Atatürk’ün Lider Kişiliği: Bilişsel Faktörler Çerçevesinde Bir Değerlendirme

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 4, 79 - 98, 01.11.2016

Ş. Gülriz Kolburan Hande Tasa

Öz

Mustafa Kemal Atatürk; gerek milli mücadele döneminde bir askeri deha, gerekse Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra siyasi duruşu, kararları ve eylemleri ile tüm dünyanın dikkatini ve takdirini üstünde toplamış bir liderdir. Ölümünün 79. yılında onun ölümüne yas tutmak yerine ölümsüzlüğünün nedenlerini değerlendirmek ve bilimsel yaklaşımlar ışığında bu sıradışı kişiliğin arkasındaki bireysel faktörlerin psikoloji bilimi açısından küçük bir değerlendirmesini yapmak günümüze olduğu kadar geleceğimize de ışık tutacaktır.Çalışmanın amacı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğini, tarih ve belgeleri kaynak alarak değerlendirmektir. Hem milli mücadele döneminde hem de yeni kurulmuş bir cumhuriyet yönetiminin zorlu koşullarında başarılı öngörülerle aldığı kararlar ışığında, Mustafa Kemal Atatürk’ün liderlik ve zihinsel becerilerine ilişkin, bilişsel psikoloji temelinde, kuramsal bir derleme çalışması yapmaktır.Bu amaçla gerek kuramsal gerekse tarihsel kaynaklar taranmış, ulusal ve uluslararası hakemli dergilerde yayınlanmış makaleler ve bilimsel geçerliliği olan kaynak kitaplardan yararlanılmıştır. Atatürk’ün çeşitli açılardan değerlendirmelerini içeren bilimsel kaynakların yanı sıra, bilişsel dehasının göstergesi niteliğinde olan söz ve kararlarını içeren tarihi kaynaklardan da yararlanılmıştır

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Liderlik, Bilişsel Beceriler

Leader Personality Of Atatürk: An Evaluation In The Framework Of Cognitive Factors

Öz

Mustafa Kemal Atatürk is a leader who has gathered all over the world’s
attention and appreciation with both his military genius during the national
struggle and the Turkish War of Independence, and political stance, decisions and
actions after the establishment of the Turkish Republic. Evaluating the causes of
immortality instead of grieving the death of him at the 79th year of his death and
make an assessment of the individual factors behind this extraordinary personality
in terms of psychology in the light of scientific approaches, will shed light on our
future and today.
The aim of the study, to evaluate the leadership of Mustafa Kemal Atatürk,
founder of the Turkish Republic via the historical documents. It is a theoretical
compilation study on the basis of cognitive psychology of Mustafa Kemal
Atatürk’s leadership and mental skills in the light of the decisions taken with
the successful foresight both in the period of national struggle and the difficult
conditions of a newly established republican administration.
With this aim, both theoretical and historical sources have been searched
and benefited from the articles published in national and international peerreviewed
journals and books. In addition to the scientific sources that include
various evaluations about Atatürk, historical sources, including his own words
and decisions which are indicative of cognitive genius were also incorporated in
the study

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Leadership, Cognitive Skills

Kaynakça

• Arık, E. ve Öztop, P. (2016). Yaratıcı ve yaratıcılık: Anlam, gönderim ve kavramsallaştırma. 29. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri, 68-76. Kocaeli
• Üniversitesi Vakfı Yayınları. Arslan, F., Uğurlu, Ö.Y. (2017). 1997-2017 Yılları Arasında Liderlik Becerileri ile İlgili Araştırmaların İçerik Analizi ile İncelenmesi. Yönetim ve Ekonomi
• Araştırmaları Dergisi (Journal of Management and Economy Research), 15(2), 80. Aslan, T. (2008). Siyasi, Sosyal ve Kültürel Açıdan Atatürk’ün Liderliği Üzerine
• Bir Deneme. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 241-261. Dikmen, B.A. (2012). Yaratıcı Liderlik Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Okul Öncesi
• Yönetici ve Öğretmenlerinin Yaratıcı Liderlik Özelliklerinin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul. Eraslan, L. (2004). Liderlikte Post-Modern Bir Paradigma: Dönüşümcü
• Liderlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1). Geçikli, F. (2012). Liderlik ve Duygusal Zekâ: Mustafa Kemal ATATÜRK
• Örneği. Atatürk Üniversitesi İletişim Dergisi, 3, 19-37. Gündüz, B. (2013). Bağlanma Stilleri, Akılcı Olmayan İnançlar ve Psikolojik
• Belirtilerin Bilişsel Esnekliği Yordamadaki Katkıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (Educational Sciences: Theory & Practice), 13(4), 2071-2085.
• Güney, S. (1999). Davranış Bilimleri Açısından Atatürk’ün Liderliği. Ocak Yayınları.
• İnan, M.A. (1996). Atatürk’ün Not Defterleri, Gündoğan yayınları, Ankara.
• İşmen, E.A. (2001). Duygusal zeka ve problem çözme. M. Ü. Atatürk Eğitim
• Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13, 111-124. Kara, K. (2000). Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük. Önde yayıncılık, İstanbul.
• Karakelle, S. (2012). Üst Bilişsel Farkındalık, Zekâ, Problem Çözme Algısı ve Düşünme İhtiyacı Arasındaki Bağlantılar. Eğitim ve Bilim, 37(164), 237-250.
• Kongar, E. (2005). Devrim Tarihi ve Toplumbilim Açısından Atatürk, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Miel, A. (1965). Creativity in Teaching, Teachers Collage Columbia University
• Wadsvorth Publishing Company, Inc. Belmont Özden, Y. (2000). Öğrenme ve öğretme, Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
• Özkan, İ. (2000). Atatürk ve Türk Dünyası, Hava Kuvvetleri Dergisi, 335, 84
• Solso, R.L., MacLin, M.K., MacLin, O.H. (2011). Bilişsel Psikoloji, (çev: Ayşe Ayçiçeği Dinn), Kitabevi, İstanbul.
• Tarhan, N. (2006). “Duyguların Dili, Duygusal zekâya yeni bir yorum”, Timaş Yayınları, İstanbul.
• Tok, E. ve Sevinç, M. (2010). Düşünme Becerileri Eğitiminin Eleştirel
• Düşünme ve Problem Çözme Becerilerine Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 67-82. Türkçapar, H. (2009). Bilişsel Terapi Temel İlkeler ve Uygulama, Hekimler
• Yayın Birliği (HYB), Ankara. Yıldız, M.L. (2013). Liderlik Üzerine. Liderlik Çalışmaları, Beta Yayınları, İstanbul.
• Uzun, H. (2009). Çeşitli Yönleri ile Atatürk. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim
• Fakültesi Dergisi GEFAD, Prof. Dr. Reşat Genç Özel Sayı 2, 29, 1226–1249.
• Weiss, H.D. (1993). Problem çözümünde yaratıcılık, Çev: Şahiner Doğan, Cep
• Yönetim Dizisi, Rota Yayınları, İstanbul.