Doğrulayıcı Faktör Analizi ile Mesleki Doyum Ölçeği'nin Yapı Geçerliliğin Sağlık Çalışanları Örnekleminde İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 1, 120 - 133, 08.05.2020

Şükrü Anıl Toygar , Mehmet Kırlıoğlu

Öz

Çalışmanın amacı, Kuzgun, Sevim ve Hamamcı (1999) tarafından geliştirilip geçerlilik ve güvenirliği yapılan Mesleki Doyum Ölçeği’nin Doğrulayıcı Faktör Analizini sağlık personeli örnekleminde gerçekleştirmektir. Tarama modelli araştırma özelliği gösteren çalışmada bu amaçla ölçekle ilgili geçerlilik ve güvenilirlik testleri yapılmıştır. Mesleki Doyum Ölçeği’nin geçerliliğini test edebilmek için Doğrulayıcı Faktör Analizi’nden yararlanılmıştır. Araştırmanın evrenini hekim, hemşire, idari ve teknik personel ile sosyal çalışmacılar oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında toplamda 500 sağlık personeline ulaşılmıştır. Yapılan Doğrulayıcı Faktör Analizine ait uyum indeksleri x2(517,86)/sd(165)=3,14; SRMR=0,09; CFI=0,93; RMSEA=0,09; PNFI=0,78; IFI=0,93 ve PGFI=0,65 şeklinde gerçekleşmiştir. Elde edilen sonuçlara göre uyum indekslerinin literatürde istenilen değerlerin üstünde olduğu, bu nedenle de modelin reddedilemeyeceği ifade edilebilir. Mesleki Doyum Ölçeği’nin geçerliliğini test etmek amacıyla yapılan Doğrulayıcı Faktör Analizi’nin ardından ilgili ölçeğin güvenirlik analizleri yapılmıştır. 20 maddelik Mesleki Doyum Ölçeği’nin Alpha değeri 0,907 olarak tespit edilmiştir. Alt boyutlara ilişkin Alpha değerleri incelendiğinde ise Niteliklere Uygunluk alt boyutu için 0,898; Gelişme Fırsatı (isteği) alt boyutu için 0,726 olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mesleki doyum, sağlık çalışanları, doğrulayıcı faktör analizi

