NAMIK KEMAL'İN TİLMÎZLERİNDEN MUSTAFA REFİK BEY’İN EDEBİYAT TARİHİMİZDEKİ YERİ

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 19, 121 - 136, 10.09.2019

Hakan Soydaş

https://doi.org/10.31126/akrajournal.584535

Öz

1843 doğumlu Mustafa Refik Bey 1865’te 22 yaşında
koleradan vefat etmiştir. Gençliğinin baharında hayata gözlerini yummuş olan bu
isim Tanzimat devri edîblerimizin iltifatlarını kazanmayı başarmıştır. Namık
Kemal, Recaizade Ekrem, Abdülhak Hamid ve Süleyman Nazif gibi isimler
vefatından sonra mektuplarıyla ve makaleleriyle hatırasını yâd etmişlerdir.
Recaizade’nin bu genç şair ve yazarın ismini tazîz etmek üzere yazdığı
manzumeler devri içindeki kıymetini gösterir.

Namık Kemal’in bir mektubunda belirttiği üzere bizde
“ilk defa bir mecmua-i mevkûte” neşreden henüz 19 yaşındaki Refik Beydir. Bu
dergi sadece üç sayı yayımlanmış olan Mir’at mecmuasıdır. Tanzimat devri gazete
ve dergilerinde bilfiil çalışmış olan Refik Bey daha çok dostlarının hatıra ve
notlarında kalmış şiirleriyle şair,  
Letâif-i İnşâ’sıyla da yazar olarak karşımıza çıkar. Namık Kemal ile
olan ünsiyeti yalnızca edebiyat vadisi ile sınırlı değildir. Ölümünden birkaç
ay önce Yeni Osmanlılar cemiyetine katılan Refik Bey siyasi duruşu ile de Namık
Kemal’in has dairesinde yer bulmuştur.

Yazıda ayrıca Mustafa Refik Bey hakkında kaleme
alınan makale ve mektuplardan hareketle hayatı ve sanatına dair bilgiler
derlenecek, Mir’at mecmuasındaki kalem tecrübeleri tespit edilecektir. Letâif-i
İnşâ yazarı Mustafa Refik Bey’in şair ve yazar yönlerini ortaya koyma
amacındaki bu çalışmanın edebiyat tarihimize mütevazı bir katkıda bulunmasını
umuyoruz.  

Anahtar Kelimeler

Edebiyat Tarihi, Tanzimat Edebiyatı, Namık Kemal, Mustafa Refik Bey

NAMIK KEMAL’S APPRENTICE MUSTAFA REFIK BEY’S FEATURES IN OUR HISTORY OF LITERATURE

Öz

      Mustafa Refik Bey was born in 1843 and dead in 1865 at 22 years old because of cholera. He dead at a young age but accomplished to gain Tanzimat period litterateurs favors. Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit and Süleyman Nazif remembered his souvenirs after his death by their letters and articles. Recaizade Mahmut Ekrem's poems which were written for this young man are enough to show his importance for the epoch. As written in Namık Kemal's letter Mustafa Refik Bey is the person who published the first journal in Turkish press when he was 19 years old. This journal named Mirat was published only three numbers. Mustafa Refik Bey worked in Tanzimat journals and magazines is known as a poet with the poem in his friends’ notes and as a writer with his Letaif-i İnşa. His relation with Namık Kemal is not limited with literature. Before some months of his death he participated to Young Turks organization.

     By benefiting from letters and articles which were written about Mustafa Refik Bey, we will try to determine his works in Mirat journal. We hope to make a little contribution to history of literature by examining writer and poet feature of Mustafa Refik Bey.

Anahtar Kelimeler

History of Literature, Tanzimat literature, Namık Kemal, Mustafa Refik Bey

Kaynakça

• Ebuzziya Tevfik (2006). Yeni Osmanlılar, haz. Şemsettin Kutlu, Pegasus Yayınları, İstanbul.
• İNAL, İbnü’l-emin Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri C.IV, haz. İbrahim Baştuğ, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
• Letâif-i İnşâ I(1281) , haz. Mustafa Refik, Tercüman-ı Ahvâl Matbaası, İstanbul.
• Letâif-i İnşâ III (?), haz. Mehmed Tevfik, İstanbul
• Mir’at I-III (1279), Tercüman-ı Ahvâl Matbaası, İstanbul.
• Mücellidoğlu, Ali Çankaya (1968-1969). Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler C.I. Mars Matbaası, Ankara.
• Namık Kemal (1894). Müntahabat-ı Tasvir-i Efkâr –Kemal- (Makalat-ı Mütenevvia), haz. Ebuzziya Tevfik, Matbaa-i Ebüzziya, İstanbul.
• OKAY, Orhan (1998). Sanat ve Edebiyat Yazıları, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• ONAN, Necmettin Halil (1950). Namık Kemal’in Talim-i Edebiyat Üzerine Bir Risalesi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• ÖZGÜL, M. Kayahan (2012). Encümen-i Şuarâ, Kurgan Edebiyat, Ankara.
• _____ (2005). Münif Paşa, Elips Kitap, Ankara.
• _____ (2006). Osmanlı Hazanında Gazel Dökümü Modern Türk Şiirini Ararken, Hece Yayınları, Ankara.
• ______ (2008). Seke Seke Ben Geldim, Sekmeler I, Hece Yayınları, Ankara.
• Recaizâde Mahmud Ekrem (1997), Recaî-zade Mahmud Ekrem Bütün Eserleri C.II, haz. Parlatır, İsmail, Çetin, Nurullah, Sazyek, Hakan, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• SEVÜK, İsmail Habib (1925). Türk Teceddüd Edebiyat Tarihi, Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekâleti Neşriyatı, İstanbul.
• Süleyman Nazif (1916). Abdülhak Hâmid: Külliyât-ı Asârı Mektuplar I. Matbaa-i Âmir, İstanbul.
• Süleyman Nazif (2011). Namık Kemal, haz. Mehmet Samsakçı, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• ŞAPOLYO, Enver Behnan (1971). Türk Gazetecilik Tarihi ve Her Yönü İle Basın, Güven Matbaası, İstanbul.
• TANSEL, Fevziye Abdullah (2013). Namık Kemal’in Hususi Mektupları C.I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, İstanbul.
• TARHAN, Abdülhak Hâmid (1995). Abdülhak Hâmid’in Mektupları C.1, haz. İnci Enginün, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• TÖRENEK, Mehmet (2000). “Recaizâde Mahmut Ekrem’in Bülbül Redifli Şiiri ve Ona Yazılan Nazireler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14: 169-185.
• YARBA, Nizamettin (2011). Faik Reşat’ın Yeni Letaif-i İnşa Yahut Muharrerât-ı Nadire İle Muharrerat-ı Nadire Yahut Hazine-i Müntehabât İsimli Antolojilerinin Çeviri Yazısı ve İncelemesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi ), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.