, yeni rollerini öğrenmek, aile
duyarlılığı geliştirmek ve bebekle ilgili problemlerle baş etmek zorundadır. Bu
nedenle destek alınmadığı takdirde postpartum dönem aile için bir kriz
yaşantısına dönüşebilmektedir. Aileye bu dönemde sağlık profesyonelleri
tarafından verilen programlı bir destek ruhsal ve fiziksel sağlıklı aile bireylerine
yol verecektir.

Anahtar Kelimeler

Lohusa bakım, Postpartum depresyon

Kaynakça

• Referans1. World Health Organization: WHO Technical consultation on postpartum and postnatal Care. Geneva, Switzerland: WHO Document Production Services, 2010:9.
• Referans2. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kadın ve Üreme Sağlığı Daire Başkanlığı. Doğum Sonu Bakım Yönetimi Rehberi, 2014.
• Referans3. Sezer E G. Postpartum erken dönem kanıta dayalı uygulamalar. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;4(3).
• Referans4. Counselling for maternal and newborn health care: A Handbook for Building Skills Geneva: World Health Organization; 2013. ISBN-13: 978-92-4-154762-8.
• Referans5. Cox JL, Holden JM, Sagovsky R. Detection of postnatal depression: development of the 10-item Edinburgh Postnatal Depression Scale. Br J Psychiatry 1987; 150: 782-786.
• Referans6. Engindeniz N. Edinburgh Doğum Sonrası Depresyon Ölçeği’nin Türkçe formu için geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1996. Referans7. American Academy of Pediatrics and American College of Obstetricians and Gynecologists, in Guidelines for Perinatal Care, 6th edition. Washington, DC, USA, 2007:170-171.
• Referans8. Dünya Sağlık Örgütü Dünya Sağlık Raporu 1998, 21 Yüzyılda Yaşam Herkes İçin Bir Vizyon, Çev. Editörleri B. Metin,A. Akın, İ. Güngör, Ankara, Sağlık Bakanlığı Dış İlişkiler Başkanlığ.
• Referans9. DiBari JN, Yu SM, Chao SM, Lu MC. Use of postpartum care: predictors and barriers. Journal of pregnancy. 2014; 2014:530769. doi: 10.1155/2014/530769. Referans10. Bloch M, Rotenberg N, Koren D, Klein E. Risk factors for early postpartum depressive symptoms. Gen Hosp Psychiatry. 2006;28: 3-8.
• Referans11. Olds SB, London ML, Ladewing PW et al. Maternal-Newborn Nursing &Women’s Health Care. 7th.eddition, New Jersey:Pearson Education, Inc., 2004: 1100-1107.
• Referans12. Marakoğlu K, Özdemir S, Çivi S. Postpartum Depresyon: Review. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2009;29:206-14. Referans13. Erdem Ö, Bucaktepe PGE. Postpartum depresyon görülme sıklığı ve tarama yöntemleri. Dicle Tıp Dergisi. 2012; 39:458-461.
• Referans14. Mason L, Glenn S, Walton I, Appleton C. The prevalence of stress incontinence during pregnancy and following delivery. Midwifery. 1999;15:120-8. 12.
• Referans15. Mørkved S, Bø K, Schei B, Salvesen KA. Pelvic floor muscle training during pregnancy to prevent urinary incontinence: a single-blind randomized controlled trial. Obstet Gynecol. 2003;101:313-9. Referans16. Linda Brubaker. Postpartum urinary incontinence The problem is clear, but there is no simple solution. BMJ. 2002; 324: 1227–1228.
• Referans17. Martin-Martin S, Pascual-Fernandez A, Alvarez-Colomo C, Calvo-Gonzalez R, Muñoz-Moreno M, Cortiñas-Gonzalez JR. Urinary incontinence during pregnancy and postpartum. Associated risk factors and influence of pelvic floor exercises. Arch Esp Urol. 2014; 67: 323-30. Referans18. World Health Organization: Postpartum Care of the Mother and Newborn: A Practical Guide. fourth edition. Geneva: WHO; 1998. WHO/RHT/MSM/983. pp:12.
• Referans19. Akyüz A, Kaya T, Şenel N. Annenin emzirme davranışının ve emzirmeyi etkileyen durumların belirlenmesi. TSK Kor Hek. 2007; 6: 331-5.
• Referans20. Engin-Ustün Y, Ustün Y, Cetin F, Meydanli MM, Kafkasli A, Sezgin B. Effect of postpartum counseling on postpartum contraceptive use. Arch Gynecol Obstet. 2007; 275:429-32.