Yönetici Rolleri Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 918 - 937, 30.11.2020

Duran Mavi Murat Özdemir

https://doi.org/10.31592/aeusbed.710877

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmen görüşlerine dayalı olarak okul müdürlerinin yönetici rollerini gerçekleştirme düzeylerini ölçmeye elverişli, geçerli ve güvenilir bir veri toplama aracı geliştirmektir. Araştırma verileri 2019-2020 eğitim öğretim yılının II. döneminde Kahramanmaraş ilinde görev yapan öğretmenlerden elde edilmiştir. Araştırmaya katılanların tamamı gönüllü bireylerdir. Veriler 180 ve 165 kişiden oluşan iki ayrı örneklemden toplanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Yönetici Rolleri Ölçeği (YRÖ) kullanılmıştır. YRÖ’nün taslak formu yönetici rolleri hakkındaki alanyazına dayanılarak araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Bu form, biri ölçme ve değerlendirme konusunda çalışan on farklı uzmanın görüşüne sunulmuştur. Uzman tavsiyelerinin ardından bilgi katmanı, insan katmanı ve eylem katmanı rolleri adlı üç alt ölçekten oluşmasına karar verilen YRÖ, önce bir pilot çalışmada uygulanmıştır. Pilot çalışmada YRÖ’nün veri toplama için uygun olduğu görülmüştür. Daha sonra araştırmanın saha çalışmasına geçilmiş ve katılımcıların görüşleri alınmıştır. Ölçeğin geçerliği açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile incelenmiştir. YRÖ’nün güvenirliği ise Cronbach’s Alfa katsayısı hesaplanarak değerlendirilmiştir. Analizler sonucunda kuramsal temellerle de uyum içinde olduğu görülen 31 maddelik bu ölçeğin okul müdürlerinin yönetici rollerini inceleme çalışmalarında kullanılmaya uygun, geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu gözlenmiştir. Bu bulgulara dayanarak YRÖ’nün öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin rollerini değerlendirmek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yönetici Rolleri, Katman, Okul, Ölçek

