The Examination of Values in The Human Rights, Citizenship and Democracy Textbook

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 1 - 17, 20.12.2018

Sevil BÜYÜKALAN FİLİZ Burcu SEL

Öz

Value teaching is a very important concept in terms of
educating qualified citizens and democratic processes. In addition, it has an
active role in terms of cultural transfer and state-citizen relations. In this
research, it was aimed to determine the distribution of the values in the
fourth grade Human Rights, Citizenship and Democracy text book according to the
units in text and non-text (visual) elements, the frequency of usage and
approaches that have been adopted for teaching. In the study which adopts the
qualitative research method, the data were collected by using the document
examination technique and analyzed with the content analysis technique. After
categorization, coding, validity and reliability stages; counting system and
inference process was commenced. As a result, it was
seen that the values are not homogeneously distributed in the texts and also in
the non-text elements, they are piled up in certain units, and the content is
available for some values but very few. In terms of value approaches, it was
reached that the teaching of value through suggestion based on the transfer of
pre-determined values directly to the students without questioning is used most
intensively. It was determined that there is very little place given for value
disclosure (value setting), ethical reasoning (moral dilemma) and value
analysis approaches.

Anahtar Kelimeler

Value, Value Teaching, Textbooks

İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Ders Kitabında Yer Alan Değerlerin İncelenmesi

Öz

Değer öğretimi, nitelikli yurttaş yetiştirmek ve
demokratik süreçler açısından çok önemli bir kavramdır. Ayrıca, kültürel aktarım
ve devlet-vatandaş ilişkileri açısından da aktif bir role sahiptir.Bu
araştırmada dördüncü sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi ders
kitabında yer alan değerlerin ünitelere göre metin ve metin dışı (görsel)
unsurlarda dağılımının, kullanılma sıklığının ve hangi yaklaşımlar benimsenerek
öğretildiğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönteminin
benimsendiği çalışmada doküman incelemesi tekniğinden yararlanılarak veriler
toplanmış, içerik analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Kategorilerin
tanımlanması, kodlamanın yapılması, geçerlilik ve güvenirlik aşamalarından
sonra sayım sistemi ve çıkarsama sürecine geçilmiştir. Sonuç olarak gerek
metinlerde gerekse metin dışı unsurlarda değerlerin homojen olarak dağılmadığı,
belirli ünitelere yığıldığı ve bazı değerlere içerik elverişli olsa da çok az
yer verildiği görülmüştür. Değer yaklaşımları açısından ise en yoğun olarak
önceden belirlenen değerlerin sorgulatılmaksızın doğrudan öğrencilere
aktarılmasına dayalı telkin yoluyla değer öğretiminin kullanıldığı sonucuna
ulaşılmıştır. Değer açıklama (değeri belirginleştirme), ahlaki muhakeme (ahlaki
ikilem) ve değer analizi yaklaşımlarına ise çok az yer verildiği belirlenmiştir.    

