A Critical Reading on the Formation of Modern Society within the Framework of the book The Birth of the Prison: Discipline and

Yıl 2025, Sayı: 1, 74 - 84, 18.04.2025

Hikmet Çamcı

Öz

It is predictable that the intellectual and cultural structure of a society shows signs in the individuals it produces. However, the economic and epistemic power structure of the time period in which the society exists may have a destructive effect on the foreseen. The fact that societies are in constant change makes this situation observable. Therefore, the dominant economic and epistemic structure for the period may cause its own society and others to show terminal behaviours.
It is a general acceptance that the age we live in is known for its speed. In addition to this, it can be said that the main characteristic of the age is dominated by a civilisation mind structure formed by the exchange principles and secular knowledge produced by Continental Europe and America, which we call the West. Therefore, as people of the age, we have grown up under the dominance of modern knowledge, and in this respect, the traces of the West can be seen in ourselves and our society. However, since modern society does not come out of our own body, it can be predicted that some social and individual metastases may emerge. In this respect, it can be said that it has become essential for the researcher to know the structure of Western modern society for more accurate conclusions in the analyses of society in Turkey. In this study, which has this presupposition, there is an endeavour to understand the experience of the West. It can be criticised that this effort seems too ambitious. We are aware that it is not possible to deal with the modern Western experience in general. For this reason, we have chosen to carry out the study based on an example that has examined the modern West in depth. In this respect, the first book of Michel Foucault's genealogical studies in which he analysed the formation of modern society, The Birth of the Prison: Surveillance and Punishment, was chosen. Considering that the research is an activity of understanding the formation of the modern West, it was deemed appropriate to use the hermeneutic method.
In this work, Foucault did not take his research back to ancient times as in The Birth of the Clinic, but limited himself historically to the XVII-XIX centuries. These are the times when we see the architects and products of the modern Western civilisation after the Renaissance. Therefore, it is thought that this book will be a field of study for our work
that has paid attention to the formation of the modern West. Foucault also states that he wrote The Birth of the Prison to serve as a historical ground for those who study the normalisation of power and the formation of knowledge in modern societies. The aim of the study is to make a small contribution to understanding the characteristics of the West, which our society, which has been trying to modernise since Selim III, has been trying to keep up with in this process. If the process of keeping up with the West consists of imitation, in order for this process to be correct, it is necessary to know the state of the imitated, how it emerged, the characteristics of its existing structure, and the principles that will lead it to the state of the Western modern society. If it is not desired to imitate but to benefit from the dominant civilisation, it is thought that information on its basic dynamics and essential features is necessary. It is assumed that this study can fill this small gap in the literature.
Foucault argues that the modern Western world exhibits a Panopticon structure. This was realised by taking the power of economy and knowledge from the feudals and the Church and giving it to capital and the human mind. It is the invisible surveillance that represents the first panopticon as the indispensable means of control and discipline for the emergence and existence of the modern West and the maintenance of the panopticon structure. In this context, the difference of the modern period from its predecessors is that the power cannot be seen, but the person has the knowledge that he/she is being observed. Since there is no visible supervisor in the modern world, this work is left to the individual himself. This secular structure can be said to replace the belief in the hereafter. In the modern world, the actions of the individual are the result of a race, a test. The modern mind structure cannot establish a system without exams. The prison element that reveals the modern mind is the document-archive. Modern knowledge must be recorded and documented. Healing knowledge is no longer of any value. In the modern world, the power of governments comes from this knowledge and discipline producing structure. This has created the validity and power of predictable, controllable and evidence-based knowledge. Since the founding power of this power is the bourgeoisie, this predictable, risk-free structure is aimed at protecting capital. As a result, modern society, while trying to liberate knowledge from elites such as the Church and the aristocracy, paradoxically created a new dictatorship of knowledge based on money.

