Yönetişim Göstergeleri Doğrultusunda Ülkelerin Performanslarının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 1, 25 - 53, 08.05.2020

Mehmet Akif Özer , Deniz Koçak , Hasan Türe

Öz

Günümüzde politik,
sosyal ve ekonomik alanlarda yaşanan çok yönlü dönüşüm süreci sonucunda, hukukun
üstünlüğünü sağlama, sosyo-ekonomik şartları düzenleme, kamu etkinliğini ve
hesap verebilirliği geliştirme gibi ihtiyaçlara cevap verebilmek adına “yönetişim”
kavramı gündeme getirilmiştir. Devlet, özel sektör ve sivil toplum gibi farklı
aktörlerin etkileşimini gerektiren bu kavram ise gerek yerel düzeyde gerekse
küresel düzeyde çeşitli çıkarların içine alınabileceği ve işbirliğine dayanan
eylemleri gerektiren bir yönlendirme ve denetleme kalıbı olarak kabul
edilmektedir. Bu kavramın kalitesinin ölçülerek ülke performanslarının
karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi amacıyla Dünya Bankası tarafından
yürütülen “Dünya Yönetişim Göstergeleri” isimli raporda ise altı yönetişim
göstergesi tanımlanmıştır. Ancak doğası gereği karmaşık bir yapıya sahip olan
bu kavramın objektif bir şekilde ele alınarak ülkelerin yönetişim
performanslarının değerlendirilmesi oldukça zor bir iştir. Bu amaçla çalışmada,
Dünya Bankası tarafından tanımlanan yönetişim göstergeleri kullanılarak
ülkelerin yönetişim performansları toplulaştırılmış ve ayrıştırılmış düzeylerde
değerlendirilmesi yapılmıştır. Toplulaştırılmış düzeydeki değerlendirmede,
ülkelerin mevcut durumlarının benzerlik seviyelerine göre kümelenmesi amacıyla k-ortalamalar
yöntemine başvurulmuştur. Diğer taraftan ülkelerin bireysel olarak performans
düzeylerinin tespit edilmesi yani ayrıştırılmış düzeyde değerlendirilmesinin
yapılması için sentetik indeks kullanılmıştır. Toplulaştırılmış düzeydeki
değerlendirme sonucunda elde edilen bulgular, ülkelerin refah, gelişmişlik ve
büyüme gibi farklı birçok açıdan benzer seviyelerde bir arada değerlendirilmesini
mümkün kılmakta iken ayrıştırılmış düzeydeki değerlendirme sonucunda elde edilen
bulgular, ülkelerin mevcut durumlarının tespit edilmesini ve ülkeler arası
farklılıkların ortaya çıkarılmasını sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yönetişim göstergeleri, sentetik indeks, ülke sıralaması, ülke kümelemesi