Anahtar Kelimeler

Değer, Değer öğretimi, Ders kitapları

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008).Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6 (16), 9-27. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/302506 adresinden erişilmiştir.
• Aktepe, V. & Tahiroğlu, M. (2016). Değerler eğitimi yaklaşımları ve etkinlik örnekleri. The Journal of Academic Social Science Studies. 42, 361-384. https://www.jasstudies.com/Makaleler/1487141987_23.%20Yrd.%20Do%C3%A7.%20Dr.%20Vedat%20AKTEPE.pdf adresinden erişilmiştir.
• Arıkan, R. (2011). Araştırma yöntem ve teknikleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Baş, T. (2008). Nitel araştırma yöntemleri Nvivo7.0 ile nitel veri analizi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bilgin, N. (2000). İçerik analizi. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Bottery, M. (2004). Values education: Introduction. R. Bailey, (Edt.) Teachingvalues and citizenship across curriculum: Educating children for the world. London:Routledge Falmer
• Brimi, H. (2008). Academic instructors or moral guides? Moral education in America and teacher’s dilemma. The Claering House, 82(3), 125-130. https://www.jstor.org/stable/30181093 adresinden erişilmiştir. Çelikkaya, T. (2013). Ortaokulda doğrudan kazandırılacak değerlerin vatandaşlık ve demokrasi eğitimi kitabına yansıma düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 8(8), 1715-1731. http://www.turkishstudies.net/DergiTamDetay.aspx?ID=5480 adresinden erişilmiştir.
• Demirhan, İ., C. & Demir, K. (2009, Mayıs ). Vatandaşlık Eğitiminde Değerler ve Değerler Eğitimi. I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu, Uşak.
• Ersoy, F., & Şahin, T. (2011,Ekim). Sosyal bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Sempozyumu. ”Sosyal ve kurumsal yönleriyle değerler eğitimi”, Eskişehir.
• Evin, İ., & Kafadar, O. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler programının ve ders kitaplarının ulusal ve evrensel değerler yönünden içerik çözümlemesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (3), 293-302. http://dergipark.gov.tr/tebd/issue/26127/275213 adresinden erişilmiştir.
• Gökçe, O. (2001). İçerik çözümlemesi. Konya: Selçuk Üniversitesi Yaşatma ve Geliştirme Vakfı Yayınları.
• Halstead, J. M. & Taylor, J. M. (2000). Learning and Teaching about Values: a review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30 (2),p.169-202. https://doi.org/10.1080/713657146
• Harris, H. (2001).Content analysis of secondary data:A study of courage in managerial decision making. Journal of Business Ethics, 34, 191-208. https://doi.org/10.1080/713657146
• İşcan, C. D., & Demir, K. (2009, Mayıs ). Vatandaşlık eğitiminde değerler ve değer eğitimi.1. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu, Uşak.
• Kuş, Z., Merey, Z., & Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 183-214. http://ded.dem.org.tr/gorsel/pdf/ded-26-makale-7.pdf adresinden erişilmiştir.
• Leming, J. (1999). Teaching Values in Social Studies Education, Past Practices and Current Trends. http://www.usoe.k12.ut.us/curr/char_ed/fedproj/hist/teaching.htm adresinden erişilmiştir.
• Miles, M.B., & Huberman, A.B. (1994).Qualitative data analysis. Thousand Oaks, C.A: Sage Publications.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2015). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 11.06.2015 tarih ve 35 sayılı Kurul Kararı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2017). İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2017718865629515INSAN%20HAKLARI%204.pdf adresinden erişilmiştir.
• Ustaoğlu Çelik, A. (2017). Sosyal bilgiler ders kitaplarında Atatürk’e ait sözlerin değer eğitimi açısından incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 ( 41), 443-461. http://www.asosjournal.com/Makaleler/1468197607_11984%20Aydan%20USTAO%C4%9ELU%20%C3%87EL%C4%B0K.pdf adresinden erişilmiştir.
• Ryan, K. (Ed.).(1991). Moral and Values Education, The İnternational Encyelopedia Of Curriculum. New York: Pergaman PressSönmez, V. (2005). Eğitim felsefesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tezcan, M. (1974). Türklerle ilgili stereotipler (kalıp yargılar) ve Türk değerleri üzerine bir deneme. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.Tozlu, N. (2003). Eğitim felsefesi. Ankara: MEB Yayınları.
• Turner, T. N. (1999). Essentials of Elementary Social Studies. Boston: Allyn and Bacon.
• Yıldırım, K. (2010).Nitel araştırmalarda niteliği artırma. İlköğretim Online, 9(1),79-92. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ilkonline/article/view/5000038091 adresinden erişilmiştir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yiğittir, S., & Kaymakçı, S. (2012). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Uygulama Kılavuzuâ nda Yer Alan Etkinliklerin Değer Eğitimi Yaklaşımları Açısından İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2),49-73. http://kefad2.ahievran.edu.tr/archieve/pdfler/Cilt13Sayi2/JKEF_13_2_2012_49-73.pdf adresinden erişilmiştir.
• Welton, P.A. & Mallan, S. T. (1999). Children and their word: Strategies for teaching social studies. Boston: Houghton Mifflin Company