Anahtar Kelimeler

Michel Foucault, Power and Knowledge, Prison, Punishment, Discipline, Modern Society

Hapishanenin Doğuşu: Gözetim Altında Tutmak ve Cezalandırmak Kitabı Çerçevesinde Modern Toplumun Oluşumuna Dair Bir Okuma

Öz

Toplumların akıl ve kültür yapısının, ürettiği bireylerde emarelerinin görülmesi beklendik bir durumdur. Fakat toplumun içinde var olduğu zaman diliminin ekonomik, epistemik iktidar yapısı öngörülenin üzerinde bozucu bir etkisi olabilir. Toplumların devamlı bir değişim içinde olduğu gerçeği, bu durumu gözlemlenebilir kılar. Dolayısıyla dönem için hâkim olan ekonomik, epistemik yapı kendi toplumunun ve diğerlerinin istendik davranışlar göstermesine sebep olabilir.
Yaşadığımız çağın hızıyla malum olduğu genel bir kabuldür. Buna ek olarak çağın temel özelliği için Batı diye isimlendiren Kıta Avrupası ve Amerika’nın ürettiği değiş-tokuş ilkeleri ve seküler bilginin oluşturduğu bir medeniyet akıl yapısının hâkim olduğu söylenebilir. Dolayısıyla çağın insanı olarak ziyadesiyle modern bilginin hâkimiyeti altında büyüdüğümüz, bu minvalde de Batının izleri kendimizde ve toplumumuzda görülebilirdir. Fakat modern toplum kendi bünyemizden çıkmadığından toplumsal ve bireysel birtakım metastazların ortaya çıkabileceği öngörülebilir. Bu doğrultuda Türkiye’de yapılan toplum incelemelerinde daha isabetli vargılar için Batı modern toplumunun yapısını bilmek araştırmacı için elzem hale geldiği söylenebilir. Bu ön kabule sahip çalışmada da Batının tecrübesini anlama gayreti söz konusudur. Bu gayret fazlaca iddialı gözüktüğü eleştirisi yapılabilir. Çalışmada genel olarak modern Batı tecrübesini ele almanın imkan dahilinde olmadığının farkındayız. Bu yüzden modern Batı’nın derinlemesine incelemiş bir örnekten yola çıkarak çalışmayı gerçekleştirme yoluna gidilmiştir. Bu minvalde Michel Foucault’nun modern toplumun oluşumunu incelediği soy bilim çalışmalarının ilk kitabı olan Hapishanenin Doğuşu: Gözetim Altında Tutmak ve Cezalandırmak seçilmiştir. Araştırmanın modern Batı’nın oluşumunu anlama faaliyeti olduğu göz önüne alındığında da hermenötik yöntemin kullanılması uygun görülmüştür.
Foucault, bu eserde Kliniğin Doğuşu’ndaki gibi araştırmasını Antik dönemlere kadar götürmemiş, kendini tarihsel açıdan XVII-XIX yüzyıllarla sınırlandırmıştır. Bu tarihler Rönesans sonrası modern Batı medeniyetinin mimarlarını, ürünlerini gördüğümüz zamanlardır. Dolayısıyla bu kitap, modern Batı’nın oluşuna dikkat kesilmiş çalışmamız için bir inceleme alanı olacağı düşünülmüştür. Foucault da Hapishanenin Doğuşu kitabını, modern toplumlarda iktidarın olağanlaşması ve bilginin oluşumunu inceleyenlere tarihi bir zemin sağlamada hizmet etmesi amacıyla yazdığını ifade etmektedir. Çalışmanın amacı, III. Selim’den beri modernleşmeye çalışan toplumumuzun bu süreçte ayak uydurmaya çalıştığı Batı’nın özelliklerini anlamada küçük bir katkı sağlamaktır. Eğer ayak uydurma işi bir taklitten ibaretse bu işin doğru olması açısından taklit edilenin durumunu, nasıl ortaya çıktığı, varolan yapısının özellikleri, yapıldığında Batı modern toplumunun haline kavuşturacak ilkelerin bilinmesi gereklidir. Taklit etmek istenmiyor fakat hâkim medeniyetten faydalanılmak isteniyorsa da onun temel dinamikleri, olmazsa olmaz özelliklerine dair bilgilerin gerekli olduğu düşünülmektedir. Çalışmanın da literatürdeki bu küçücük boşluğu doldurabileceği varsayılmıştır.
Foucault, modern Batı dünyasının panopticon bir yapı sergilediğini ileri sürmektedir. Bu ekonomi ve bilgi iktidarının feodallerden Kiliseden alınarak kapital ve insan aklına verilerek gerçekleşmiştir. Modern Batı’yı ortaya çıkaran ve varlığını, panoptikon yapının sürdürmesi için vazgeçilmez denetim ve disipline etme araçları olarak ilki panoptikonu temsil eden görünmez gözlemedir. Bu bağlamda modern dönemin kendinden öncesinden farkı iktidarın görülememesi fakat kişinin gözlendiği bilgisine sahip olmasıdır. Modern dünyada görünür bir denetmen olmadığı için de bu iş bireyin kendisine kalmıştır. Bu seküler yapı, ahiret inancının yerine geldiği söylenebilir. Modern dünyada bireyin ediminlerinin bir yarış, sınav sonucudur. Modern akıl yapısı sınavsız bir sistem kuramaz. Modern aklı ortaya çıkaran hapishane unsuru ise belge-arşivdir. Modern bilgi, kayıt altına alınmalı ve bu belgelenmelidir. Şifahi bilginin bir kıymeti harbiyesi kalmamıştır. Modern dünyada, iktidarların gücü bu bilgi ve disiplin üreten yapıdan gelmektedir. Bu da öngörülebilir, denetlenebilir ve kanıta dayalı üretilen bilginin geçerliliğini ve iktidarını oluşturmuştur. Bu iktidarın kurucu gücü burjuva olduğu içinde bu tahmin edilebilir, risksiz yapı kapitalin korunmasına yöneliktir. Sonuç olarak, modern toplum, bilgiyi Kilise ve aristokrasi gibi seçkinlerden kurtarmaya çalışırken, paradoksal olarak para eksenli yeni bir bilgi diktatörlüğü yaratmıştır.