Kaynakça

• Akçay, M. (2013). Belediyeler ve İyi Yönetişim, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Arap, İ. ve Yılmaz, L. (2006). “Yeni Kamu Yönetimi Anlayışının “Yeni” Kurumu: Kamu Görevlileri Etik Kurulu”. Amme İdaresi Dergisi, 39(2), 51-69.
• Başaran, K. (2016). Yönetişim Yaklaşım ve Yerel Yönetimler Üzerine Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Bozkurt, Ö., Ergun, T. ve Sezen, S. (1998). Kamu Yönetimi Sözlüğü. Ankara: TODAİE.Bozkuş, B. (2009). Türk Kamu Yönetiminde Yönetişim Tartışmaları ve Yönetişimin Kamu Yönetiminde Uygulanabilirliği, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Canikalp, E. (2015). Yönetişim Kalitesi, Kamu Harcamalarının Kompozisyonu Ve İktisadi Büyüme: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Analiz, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Cope, S., Leishman, F. and Storıe, P., (1997), “Globalization, New Public Management and the Enabling State”. International Journal of Public Sector Management, 10(6), 444-460.
• Çeliksoy, E. (2015). Yönetişimin Kurumsallaşma Üzerine Etkileri: AB Ülkeleri ve Türkiye Örneği, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çiçekli, A. (2016). Kamu Yönetiminde Hesap Verebilirlik ve Bimer'in Hesap Verebilir Yönetime Etkisi: Van Sağlık Hizmetleri Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Van 100. Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Green, R. T. and Hubbell, L. (1996). “On Governance and Reinventing Government”. In G. Wamsley (Eds.), Refounding Democratic Public Administration, Modern Paradoxes, Post Modern Challenges. USA: Sage, pp. 38-67.
• Habitat II (2000). İSTANBUL 5 Ülke Raporu, Yönetişim Alt Bölümü, İstanbul.Haque, M. S. (2004). “Küreselleşme, Yeni Politik Ekonomi ve Yönetişim: 3. Dünya Bakısı” (Çev. M. Akif. Özer). Türk İdare Dergisi, 445, 203-218.
• Huang, J. T. and Liao, Y. S. (2003). “Optimization of Machining Parameters of Wire-EDM Based on Grey Relational and Statistical Analyses”. International Journal of Production Research, 41(8), 1707-1720.
• Jain, A. K. (2010). “Data Clustering: 50 Years beyond K-Means”. Pattern Recognition Letters, 31(8), 651-666.Kartal, G. (2018). Orta Doğu Ülkelerinde Politik İstikrarsızlık, Enerji Güvenliği ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Doktora Tezi, Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Kaufmann, D., Kraay, A. and Mastruzzi, L. (2010a). “Response to ‘What Do the Worldwide Governance Indicators Measure?’”. European Journal of Development Research, 22, 55–58.
• Kaufmann, D., Kraay, A. and Mastruzzi, M. (2010b). The Worldwide Governance Indicators: Methodology and Analytical Issues. World Bank Policy Research Working Paper, 5430.
• Kaufmann, D., Kraay, A. and Mastruzzi, M. (2011). The Worldwide Governance Indicators: Methodology and Analytical Issues. Hague Journal on the Rule of Law, 3(2), 220-246.
• Kettl, D. F. (2000). “The Transformation of Governance: Globalization, Devolution, and the Role of Government”. Public Administration Review, 60(6), 488-497.
• Kettl, D. F. (2005). “Yönetişimin Dönüşümü: Küreselleşme, Yetki Devri ve Hükümetlerin Rolü” (Çev. M. Akif Özer). Sayıştay Dergisi, 54(Temmuz-Eylül), 137-156.
• Likas, A., Vlassis, N. ve Verbeek, J. J. (2003). “The Global K-means Clustering Algorithm”. Pattern Recognition, 36(2), 451-461.O’Toole, L. J. (1997). “The Implications for Democracy in a Networked Bureaucratic World”. Journal of Public Administration Research and Theory, 7(3), 443-460.
• Oran, N. (2018). İfade Özgürlüğü ve Din, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Öner, O. (2011). Kamu Yönetiminde Hizmet Sunumunun Etkinleştirilmesi: İyi Yönetişim, Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Özek, Y. (2018). Avrupa Birliği Üyesi Geçiş Ekonomilerinde Politik İstikrarın Makroekonomik Belirleyicileri, Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Özer, M. A. (2005). Yeni Kamu Yönetimi (1. Baskı). Ankara: Barış Kitap.Özer, M. A. (2006). “Yönetişim Üzerine Notlar”. Sayıştay Dergisi, 63(Ekim-Aralık), 59-90.
• Özer, M. A. (2014). “Yerel Yönetimlerin Karşı Karşıya Kaldıkları Yozlaşma ve Etik Sorunlarının Denetim Boyutu”. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 49(2), 136-167.
• Özer, M. A. (2015). Yeni Kamu Yönetimi (3. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Pasimeni, P. (2012). “Measuring Europe 2020: A New Tool to Assess the Strategy”. International Journal of Innovation and Regional Development, 4(5), 365-385.
• Pasimeni, P. (2013). “The Europe 2020 Index”. Social Indicators Research, 110(2), 613–635.
• Pehlivan, H. (2009). Politik İstikrar ve Ekonomik Performans: Ampirik Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Peters, B. G. ve Pierre, J. (1998). “Governance without Government? Rethinking Public Administration”. Journal of Public Administration Research and Theory, 8(2), 223-244.Ross, T. J. (2010). Fuzzy Logic with Engineering Applications. Washington: John Wiley and Sons, Ltd., Publication.
• Stec, M. ve Grzebyk, M. (2016). “The Implementation of the Strategy Europe 2020 Objectives in European Union Countries: The Concept Analysis and Statistical Evaluation”. Quality & Quantity, 52, 119-133.
• Stoker, G. (1998). “Governance As Theory: Five Positions”. International Sociel Science Journal, 50(1), 17-29.Tekeli, İ. (1996). “Yönetim Kavramı Yanısıra Yönetişim Kavramının Gelişmesinin Nedenleri Üzerine”. Sosyal Demokrat Değişim, 3, 45-54.
• Ture, H., Dogan, S. ve Kocak, D. (2019). “Assessing Euro 2020 Strategy Using Multi‑Criteria Decision Making Methods: VIKOR and TOPSIS”. Social Indicators Research, 142, 645-665.
• Tülüceoğlu, S. (2016). Türk Kamu Yönetiminde İyi Yönetişim Algısı, Isparta Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Ünlükaplan, İ., Arısoy, İ., Canikalp, E. (2018). “Yönetişim Kalitesi ve İktisadi Büyüme: Türkiye Ekonomisi için Bir Ampirik Analiz”. International Journal of Economic and Administrative Studies, Prof. Dr. Harun Terzi Özel Sayısı, 487-508.
• Wolf, J. F. (1996). Moving Beyond Prescriptions Making Sense of Public Administration Action Contexts. Gary L. Wamsley (Ed.), Refounding Democratic Public Administration, Modern Paradoxes, Post Modern Challenges, Sage, USA, pp.141-167.
• Yalçın, A. (2010). İyi Yönetişim İlkeleri ve Türk Kamu Yönetimine Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. Yüksel, M. (2000). “Yönetişim Kavramı Üzerine”. Ankara Barosu Dergisi, 58(3), 145-159.