AFRİKA’DAKİ DEVLETLEŞME SÜREÇLERİNDE YAŞANAN SORUNLAR: SÖMÜRGE ÖNCESİ VE SONRASI DÖNEME DAİR BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 50 - 77, 29.06.2022

Baransel Mızrak

Öz

Günümüz Afrikasında yaşanan toplumsal ve siyasi birçok sorunun temelinde sömürgeciliğin yattığı genel olarak kabul görmektedir. Yaşanan bu sorunların sürdürülebilir bir şekilde çözülmesinin önündeki en büyük engellerden birisi de Afrika’da bulunan zayıf veya başarısız devletlerin kurumsallaşma süreçlerini tamamlayamamış olmasıdır. Bu makale, Afrika’da görülen bu “devletleşememe” sorunlarına sömürge dönemi politikalarına dayanarak bir açıklama getirmeyi hedeflemektedir. Çalışmada sömürge öncesi ve sonrasındaki farkı daha iyi değerlendirebilmek amacıyla sömürge yönetimlerinden önce Afrika’daki etkili yönetimlerden örnekler verilmekte ve bunların uluslararası ilişkilerdeki önemli rolüne değinilmektedir. Ancak sömürgeci güçlerin işgalinden sonra bu yönetimlerin ortadan kaldırılması ve Afrikalı ulusları köleleştirilmesi yeni bir dönemin başlangıcı olmuş ve Afrika’da günümüze dek uzanan devletleşme sorunlarına giden yolu açmıştır. Sömürgeciliğin bu olumsuz etkisine rağmen uluslararası toplumun desteğini alan Afrikalılar, kendi kaderini tayin hakkı yoluyla bağımsız devletlere sahip olmuş ve devletleşme yolunda önemli bir adım atmıştır. Sömürgeci yönetimlerden bağımsızlığını elde etse de birçok Afrikalı ulus, sağlıklı bir şekilde devletleşme sürecini tamamlayamamıştır. Afrikalı devletlerin yaşadığı bu sorunlar da 1933 Montevideo Sözleşmesi’nde ortaya konan kriterlere göre değerlendirilmektedir. Çalışmada son olarak bağımsızlığını elde eden Afrikalı ulusların özellikle eski sömürge yönetimleriyle olan bağımlılık ilişkisinin bu Afrikalı ulusların devletleşme sürecini nasıl zorlaştırdığı da izah edilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Afrikalı Uluslar, Zayıf ve Başarısız Devletler, Devletleşme, Sömürge, Montevideo Sözleşmesi

EXPERIENCED DIFFICULTIES IN STATE FORMATION IN AFRICA: AN EVALUATION OF PRE-COLONIAL AND POST-COLONIAL ERA

Öz

It is generally accepted that colonialism lies at the root of many social and political problems in today’s Africa. One of the biggest obstacles to the sustainable solution to these problems is the incomplete institutionalization of weak or failed states in Africa. This article aims to put forward an explanation based on policies implemented during the colonial period regarding “the failure of state formation” problems in Africa. The study gives examples of states with effective administration in Africa before the colonial era and touches upon their vital role in international relations to properly evaluate the differences between pre-colonial and post-colonial periods. However, the eradication of these African states and the enslavement of African nations after the colonial occupation marked the beginning of a new era and paved the way for the state formation problems in Africa, which are still present. Despite this adverse impact of colonialism, Africans had managed to gain their independence through the right to self-determination with the international community’s support and took a significant step towards statehood. Even though many African nations received their independence from colonial powers, it is hard to say that they healthily completed their statehood process. The problems experienced by the African states in question are also evaluated in accordance with the criteria set out in the 1933 Montevideo Convention. Last but not least, this article will try to explain how the dependency relationships of African nations, particularly with the former colonial powers, made their state formation process difficult.