Anahtar Kelimeler

Michel Foucault, İktidar ve Bilgi, Hapishane, Ceza, Disiplin, Modern Toplum

Kaynakça

• Bentham, Jeremy. The Panopticon Writings. ed. Miran Bozovic. London: Verso, 1995.
• Calinescu, Matei. Modernliğin Beş Yüzü. İstanbul: Küre Yayınları, 3. Basım, 2017.
• Canpolat, Nesrin. "Bilginin Arkeoloğu Michel Foucault". 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar Kadife Karanlık. haz. Nurdoğan Nigel, vd. (s. 75-138). İstanbul: Su Yayınları, 2. Baskı, 2005.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları, 10. Baskı, 2020.
• Daştan, Uğur. "Çağdaş Sosyal Hizmet Çalışmalarının Felsefi ve Tarihsel Urağı: Michel Foucault". ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11 (Ekim 2020), 130-158.
• Delacampagne, Christian. 20. Yüzyıl Felsefe Tarihi. çev. Devrim Çetinkasap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 7. Basım, 2020.
• Foucault, Michel. Bu Bir Pipo Değildir. çev. Selehattin Hilav. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 21. Basım, 2022.
• Foucault, Michel. Seçme Yazılar: 1 Entellektüelin Siyasi İşlevi. çev. Işık Ergüden vd. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. Basım, 2011.
• Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu Gözetim Altında Tutmak ve Cezalandırmak. çev. Mehmet Ali Kılıçbay Ankara: İmge Kitapevi, 8. Baskı, 2019.
• Foucault, Michel. Söylemin Düzeni. çev. Turhan Ilgaz. İstanbul: Hil Yayın, 1. Basım, 1987.