Toplumsal Travma Ajanları Olarak Savaş ve Terörizm: Modern Psikotravmatolojik ve Dissoanalitik Bir Yaklaşım

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 65 - 82, 28.12.2023

Görkem Derin , Erdinç Öztürk

Öz

İnsanlık tarihi kadar eski bir geçmişe sahip olan “toplumsal travmalar: savaşlar ve terörizm”; bireyleri, toplulukları ve ulusları psikososyopolitik açıdan etkilemektedir. Dijital ağ platformlarının toplumlar tarafından yoğun bir şekilde kullanılması ve kitle iletişim cihazlarının yaygınlaşmasıyla birlikte “savaş” ve “terörizm” fenomenleri, geçmişe oranla önemli bir psikotoplumsal dönüşüm geçirmeye başlamıştır. Modern psikotravmatoloji ilkelerine ve dissoanaliz kuramına göre ülkelerin kendi içerisinde yaşantıladığı bölgesel çatışmalar artık siber uzamda uluslararası bir nüfuz yaratmaktadır ki bu nüfuz, “toplumsal travma döngü”lerinin oluşmasına yol açmaktadır. Dissoanalitik açıdan “yanlış çocuk yetiştirme stilleri”, “disfonksiyonel aileler” ve “kitlesel baskılar”, savaşların ve terör olaylarının örtük etken ajanlarıdır. Ebeveynlerin benimsedikleri şiddet odaklı yanlış çocuk yetiştirme stillerinin içerisinde adeta saklanarak kuşaklaraşırı geçiş yapan örseleyici yaşantılar, toplumsal travmalarla kendini göstermektedir. “Dissoanalitik Psikotarih” perspektifinden travmatik yaşantıları önlemeye dair gerçekleştirilecek küresel müdahalelerle; savaşların, terör olaylarının ve soykırımların dünyadaki tüm uluslar adına sonlandırılabileceği kuvvetle vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal travma, savaş, terörizm, dissoanaliz, psikotravmatoloji