Anahtar Kelimeler

African Nations, Weak and Failed States, State Formation, Colonization, Montevideo Convention

Kaynakça

• Akande, D. (2011, 16 Haziran). Which Entity is the Government of Libya and Why does it Matter?, EjilTalk. https://t.ly/wPeN (Erişim tarihi: 10.12.2021)
• Anghie, A. (2006). The Evolution of International Law: Colonial and Postcolonial Realities. Third World Quartely, 27 (5), 739-753.
• Armaoğlu, F. (2004). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Batistich, M. (1992). The Right to Self-Determination and International Law. Auckland University Law Review, 7 (4), 1-26.
• Bayeh, E. (2015). The Legacy of Colonialism in the Contemporary Africa: A Cause for Intrastate and Interstate Conflıcts. International Journal of Onnovative and Applied Research, 3 (2), 23-29.
• BBC World (2019, 22 Ocak). France Summons Italian Envoy Over Africa Remarks. https://t.ly/gRp6 (Erişim tarihi: 17.12.2021).
• Britannica (2022). SWAPO Party of Namibia. https://t.ly/zteL (Erişim tarihi: 01.06.2022).
• Britannica. (2021). States in International Law. https://t.ly/j2NP (Erişim tarihi: 27.11.2021).
• Cohen, R. Z. (2014). Discovering the Asante Kingdom. New York: Rosen Publishing.
• Cornell Law School. uti possidetis juris. https://t.ly/v3s2 (Erişim tarihi: 26.11.2021).
• Curtis, M. (2016). The New Colonialism- Britain’s Scramble for Africa’s Energy and Minaral Resources, War on Want Report, 1-32.
• Çelik, M. M. (2021, 21 Ağustos). Tarihin Gördüğü En Zengin Kral: Mansa Musa’nın Mekke Yolculuğu. Independent Türkçe. https://t.ly/Uad6 (Erişim tarihi: 27.11.2021).
• Daniel, R. ve Nagar, D. (2016). Africa’s Key Traditional Bilateral Relations: The United Nations and Russia, Centre for Conflict Resolution, 1-9.
• Dore, I. I. (1980). Recognition of Rhodesia and Traditional International Law: Some Conceptual Problems, Vanderbilt Journal of Transnational Law, 13 (1), 25-41.
• Drayton, R. (2005, Aralık 18). The Wealth of the West was Built on Africa's Exploitation, The Guardian, https://t.ly/7Fi3 (Erişim tarihi: 18.12.2021).
• Ertuğrul, Ü. E. (2016). Koruma Sorumluluğu: İnsani Müdahaleyi Makyajlamak. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20 (2), 441-470.
• Gruhn, I. V. (1983). The Recolonization of Africa: International Organizations on the March. Africa Today, 30 (4), 37-48.
• Heerten, L. ve Moses, A. D. (2014). The Nigeria–Biafra War: Postcolonial Conflict and the Question of Genocide, Journal of Genocide Research, 16 (2-3), 169-203.
• Hehir, A. ve Murray, R. (Ed.). (2012). Libya: The Responsibility to Protect and the Future of Humanitarian Intervention. New York: Palgrave Macmillian.
• ICISS. (2021). An Introduction to the Responsibility to Protect. https://t.ly/EA9bO (Erişim tarihi: 05.12.2021).
• International Court of Justice. (1970). Legal Consequences for States of the Continued Presence of South Africa in Namibia (South West Africa). https://t.ly/iIfL (Erişim tarihi: 04.12.2021).
• International Court of Justice. (1996). Western Sahara, Advisory Opinion. https://t.ly/d2qj (Erişim tarihi: 04.12.2021).
• International Criminal Court. (2022). 46 Defendants. https://www.icc-cpi.int/defendants (Erişim tarihi: 01.12.2021).
• James Dobbins vd., (Ed.). (2005). The UN’s Role in Nation-Building: From the Congo to Iraq, Kaliforniya: RAND Cooperation.
• Kocamaz, G. (2015). 1884-1885 Berlin Konferansı ve Afrika’nın Avrupalı Devletler Tarafından Paylaşımı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi.
