Amok Koşucusu’ndan İntihara: Stefan Zweig’in Ruhsal Çıkmazı

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 35, 157 - 172

Erdal Uğur

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1536904

Öz

Stefan Zweig (1881-1942), dünya edebiyatının çeşitli alanlarda önde gelen isimlerinden biridir. Bu çalışmada Stefan Zweig’in büyük yankı uyandıran dramatik intiharının arkasında yatan psikolojinin izdüşümlerini, Amok Koşucusu isimli eserinde yer alan hikâyelerinden hareketle ortaya koymak amaçlanmıştır. Hikâyeler incelenirken nitel araştırma yöntemi ve durum çalışması deseni kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak ise doküman incelemesi ile literatür taraması esas alınmıştır. İnceleme ve araştırmalardan elde edilen bulgular nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde tümevarımsal içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda hikâyelerin tamamının metin kurgularında intihar kavramının bir tür laytmotif olarak karşımıza çıktığını görmekteyiz. 20. yüzyıl Avrupa edebiyatının başarılı biyografi yazarlarından olan Stefan Zweig, aynı zamanda yaşadığı yüzyılda psikoloji ve psikanaliz alanındaki çalışmaları eserlerine ustaca yansıtmasıyla bilinir. Antik zamanlardan bugüne edebiyatta intihar olgusunun yazarların varoluşsal dünyasının izdüşümleri hakkında kuvvetli bir veri kaynağı olduğu gerçeği göz ününe alındığında Stefan Zweg’i intihara sevk eden vurgu ve göndermelerin yazarın Amok Koşucusu isimli eserindeki hikâyelerde çeşitli şekillerde karşımıza çıktığı görülmüştür. Her bir hikâyenin bir bütün olarak Stefan Zweig’in anlatı mimarisinde önemli bir yer teşkil eden intihar olgusunun, aynı zamanda kendi psikolojisinin derinliklerini betimleyen, hayatının gelecek planlarına ayna tutan hususlar olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Stefan Zweig, intihar, Amok Koşucusu, psikoloji, edebiyat

From Amok Runner To Suicide: Stefan Zweig's Spiritual Dilemma

Öz

Stefan Zweig (1881-1942) is one of the leading names in various fields of world literature. This study aims to reveal the reflections of the psychology behind Stefan Zweig's dramatic suicide, which caused a great impact, based on the stories in his work Amok Runner. Qualitative research method and case study design were used while examining the stories. Document review and literature review were used as data collection tools. The findings obtained from the review and research were evaluated with inductive content analysis within the framework of the qualitative research approach. As a result of the study, we see that the concept of suicide appears as a leitmotif in the text structures of all the stories. Stefan Zweig, one of the successful biographers of 20th century European literature, is also known for skillfully reflecting the studies in the fields of psychology and psychoanalysis in the century he lived in into his works. Considering the fact that the concept of suicide in literature from ancient times to the present is a strong source of data about the projections of the existential world of the author, it has been seen that the emphasis and references that led Stefan Zweg to suicide appear in various ways in the stories in his work Amok Runner. It has been seen that the concept of suicide, which constitutes an important place in Stefan Zweig's narrative architecture as a whole in each story, is also a matter that depicts the depths of his own psychology, reflects his future plans of life and the future of existence.

Anahtar Kelimeler

Stefan Zweig, suicide, Amok, psychology, literatüre

Kaynakça

• Cabbarlı, N. (2006). Edebiyyatdan İntihara. Bakü: Vektor Neşrir Evi.
• Çörüş, G., & Bayova, R. (2021). Yaratıcı Kişilerde İntihar Davranışının Kuramsal Gözden Geçirilmesi. Journal of Medical Sciences, 12-21.
• Freud, S. (1994). Psikanalize Giriş Dersleri. İSTANBUL: Telos Yayıncılık.
• Keser, M. (2020). Nasyonal Sosyalizm Döneminde Stefan Zweig ve Rotterdamlı Erasmus Adlı Eseri. Iğd Üniv Sos Bil Der, 119-145.
• Marmara, N. (2006). N. Marmara içinde, Sylvia Plath`ın Şairliğinin İntiharı Bağlamında Analizi (s. 18). İstanbul: Everest Yayınları.
• Onat, Ö. (2022). Amok Koşucusu. Sosyal Edebiyat.
• Özen, İ. (1997). İntihar, İntiharın Tarihine Düzeliş. İstanbul: Ozan Yayıncılık.
• Plath, S. (1982). s. Plath içinde, The Journal of Sylvia Plath (s. 240). New York: Dial Press.
• Ukray, M. (2014). Jung Psikolojisi, Carl Gustav Jung. Ankara: Yason Yayınları.
• Uluşahin, A., & Öztürk, O. (2014). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi.
• Ulutaş, N. (2006). Türk Romanında İntihar. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Ünaltay, A. (2019). Durum Etiği Penceresinden Ötenazi ve Tarihi . İstanbul: İstanbul Tıp Fakültesi, İstanbul Üniversitesi.
• Yurdusev, H. (1961). Yaratma Üzerine Freud ve Adler’e Karşı Bir Görüş. İstanbul: Bözüyük Basımevi,
• Zelewitz, K. (1981). Höhen und Tiefen der dreißiger Jahre. Stefan Zweig 1881/1981 Aufsätze und Dokumente. Von der Dokumentati-onsstelle für neuere österreichische Literatur in Zusammenarbeit mit dem Salzburger Literaturarchiv.
• Stefan Zweig, S. (2013). Amok Koşucusu. İstanbul: Can Yayınları.
• Stefan Zweig, S. (2015). Amok Koşucusu. İstanbul: Zeplin Yayınları.
• Stefan Zweig, S. (2013). Dünün Dünyası. İstanbul: Can Yayınları.
• Stefan Zweig’in intihar mektubu internette yayınlandı. (2017, 06 26). https://www.birgun. net/: https://www.birgun.net/haber/stefan-Stefan Zweig-in-intihar-mektubu-internette yayin-landi-166785 adresinden alındı