THE RELIGIOUS STORIES IN SCIENTIFIC CREATIVITY OF THREE AZERBAIJANI THINKERS

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 21, 225 - 235, 11.05.2020

Ülker Memmedova

https://doi.org/10.31126/akrajournal.676904

Öz

There are many examples in the history of Azerbaijani literature reflecting religious stories. This article examined the verses of Khaqani Shirvani, who lived in the 12th century, the works of Ain al-Quzat Miyaneji “Shakva al-gharib” and Shihab al-Din Yahya Suhrawardi “al-Ghurbat al-gharbiyya”; were researched the religious stories and stories about life of prophets and saints. In the article get special attention of the heritages of Ain al-Quzat Miyaneji and Shihab al-Din Yahya Suhrawardi. In 2019, the 920th anniversary of the birth of Ain al-Quzat Miyaneji and the 865th anniversary of the birth of Shihab al-Din Yahya Suhrawardi was celebrated. And 920 years have passed since the death of Khakani Shirvani. Particular attention was paid to the heritage of Ain al-Quzat Miyaneji and Shihab al-Din Yahya Suhrawardi as the subject of a personal study of the author. The article gives a brief overview of the life and creativity of these prominent persons who lived in the same century in Azerbaijan. Because Ain al-Quzat Miyaneji and Shihab al-Din Yahya Suhrawardi always attracted the attention of world scientists with their work. In the article, the reference of these thinkers to religious stories is emphasized. Ain al-Quzat Miyaneji's work reminds of Josep's story about the jealousy of the ignorants. Shihab al-Din Yahya Suhrawardi's work is based on religious stories from beginning to end. As a principle, in both of these works, some legends point to the Tur Mount, the hoopoe bird, the story of Joseph, the Noah's Ark, Prophet Moses, Prophet Lot, and other religious stories. At the same time, various examples are given from Quran Ayahs.

Anahtar Kelimeler

east, Azerbaijani literature, Khaqani Shirvani, Ain al-Quzat Miyaneji, Shihab al-Din Yahya Suhrawardi, religious stories.

ÜÇ AZERBAYCANLI DÜŞÜNÜRÜN YARATICILIĞINDA DİNÎ HİKÂYELER

Öz

Azerbaycan edebiyatı tarihinde dini hikâyelerin yansıdığı birçok örnekler vardır. Makalede XII. yüzyılda yaşamış Hakani Şirvani’nin şiirlerine, Aynalkudat Miyaneci’nin “Şekva’l-garib” ve Şihabeddin Yahya Suhreverdi’nin “el-Gurbet el-Garbiyye” eserlerine muracaat olunmuş, dinî kitaplarda rastlanan hikâyeler, peygamberlerin ve evliyaların hayatı ile ilgili öyküler canlı bir şekilde incelenmiştir. Burada Aynalkudat Miyaneci’nin ve Şihabaddin Yahya Suhreverdi’nin mirasına özel dikkat gösterilmesi tesadüf değildir. 2019 yılında, Aynalkudat Miyaneci’nin doğum yılının 920. ve Şihabeddin Yahya Suhreverdi’nin 865. senesi kutlandı. Hakani Şirvani’nin vefatından bu yana 920 yıl geçti. Yazarın kişisel araştırma konusu olduğu için Aynalkudat Miyaneci ve Şihabeddin Yahya Suhreverdi mirasına özellikle odaklanılmıştır. Makalede aynı yüzyılda yaşamış bu seçkin şahsiyetlerin hayatı ve yaratıcılığı, Azerbaycan’da onların araştırılmaları hakkında kısa bir genel bakış sunulmuştur. Çünkü Aynalkudat Miyaneci ve Şihabeddin Yahya Suhreverdi çalışmalarıyla her zaman dünya bilim adamlarının dikkatini çekmiştir. Makalede, bu düşünürlerin dinî hikâyelere müracaatı ön planda gösterilmiştir. Aynalkudat Miyaneci çalışmasında, cahillerin kıskançlığını görmezden gelirken Yusuf’un hikâyesini hatırlatıyor. Şihabeddin Yahya Suhreverdi’nin çalışması başından sonuna kadar dinî hikâyelere dayanıyor. Kural olarak, her iki eser de Tur dağı, ibibik kuşu, Yusuf’un hikâyesi, Nuh’un gemisi, Musa peygamber, Lut peygamber ve diğer dinî hikâyelerle ilgili efsaneler yer almaktadır. Aynı zamanda, makalede Kur’an’ın çeşitli ayetlerinden örnekler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğu, Azerbaycan edebiyatı, Hakani Şirvani, Aynalkudat Miyaneci, Şihabeddin Suhreverdi, dini hikayeler

Kaynakça

• El-Miyaneci, Abdullah (1962); Şakva el-ğarib. Kaddama lahu va hakkaka metnehu Afif Useyran, Tehran.
• Es-Suhravardi, Şihab ed-Din (1952); Kıssa el-Gurbet el-Garbiyye av Hayy bin Yagzan, Talik Amed Amin, Mısr, Dar al-maarif.
• İslam: Tarih, felsefe, ibadetler (1994). Elm, Bakı
• Kur’an-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli (2014); (haz: H. Karaman / A. Özek / İ. K. Dönmez / M. Çağrıcı / S. Gümüş / A. Turgut), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 27. bs., Ankara.
• Mahmudov, Malik (1983); Arapca Yazmış Azerbaycanlı Şair ve Yazarlar (VII-XII yüzyıllar), Elm, Bakı.
• Memmedov, Zakir (1978); XI-XIII. Yüzyıllarda Felsefi Fikir, Elm, Bakı.
• Memmedov, Zakir (1986); Orta Çağ Azerbaycan Filozofları ve Düşünürleri, Azerneşr, Bakı.
• Memmedov, Zakir (1991); Şihabeddin Yahya Suhreverdi (Kısa bibliyografik bilgiler), Elm, Bakı.
• Memmedov, Zakir (1992); Aynalkudat Miyaneci, Elm, Bakı.
• Memmedov, Zakir (1994 ve 2006); Azerbaycan Felsefesi Tarihi, İrşad, Bakı ve Garb, Bakı.
• Memmedov, Zakir (2009); Şihabeddin Yahya Suhreverdi (hayatı, yaratıcılığı ve bakış açısı), Elm, Bakı.
• Sedreddin, Belaği (1992); Kuran Kıssaları. Fars dilinden çeviren Möhsün Nağısoylu, Azerbaycan bedii tercüme ve edebi alakalar merkezi, Bakı.
• Şark felsefesi (IX-XII yüzyıllar) (1999); Mütercim Zakir Memmedov, BDU neşriyyatı, Bakı.
• Şirvani, Hakani (2004); Seçilmiş Eserler. Tartib eden Memmedağa Sultanov, Lider, Bakı.