• Kihss, P. (1974, 13 Ağustos). U.N. Council Approves. Guinea‐Bissau. New York Times. https://t.ly/Cc8oj (Erişim tarihi: 10.12.2021).
• Kuzu, E. (2011). Uluslararası Hukukta Tanıma ve Kosova’nın Tanınması Sorunu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Lauterpacht, H. (1947). Recognation in International Law. Cambridge: Cambridge Press.
• League of Nations. (2021). Mandate, https://t.ly/XGQo (Erişim tarihi: 02.12.2021).
• Mızrak, B. (2016). Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadele Tarihi. İNSAMER Araştırma, 33, 1-25.
• Myrice, E. (2015). The Impact of the Second World War on the Decolonization of Africa. Africana Studies Student Research Conference. Ohio: The Bowling Green State University, 1-9.
• Ottoway, M. (2002). Nation Building. Foreign Policy, 132, 16-24.
• Özkan, V. (2020). Sömürgeciliğin Eğitim Sistemlerindeki Yansımaları: Cezayir ve Kamerun Örnekleri. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara: Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı.
• Richardson, H. J. (1978). Self-Determination, International Law and the South African Bantustan Policy. Articles by Maurer Faculty, 185-219.
• Saul, B. (2006). Defining Terrorism in International Law. Oxford: Oxford University Press.
• Shanguhyia, M. S. ve Falola, T. (Ed.). (2018). The Palgrave Handbook of African Colonial And Postcolonial History. New York: Palgrave Macmillan.
• Taylor, I. (2018). France à fric: the CFA Zone in Africa and Neo-colonialism. Third World Quarterly, 40 (6), 1064-1088.
• Topal, A. H. (2004). Uluslararası Hukukta Devlet Destekli Terörizme Karşı Kuvvet Kullanma. Yayınlanmış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Uche, C. (2008). Oil, British Interests and the Nigerian Civil War. The Journal of African History, 49 (1), 111-135.
• UN General Assembly, A/3070 (1973), 30 November 1973. t.ly/ZCIe (Erişim tarihi: 26.11.2021).
• UN General Assembly. (1970). A/RES/2625(XXV). t.ly/JrzY (Erişim 03.12.2017)
• UN General Assembly. (1974). A/RES/29/3314. https://t.ly/Y0aD (Erişim tarihi: 27.12.2021).
• UN General Assembly. (1990). A/RES/45/130. https://t.ly/1DBPi (Erişim tarihi: 07.12.2021).
• UN General Assembly. (1960). A/RES/1514 (XV), t.ly/4qQR (Erişim tarihi: 04.12.2021).
• UN Security Council. (2006). S/RES/1674 t.ly/qTRFN (Erişim tarihi: 27.12.2021).
• UN. (2020). The United Nations and Decolonization. https://t.ly/fZ8d (Erişim tarihi: 04.12.2021).
• United Nations Audiovisual Library of International Law. (2011). Declaration on Principles of International Law Friendly Relations and Cooperation Among States In Accordance with the Charter of the United Nations. t.ly/YDrD (Erişim 03.12.202117).
• Wallace-Bruce, N. L. (1985). Africa and International Law – the Emergence to Statehood. The Journal of Modern African Studies, 23 (4). 575-602.
• Warren, G. B. (1979). Petroleum and The Nigerian Civil War. The Fletcher Forum, 3 (2), 66-81.
• Werle, G., Fernandez, L. ve Cormbaum, M. (Ed.). (2014). Africa and International Criminal Court. Lahey: Springer and Asser Press.
• Williamson, M. (2009). Terrorism, War and International Law. London: Ashgate Publishing Company.
• Yılmaz, M. M. (2020). Yükseköğretimde Uluslararasılaşmada Bursların Rolü: Karşılaştırmalı Bir Okuma. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara: Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı.
• Yoo, J. (2011). Fixing Failed States. California Law Review. 99 (1), 95-150.