Kaynakça

• Baysal, B., Karakas, U. ve Luleci-Sula, C. (2019). Uluslararası siyaset sosyolojisi ve güvenlik: Küresel terörizm, sınır güvenliği ve vatandaşlık örnekleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 74(4), 1203-1231.
• Bettelheim, B. (1947). Concentration camps, German. In W. Yust (Ed.), 10 eventful years: Volume two (2, II): Concentration camps to ley (pp. 1–16). Chicago, iL: Encyclopedia Britannica.
• Bohleber, W. (2000). The development of trauma theory in psychoanalysis. In S. Varvin & T. Stainer Popovic (Eds.), Upheaval: Psychoanalytic perspectives on trauma (pp. 207–234). Belgrade: International Aid Network. Clausewitz, C. V. (2003). Savaş Üzerine. (C. von Clausewitz, Ed.) (2. bs.). İstanbul: Eriş Yayınları.
• Danieli, Y. (Ed.). (1998). International handbook of multigenerational legacies of trauma. Dordrecht: Springer Science & Business Media.
• Dekel, R., & Goldblatt, H. (2008). Is there intergenerational transmission of trauma? The case of combat veterans’ children. American Journal of Orthopsychiatry, 78(3), 281–289.
• deMause, L. (2001). The evolution of childrearing. The Journal of Psychohistory, 28(4), 362. Derin, G., & Öztürk, E. (2020). Savaş ve terörizm: Psikotravmatolojik temelli teorik bir yaklaşım. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 6(1), 11-36.
• Diner, D. (1990). Between aporia and apology: On the limits of historicizing national socialism. In P. Baldwin (Ed.), Reworking the past: Hitler, the Holocaust and the historians’ debate (pp. 135–145). Boston: Beacon Press.
• Fonagy, P., & Allison, E. (2014). The role of mentalizing and epistemic trust in the therapeutic relationship. Psychotherapy, 53(3), 372–380.
• Fromm, M. G. (Ed.). (2012). Lost in transmission: Studies of trauma across generations. London: Karnac. Grand, S. & Salberg, J. (2020). Trans-generational transmission of trauma. In: A. Hamburger, C. Hancheva & V. Volkan (Eds.), Social trauma. An Interdisciplinary Textbook (pp. 209–215). New York: Springer Nature.
• Hamburger, A. (2020a). Social trauma: A bridging concept. In: A. Hamburger, C. Hancheva & V. Volkan (Eds.), Social trauma. An Interdisciplinary Textbook (pp. 3-17). New York: Springer Nature.
• Hamburger, A. (2020b). The complexity of social trauma diagnosis and intervention. In: A. Hamburger, C. Hancheva & V. Volkan (Eds.), Social trauma. An Interdisciplinary Textbook (pp. 3-17). New York: Springer Nature.
• Knapen, S., van Diemen, R., Hutsebaut, J., Fonagy, P., & Beekman, A. (2022). Defining the concept and clinical features of epistemic trust: A Delphi study. The Journal of Nervous and Mental Disease, 210(4), 312-314. Laub, D. (2005a). Traumatic shutdown of narrative and symbolization: A death instinct derivative? Contemporary Psychoanalysis, 41(2), 307–326.
• Mucci, C. (2018). Beyond Individual and Collective Trauma. New York: Taylor and Francis. Öztürk, E. (2020). Travma ve Dissosiyasyon: Psikotravmatoloji Temel Kitabı. 2. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi. p.1-33.
• Öztürk, E. (2022a). Modern psikotravmatoloji ve dissosiyasyon teorileri. E. Öztürk, (Ed.). Psikotravmatoloji içinde (41-49). Ankara: Türkiye Klinikleri.
• Öztürk, E. (2022b). Dissoanaliz ve psikotoplumsal bilinç alyansı kuramı ı̇nkar travması ve dissosiyatif yansıtımlı kimlik geçisi. E Öztürk (Ed.), Psikotravmatoloji içinde (1-40). Ankara: Turkiye Klinikleri.
• Öztürk, E. (2022c). Dissoanalysis as a modern psychotraumatology theory: Denial trauma and mass dissociation versus dissociative revolution and psychocommunal therapy. Medicine Science, 11(3),1359-1385. Öztürk, E. (2023a). Dissoanalytic psychohistory: Dissoanalysis of the traumatic history of humanity and the construction of a new societal reality. Medicine Science, 12(1), 303-18.
• Öztürk, E. (2023b). Dissoanalitik psikotarih: Soykırımların, baskıların, çocuk istismarlarının ve savaş travmalarının dissoanalizi. E. Öztürk, (Ed.). Savaş Psikolojisi içinde (1-35). Ankara: Türkiye Klinikleri.
• Öztürk, E., & Derin, G. (2020). Terör ve travma: Psikotravmatolojik bir değerlendirme. F. Aşıcıoğlu (Ed.), Uluslararası Güvenlik ve Terörizm içinde (14-24). Ankara: Türkiye Klinikleri.
• Öztürk, E., & Derin, G. (2023). Dissoanaliz kuramı açısından savaş psikolojisi ve göç travması: Savaş kökenli kuşaklararası travma geçişi ve kuşaklararası psikopatoloji aktarımı. E. Öztürk, (Ed.). Savaş Psikolojisi içinde (36-51). Ankara: Türkiye Klinikleri.
• Prince, R. (2009). The self in pain: The paradox of memory. The paradox of testimony. American Journal of Psychoanalysis, 69, 279–290.
• Rinker, J., & Lawler, J. (2018). Trauma as a collective disease and root cause of protracted social conflict. Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology, 24(2), 150.
• Ross, C. & Halpern, N. (2009). Trauma model therapy. A treatment approach for trauma, dissociation, and complex comorbidity. Richardson, TX: (1. bs.). Richardson: Manitou Communications.
• Rüsen, J. (2005). Historizing nazi-time. Metahistorical reflections on the debate between Friedländer and Broszat. In J. Rüsen (Ed.), History. Narration—Interpretation—Orientation (pp. 163–188). New York, Oxford: Berghahn Books.
• Rüsen, J. (2020). The wounds of history: About the historical dealing with traumatic experiences. In: A. Hamburger, C. Hancheva & V. Volkan (Eds.), Social trauma. An Interdisciplinary Textbook (pp. 43-51). New York: Springer Nature.
• Varlık, A. (2013). Savaşı tanımlamak: Terminolojik bir yaklaşım. Avrasya Terim Dergisi, 1(2), 114-129.
• Volkan, V. D., Ast, G., & Greer, W. F. (2002). The third Reich in the unconscious: Transgenerational transmission and its consequences. New York: Brunner-Routledge.
• Whittaker, D. (2012). The terrorism reader. London: Routledge.