ÖN ERGENLERİN OLUMLU VE OLUMSUZ MÜKEMMELİYETÇİLİK DÜZEYLERİNİN MANTIKDIŞI İNANÇLAR VE PROBLEM ÇÖZME BECERİSİ İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 75 - 103, 01.06.2021

Eda Ceren Yıldız Zekeriya Deniz Aktan Eda Yardımcı

Öz

Bu araştırmanın amacı, iki boyutuyla incelenen mükemmeliyetçilik kavramının ergenlik döneminde ilk işaretlerini veren mantıkdışı inanç düzeyi ile problem çözme becerisi üzerindeki yordayıcı etkilerini incelemektir. 384 katılımcının bulunduğu bu araştırmanın örneklemini 11-15 yaş arası ilköğretim ikinci kademede öğrenim gören 6. 7. ve 8. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmada katılımcıların problem çözme, mantıkdışı inançlar ve mükemmeliyetçilik düzeylerini değerlendirmek için sırasıyla; Olumlu ve Olumsuz Mükemmeliyetçilik Ölçeği (OOMÖ), Ergenler için Mantıkdışı İnançlar Ölçeği (EMİÖ) ve Çocuklar için Problem Çözme Envanteri (ÇPÇE) kullanılmıştır. Ayrıca sosyo-demografik özelliklerin değerlendirilmesi için de Sosyodemografik Özellikler Veri Formu kullanılmıştır. Temel hipotezlerin analizinden elde edilen bulgulara göre; olumlu mükemmeliyetçiliğin ve olumsuz mükemmeliyetçiliğin mantıkdışı inançlar ve problem çözme becerisi üzerinde anlamlı bir yordayıcı etkiye sahip olduğu görülmüştür (p<.05).