Kaynakça

• Albayrak, R.A. (2007). Bilişim sistemleri gelişmişlik düzeyi ve yönetim önceliklerinin bilişim sistemleri üst düzey yöneticisinin rollerine etkisi: finans, sanayi ve kamu sektörlerinde bir inceleme. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Anderson, P., Murray, J.P. & Olivarez, A.Jr. (2002). The managerial roles of public community collage chief academic officers. Community College Review, 30(2), 1-26.
• Appleby, R.C. (1991). Modern business administration (5th ed.). London: Pitman.
• Argyle, M. (1952). The concepts of role and status. The Sociological Review, 44(1), 39-52.
• Arun, K., Türkay, B., Fen, G., Babacan, G. ve Ateş, N. (2014). Yeni teknolojilerin yönetici rolleri üzerindeki etkisini saptama üzerine bir araştırma. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 113-129.
• Atik, S (2018). Eğitim (yönetimi) araştırmalarında araştırma ve yayın etiği. K. Beycioğlu, N. Özer ve Y. Kondakçı (Ed.), Eğitim yönetiminde araştırma (s. 63-86). Ankara: Pegem Akademi.
• Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler (12. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Barnard, C.I. (1938). The functions of the executive. Cambridge, MA: Harvard.
• Brown, T.A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford.
• Bursalıoğlu, Z. (1981). Eğitim yöneticisinin yeterlikleri: İlköğretmen okulu müdürlerinin yeterliklerine ilişkin bir araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları No: 93.
• Bursalıoğlu, Z. (2015). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (20. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Byrne, M.B. (1994). Structural equation modeling with EQS and EQS/Windows: Basic concepts, applications and programming. California: Sage.
• Derdiyok, D. ve Derdiyok, E.B. (2016). Yöneticilerin işyerindeki başarısı açısından çalışan davranışlarını etkileyen etmenler. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 27-40.
• Doğan, H. (2019). Yönetici rolleri ve etkileme taktikleri ile öğretmenlerin yöneticiye güveni arasındaki ilişkiler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Drucker, P. (1954). The practice of management. New York: HarperCollins.
• Glick, M.B. (2011). The role of chıef executive officer. Doctoral dissertation, Colorado State University Fort Collins. Colorado.
• Gottschalk, P. (2002). The chief information officer: A study of managerial roles in norway, Proceedings of the Hawaii International Conference on System Sciences, USA.
• Gökçe, F. (2013). Evaluation of school principals’ managerial behaviors considering Mintzberg’s managerial roles. In G. T. Papanikos (Ed.), Abstract book: 15th Annual International Conference on Education (pp.74). Athens, Greece: The Athens Institute For Education And Research.
• Gökçe, O. ve Şahin, A. (2003). Yönetimde rol kavramı ve yönetsel roller. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(6), 133-156.
• Grover, V., Jeong. S.R., William. J.K. & Lee, C.C. (1993). The chief information officer: A study of managerial roles. Journal of Management Information Systems, 10(2), 107-130.
• Gürsel, M. (2005). Eğitim yöneticisinin yeterlikleri: Endüstri meslek lisesi yöneticilerine ilişkin bir araştırma. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Hackman, J.R. & Oldham, G.R. (1980). Work redesign. Philippines: Addison-Wesley.
• Hanushek, E.A. (1996). Measuring investment in education. Journal of Economic Perspectives, 10(4), 9-30.
• Ho, D.C.W. (2011). Identifying leadership roles for quality in early childhood education programmes. International Journal of Leadership in Education: Theory and Practice, 14(1), 47-59.
• Karasar, N. (2007). Araştırmalarda rapor hazırlama (14 bs.). Ankara: Nobel.
• Kline, R.B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford.
• Kumar, P. (2015). An analytical study on Mintzberg’s framework: Managerial roles. International Journal of Research in Management & Business Studies, 2(3), 12-19.
• Lau, A.W., Pavett, C.M. & Newman. A.R. Public and private sector managers: Are they really that different (Report Number: NPRDC TR 82-41). California: Navy Personnel Research and Development Center, 1982.
• Madanayake, O.C. (2014). Managerial roles in top management support for information tecnology and system projects. Doctoral dissertation, University of Wollongong Faculty of Engineering and Information Sciences, Wollongong.
• McCall, M.W. & Segrist, C.A. In pursuit of the manager's job: Building on Mintzberg (Technical Report No: 14). Greensboro. North Carolina: Center for Creative Leadership. 1980.
• McEwan, E.K. (2003). 10 traits of highly effective principals: From good to great performance. California: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı MEB. (2019). 2020 Yılı bütçe sunuşu. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/18094404_2020_BUTCE_SUNUYU_17.12.2019.pdf adresinden 28.03.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Mech, T. (1997). The managerial roles of chief academic officers. The Journal of Higher Education, 68(3), 282-298.
• Mintzberg, H. (1973). Nature of managerial roles. New York: Harper & Row.
• Mintzberg, H. (2009). Managing. San Francisco: Berrett-Koehler.
• Morris, V.C., Crowson, R.L., Hurwitz, E., Jr., & Porter-Gehrie, C. (1982). The Urban Principal: Middle Manager in the Education Bureaucracy. Phi Delta Kappan, 64(10), 689– 692.
• Özmen, İ. (2003). Bireysel davranışın bilgi sistemleri ile etkileşimi. SAU Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 51-59.
• Özyurt, M. (2010). Yönetici rollerinin ve örgütsel öğrenme ortamının eğitim transferine etkisi ve bir araştırma. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Rüzgar, N. ve Kurt, M. (2013). Yöneticiler aslında ne yapar? Yönetici rolleri hakkında bursa merkezli işletmelerde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4), 35-49.
• Saah, P. (2017). Exploring Mintzberg’s managerial roles of academic leaders at a selected higher education institution in South Africa. Master thesis, North-West University School of Business and Governance, Potchefstroom.
• Schumacher, R. & Lomax, R. (2004). A beginner’s guide to structual equation modelling. London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Seçer, İ. (2017). SPSS ve Lisrel ile pratik veri analizi (3. bs.). Ankara: Anı.
• Simon, H. (1965). Administrative decision making. Public Administration Review, 25(1), 31-37.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlik. Ankara: Seçkin.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (1996). Using multivariate statistics. New York: Harper & Row.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel.
• TEDMEM. 2016. Eğitim değerlendirme raporu (Değerlendirme Dizisi: 3). https://tedmem.org/download/2016-egitim-degerlendirme-raporu?wpdmdl=2010&refresh=5e749a75a4e1d1584700021 adresinden 28.03.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Tengblad, S. (2006). Is there a new managerial work? A comparison with Henry Mintzberg’s classic study 30 years later. Journal of Management Studies, 43(7), 1437-1461.
• Tengblad, S. Examining the stability of managerial behavior: a replication of Henry Mintzberg’s classic study 30 years later (GRI report 2001:6), Göteborg University, Gothenburg: Research Institute School of Economics and Commercial Law, 2001.
• Terzioğlu, C. (2019). İlkokullardaki okul yöneticilerinin Mintzberg’in yönetici rollerini yerine getirme düzeylerinin hesap verebilirlik açısından değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Tok, T.N. ve Doğan, H. (2019). Okul yönetici rolleri ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Current Research in Education, 5(1), 1-12.
• Tsui, A.S. (1984). A Role set analysis of managerial reputation. Organizational Behavior And Human Performance 34, 64-96.
• Yukl, G. (2012). Effective leadership behavior: What we know and what questions need more attention. Academy of Management Perspectives, 26(4), 66-85.
• Zaleznik, A. (1989). The managerial mystique: Restoring leadership in business. New York: Harper & Row.