Kaynakça

• Adams, A., Bond, S. (2000). Hospital nurses’ job satisfaction, individual and organizational characteristics, Journal of Advanced Nursing, 32(3), 536–543.
• Akduman, G. G., & Cantürk, G. (2010). Cinsel istismara uğrayan çocuklara karşı tutum ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması (Üniversite öğrencileri örneklemi). Adli Tıp Dergisi, 24(2), 22-29.
• Alpar, R. (2016). Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Atasayı, M., & Yıldız, E. (2018). Birinci basamakta çalışan hemşirelerin iletişim becerileri ile mesleki doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 38-49.
• Bilge, F., Sayan, A., & Kabakçi, Ö. F. (2009). Aile mahkemesi uzmanlarının meslek doyumları, yaşam doyumları ve ilişkilere yönelik inançlarının incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(32), 20-31.
• Calitz, T., Roux, A., Strydom, H. (2014). Factors that affect social workers' job satisfaction, stress and burnout, Social Work/Maatskaplike Werk; 50(2):169. Doi: http://dx.doi.org/10.15270/50-2-393
• Castle, N. G., Engberg, J., Anderson, R., Men, A. (2007). Job Satisfaction of Nurse Aides in Nursing Homes: Intent to Leave and Turnover, The Gerontologist, 47(2):193–204.
• Daniels, B. (2001). The Wellness Payoff. New York: Wiley
• Diaz-Serrano, L., Vieira, J. A. (2005). Low Pay, Higher Pay and Job Satisfaction within the European Union: Empirical Evidence from Fourteen Countries. Germany: Institute for the Study of Labor.
• DeVellis, R. F. (2016). Scale development: Theory and applications (Vol. 26). London: Sage Publications.
• Doering, B. K., Barke, A., Friehs, T., & Eisma, M. C. (2018). Assessment of grief-related rumination: validation of the German version of the Utrecht Grief Rumination Scale (UGRS). BMC psychiatry, 18(1), 43-53.
• Doi, Y., & Minowa, M. (2003). Factor structure of the 12‐item General Health Questionnaire in the Japanese general adult population. Psychiatry and clinical neurosciences, 57(4), 379-383.
• Eisma, M. C., Stroebe, M. S., Schut, H. A., Van Den Bout, J., Boelen, P. A., & Stroebe, W. (2014). Development and psychometric evaluation of the Utrecht Grief Rumination Scale. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 36(1), 165-176.
• Faiz, M., Körükçü, M., & Karadeniz, O. (2016). The analysis of the relation between social studies and primary school teachers' levels of liking of children and their job satisfaction in terms of diverse variable. Journal of Human Sciences, 13(3), 4861-4875.
• Fırat, Z. M. (2018). Mesleki Doyum, İş-Aile Çatışması ve Aile-İş Çatışmasının Algılanan İş Stresi Üzerindeki Etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 157-176.
• Gallery M, Whitley T, Klonis L, Anzinger, R. K., Revicki, D. A. (1992). A study of occupational stress and depression among emergency physicians. Ann Emerg Med 1992;21:58-64.
• Gazioglu, S., & Tansel, A. (2002). Job Satisfaction in Britain: Individual and Job-Related Factors. http://ideas.repec.org/p/met/wpaper/0303.html.
• Haas, J.S., Cook, E.F., Puopolo, A.L., Burstin, H.R., Cleary, P.D., Brennan, T. A. (2000). Is the professional satisfaction of general internists associated with patient satisfaction? J Gen Intern Med;15:122–8.
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
• Joreskog, K. G. Ve Sorbom, D. (1996). LISREL8: User’s reference guide. Mooresville: Scientific Software.
• Kashyap, G. C., & Singh, S. K. (2017). Reliability and validity of general health questionnaire (GHQ-12) for male tannery workers: a study carried out in Kanpur, India. BMC psychiatry, 17(1), 102.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi. İstanbul: Nobel Yayınları.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Khamlub, S., Rashid, H. O., Sarker, M. A. B., Hirosawa,T., Outavong, P., Sakamoto, J. (2013). Job Satisfaction of Health-Care Workers at Health Centers in Vientiane Capital and Bolikhamsai Province, Lao PDR, Nagoya J. Med. Sci. 75. 233-241.
• Kreitner, R. and Kinicki, A. (2002) Organizational Behaviour. 2nd Edition, Mcgraw Hill, London, 206-220.
• Kuzgun, Y., Aydemir-Sevim, S., & Hamamcı, Z. (1999). Mesleki doyum ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(11), 14-18.
• Kuzgun, Y., Aydemir-Sevim, S., & Hamamcı, Z. (2005). Mesleki Doyum Ölçeği. In: PDR'de kullanılan ölçekler (ss. 82-87). Eds: Kuzgun Y, Bacanlı F. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Lambert, E., Pasupuleti, S., Cluse-Tolar, T., & Jennings, M. (2008). The Impact of Work-Family Conflict on Social Work and Human Service Worker Job Satisfaction and Organisational Commitment: An Exploratory Study. Administration in Social Work, 30(5), 55-74.
• Li, W. H., Chung, J. O., Chui, M. M., & Chan, P. S. (2009). Factorial structure of the Chinese version of the 12‐item General Health Questionnaire in adolescents. Journal of Clinical Nursing, 18(23), 3253-3261.
• Liang, Y., Wang, L., & Yin, X. (2016). The factor structure of the 12-item general health questionnaire (GHQ-12) in young Chinese civil servants. Health and quality of life outcomes, 14(1), 136.
• Lichtenstein, R. (1984). Measuring the job satisfaction of physicians in organized settings. Med Care 1984;22:56-68.
• Murphy JG, Jacobson S: Satisfaction with practice: Emergency physicians vs internists. Ann Emerg Med 1987;16:277-283.
• Nikic, D., Arandjelovic, M., Nikolic, M., Stankovic, A. (2008). Job Satisfaction in Health care Workers, Acta Medica Medianae, 47:9-12.
• Oshagbemi, T. (2000). Is the length of service related to the level of Job Satisfaction? International Journal of Social Economics, 27, 213-226.
• Özüdoğru, H. Y., Kan, A., Uslu, L., & Yaman, E. (2018). Yerel halkın Suriyelilere yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(40/2), 115-140.
• Pathman, D. E., Konrad, T. R., Williams, E. S., Scheckler, W. E., Linzer, M., Douglas, J. (2002). Physician Job satisfaction, job dissatisfaction, and physician turnover, The Journal of Family Practice, 51(7):593.
• Recepoğlu, E., & Tümlü, G. Ü. (2015). Üniversite akademik personelinin mesleki ve yaşam doyumlari arasindaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1851-1868.
• Rey, J. J., Abad, F. J., Barrada, J. R., Garrido, L. E., & Ponsoda, V. (2014). The impact of ambiguous response categories on the factor structure of the GHQ–12. Psychological assessment, 26(3), 1021-1030
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Schreiber, J. B., Nora, A., Stage, F. K., Barlow, E. A., & King, J. (2006). Reporting structural equation modeling and confirmatory factor analysis results: A review. The Journal of educational research, 99(6), 323-338.
• Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Shevlin, M., & Adamson, G. (2005). Alternative factor models and factorial invariance of the GHQ-12: a large sample analysis using confirmatory factor analysis. Psychological assessment, 17(2), 231-236.
• Sipahi, B., Yurtkoru, E. S., & Çinko, M. (2008). Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Şahin, E., & Açar, A. (2014). Determining the relationship among levels of hopelessness, levels of job satisfaction and perceptions of self-efficacy of teacher candidates. Journal of Teacher Education and Educators, 3(1), 53-72.
• Tang, S., Eisma, M. C., Li, J., Chow, A. Y. (2018). Psychometric Evaluation of the Chinese version of the Utrecht Grief Rumination Scale (UGRS). Clinical Psychology and Psychotherapy, 26(2), 262-272.
• Üzümcü, B., & Müezzin, E. E. (2018). Öğretmenlerin bilişsel esneklik ve mesleki doyum düzeyinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 8-25.
• Woods, A. M. Ve Weasmer, W. J. (2004). Maintaining Job Satisfaction: Engaging Professionals as Active Participants, The Clearing House, 77(4):118-121. Doi: 10.1080/00098650409601242
• Yayla, A., Sak, R., Şahin Sak, İ. T., & Taşkın, N. (2018). Comparing the job satisfaction of hourly paid and salaried preschool teachers in Turkey. Education 3-13, 46(7), 814-824.