Anahtar Kelimeler

ergenlik dönemi, mükemmeliyetçilik, mantıkdışı inançlar, problem çözme becerisi

Kaynakça

• Ağır, M. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Bilişsel Çarpıtma Düzeyleri ile Problem Çözme Becerileri ve Umutsuzluk Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ashby, J. S., & Rice, K. G. (2002). Perfectionism, dysfunctional attitudes, and self‐esteem: A structural equations analysis. Journal of Counseling & Development, 80(2), 197-203.
• Aydoğan, Y. (2012). Problem Çözme ve Problem Çözme Becerilerinin Desteklenmesi. Özgünkök Yayıncılık, Ankara, 2. Baskı, 3-17.
• Aysan, F. ve Bozkurt N. (2004). Okul psikolojik danışmanlarının yaşam doyumu, stresle başa çıkma stratejileri ile olumsuz otomatik düşünceleri: İzmir ili örneklemi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya.
• Bieling, P. J., Israeli, A. L., & Antony, M. M. (2004). Is perfectionism good, bad, or both? Examining models of the perfectionism construct. Personality and individual differences, 36(6), 1373-1385.
• Bingham, A. (2004). Çocuklarda Problem Çözme Yeteneklerinin Geliştirilmesi. (Çev. A. F. Oğuzkan). 6. Baskı. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
• Blatt, S. J., Quinlan, D. M., Pilkonis, P. A., and Shea, M. T., (1995). Impact of perfectionism and need for approval on the brief treatment of depression: the national instate of mental health treatment of depression collaborative research program revisited. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 63(1), 125-132.
• Burns, D. D. (1980). The perfectionist’s script for self-defeat. Psychology Today: 34-52.
• Fedewa, B. A., Burns, L. R., & Gomez, A. A. (2005). Positive and negative perfectionism and the shame/guilt distinction: Adaptive and maladaptive characteristics. Personality and individual differences, 38(7), 1609-1619.
• Camadan, F. (2009). Ortaöğretim Öğrencilerinin Mükemmeliyetçilik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Corey, G. (1991). Theory and Practice of Counseling and Psychotherapy. Pacific Grove, Calif:Brooks/Cole.
• Çivitçi, A. (2003a). Ergenler için mantıkdışı inançlar ölçeğinin geliştirilmesi:geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi.
• Çivitçi, A. (2005). Akılcı duygusal eğitimin ilköğretim öğrencilerinin mantıkdışı inanç, sürekli kaygı ve mantıklı karar verme düzeylerine etkisi. Ege Eğitim Dergisi (6)2, 59-80.
• Derman, O. (2008). Ergenlerde psikososyal gelişim. Sempozyum dizisi. No:63,19-2.
• Dilmaç, B., Aydoğan, D., Koruklu, N., ve Engin, D. M., (2009). İlköğretim öğrencilerinin mükemmeliyetçilik özelliklerinin mantıkdışı inançlarla açıklanabilirliği. İlköğretim Online, 8(3), 720-728.
• Ellis, A. (2000). Can rational emotive behavior therapy (REBT) be effectively used with people who have devout beliefs in God and religion?. Professional Psychology: Research and Practice, 31(1), 29.
• Ellis, A. (2002). The role of irrational beliefs in perfectionism. In G. L. Flett & P. L. Hewitt (Eds.), Perfectionism: Theory, research, and treatment. Washington: American Psychological Association, 217-229.
• Erözkan, A. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinde depresyonun yordayıcıları. İlköğretim online 8(2), 334-345.
• Enns, M. W., Cox, B, J., and Clara, I., (2002). Adaptive and maladaptive perfectionism: developmental origins and association with depression proneness. Personality and Individual Differences, 33, 921-935.
• Flett, G. L., ve Hewitt, P. L., (2002). Perfectionism: Theory, research and treatment. Perfectionism and maladjustment: An overwiev of Theoretical, Defitional, and Treatment Issuses. Washington: American Psychological Association, 5-31.
• Flett, G. L., Hewitt, P. L., & Cheng, W. M. W. (2008). Perfectionism, distress, and irrational beliefs in high school students: Analyses with an abbreviated Survey of Personal Beliefs for adolescents. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 26(3), 194-205.
• Frost, R. O., Marten, P., Lahart, C., and Rosenblate, R., (1990). The dimensions of perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 14(5), 449-468.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Heppner, P. P., & Petersen, C. H. (1982). The development and implications of a personal problem-solving inventory. Journal of counseling psychology, 29(1), 66.
• Hewitt, P. L., ve Flett, G. L,. (1991). Perfectionism in self and social contexts: conceptualization, assessment, and association with psychopathology. Journal Of Personality and Social Psychology, 60(3), 456-470.
• Kahraman, S. (2013). Üstün yetenekli 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin çoklu zekâ alanlarına göre mükemmeliyetçilik düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Üniversitesi, İstanbul.
• Kendall, P. C. (1993). Cognitive-behavioral therapies with youth: Guiding theory, current status, and emerging developments. Journal of Consulting and clinical psychology, 61(2), 235.
• Kottman, T. ve Ashby, J. (2000). Perfectionistic children and adolescents: Implications for school counselors. ASCA, Pofessional School Counseling, 3, 182-187.
• Kırdök, O. (2004). Olumlu ve Olumsuz Mükemmeliyetçilik Ölçeği Geliştirme Çalışması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Litauer, F. ve Litauer, M., (1998). Kişilik Bulmacası: Birlikte Çalıştığımız İnsanları Anlamak. (Çev. H. D. Çelik). İstanbul. Sistem Yayıncılık.
• Mısırlı-Taşdemir, Ö. (2003). Üstün Yetenekli Çocuklarda Mükemmeliyetçilik, Sınav Kaygısı, Benlik Saygısı, Kontrol Odağı, Öz Yeterlilik ve Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Ortar, M., Dönmez, D., ve Uzel, B., (2018). Orta ergenlik dönemindeki öğrencilerin benlik algılarının mükemmeliyetçilik düzeylerini yordama gücü. Humanitas Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12): 235-254.
• Özkara, G. (2015). Mükemmeliyetçilik Düzeyleri ile Psikolojik İyi Olma Hali Arasındaki İlişki ve Problem Çözme Becerisine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Parker, W. D. (2000). Healthy perfectionism in the gifted. Journal of Secondary Gifted Education, 11(4), 173-182.
• Parto, M. ve Besharat, M. A. (2011). The direct and indirect effects of self- efficacy and problem solving on mental health in adolescents: Assessing the role of coping strategies as mediating mechanism. Social and Behavioral Sciences, 30, 639-643.
• Serin, O., Bulut-Serin, N. ve Saygılı, G. (2010). İlköğretim düzeyindeki Çocuklar İçin Problem Çözme Envanteri’nin (ÇPÇE) geliştirilmesi. İlköğretim Online, 9(2), 446-458.
• Schuler, P. A. (2000). Voices of perfectionism: Perfectionistic gifted adolescents in a rural middle school. Diane Publishing.
• Silverman, L. K. (2007). Perfectionism: The crucible of giftedness. Gifted Education International, 23(3), 233-245.
• Steinberg, L. (2007). Ergenlik, Çev.:F. Çok, H. Ercan, M. Artar, E. Uçar, S. A. Sevim, M. Bağlı, A. Apay, T. Şener, R. Parmaksız, C. Satman, T. Yiğit, E. G. Kapçı, İmge Yayınevi, Ankara.
• Stöber, J. ve Joormann, J. (2001). Worry procrastination and perfectionism: differentiating amount of worry, pathological worry, anxiety and depression. Cognitive Theraphy and Research, 25(1), 49-60.
• Tuncer, B. (2006). Kaygı Düzeyleri Farklı Üniversite Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Mükemmeliyetçilik Özelliklerinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara