Çalışma Hayatında Ahlak ve Etik Üzerine Bibliyometrik Bir Çözümleme

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 1, 29 - 42, 25.03.2021

Burcu Atar Emine Şener

Öz

Bu çalışmanın amacı, akademik bilgi üretiminin önemli bir boyutunu oluşturan lisansüstü tezlerde çalışma ahlakı ve etrafındaki kavramların bibliyometrik olarak analiz edilmesidir. Ahlak kavramı, iyi ve kötüye, doğru ve yanlışa ait ilkeler olarak tanımlanırken; etik, davranışları dikkate alarak neyin iyi veya kötü; neyin doğru veya yanlış olduğunun ortaya konulmasıdır. Bu çalışmada, toplumda işe ve çalışmaya gösterilen tutumlar ve bu husustaki değerler anlamını taşıyan çalışma ahlakı kavramı ele alınmıştır. Bu araştırmada, Yüksek Öğretim Kurulu web sayfasında yer alan Ulusal Tez Merkezi veri tabanı üzerinden çalışma ahlakı, çalışma etiği, iş ahlakı, iş etiği, meslek ahlakı ve meslek etiği anahtar kelimeleri kullanılarak bu konularda yayınlanan lisansüstü tezler bibliyometrik analiz yapılarak değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda, 1996–2019 yılları arasında yazılan 163 tez çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. Tezlerin savunulduğu yıl, danışman unvanı, anabilim dalı, anahtar kelime, örneklem, araştırma metodu, kullanılan veri analiz tekniği gibi değişkenler ile değerlendirme yapılarak, Türkiye’de çalışma ahlakı ve etrafındaki kavramlarla ilgili yapılan lisansüstü tezlerin genel bir haritası çıkarılmıştır. Çalışmanın neticesinde, Türkiye’de ahlak ve etik ile ilgili çalışmaların birçok akademik alana yayıldığı, yapılan çalışmaların 2016-2019 yıllarında artış gösterdiği tespit edilmiştir. Etik ve ahlak kavramlarının tam olarak anlaşılmadığı ve birbirine karıştırıldığı ise araştırmanın bir başka sonucudur.

Anahtar Kelimeler

Ahlak, Çalışma Ahlakı, , etik, Bibliyometrik Analiz

Kaynakça

• Akagündüz, Yinilmez, S. (2017). Cumhuriyet’in ilk yıllarından günümüze ders kitaplarında ahlak eğitimi. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 13(26), 149-180.
• Akbaş, H. E., Çalışkan A. Ö. ve Özarslan E. (2009). Muhasebe mesleğinde etik algısı ve etik dışı davranışlarla ilişkisi: İşletme bölümü öğrencileri üzerine bir inceleme. Öneri Dergisi, 8(32), 175-184.
• Aktan, C.C. (2008). Meslek ahlakı ve sosyal sorumluluk. İş Ahlakı Dergisi, 1(1), 99-121.Ali, A. (1986/87). The Arab executive: A study of values and work orientations. American–Arab Affairs, 7(19), 94–100.
• Ali, A. and Al‐Owaihan, A. (2008), Islamic work ethic: a critical review. Cross Cultural Management: An International Journal, 15(1), 5-19.
• Arslan, M. (2003). Türkiye’de İslâm ve çalışma ahlâkı değerleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (2), 7-21.
• Arslan, M. (2012). İş ve meslek ahlakı. Ankara:Siyasal Kitabevi.
• Arslan, M. ve Berkman Ü. (2009). Dünyada ve Türkiye’de iş etiği ve etik yönetimi. Yayın No: T-2009-06-492, İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
• Bal, M. (2015). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin etik kurallara uyma davranışlarının incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(20), 1-14.
• Belinova, N. V., Bicheva, I.B., Kolesova, O.V., Khanova, T.G. and Khizhnaya, A.V. (2017). Features of professional ethics formation of the future teacher. Revista Espacios, 38 (25), 1-9.
• Boşnak, M. ve Çetinalp, H. K. (2018). Tüm yönleriyle Hz. Peygamber ve ahlakı sempozyumu. Kocaeli İlahiyat Dergisi, 2(2), 159-169.
• Can, C. (2013). Ahilikten Günümüze Mesleki Eğitimde Çalışma Ahlakı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Chippendale, P. (2001). On values, ethics, morals & principles. A values Inventory. Etik Tanımı. 28 Ocak 2020 tarihinde https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/33597043/On_Values_Ethics_Morals_and_Principles.pdf?responsecontentdisposition=inline%3B%20filename%3DOn_Values_Ethics_Morals_and_Principles_B.pdfal9 adresinden erişildi.
• Çam, Z., Çavdar, D., Seydooğulları, S. ve Çok, F. (2012). Ahlak gelişimine klasik ve yeni kuramsal yaklaşımlar, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Ek Özel Sayı (Bahar), 1211‐1225.
• Çetinkaya, B., Ö. ve Çetin, A., (2016). Girişimcilik ve kalkınma dergisi’nin bibliyometrik analizi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1(2), 229-263.
• Çoban, M. (2014). Cumhuriyetin ilk yılları ahlâk algısı ve eğitimi (Kâzım Nâmî’nin “Ahlâkı Nasıl Telkin Etmeli” kitabı özelinde). KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24, 31-70.
• Durland, M. M.and Fredericks, K. A. (2006). Introduction to Social Network Analysis. New Directions for Evaluation, 107, 5-13.
• Eğri, S. ve Sunar, T. (2010). Türkiye’de iş ahlakı çalışmaları: Mevcut durum ve yönelimler. İş Ahlakı Dergisi, 3(5), 41-67.
• Erken, B. (2010). Çalışma ahlakının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi ve bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bilecik Üniversitesi, Bilecik.
• Feten, M. H., Çarıkçı, İ. H. ve Özkul, A. S. (2017). Çalışma ahlakını etkileyen faktörler: Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Vizyoner Dergisi, 8(17), 92-113.
• Genelkurmay Başkanlığı. (1984). Atatürkçülük. III. Cilt. Ankara: Millî Eğitim Basımevi, 18 Ocak 2020 tarihinde <https://tr.wikiquote.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk#cite_ref-97> adresinden erişildi.
• Gök, S. (2008). İş etiği ile iş ahlakı arasındaki ilişki ve çalışma yaşamında iş etiğini etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-19.
• Gölbaşı, Ş. (2009). Ahlaki davranışların kurumsallaşmasında işletmecilik okullarının rolü. İş Ahlakı Dergisi, 2(4), 21-41.
• Gül, H. (2016). İş ve çalışma yaşamında etik ve ahlakla ilgili kavramlar üzerine bir tartışma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(36), 522-535.
• Güney, S. (2017). Örgütsel Davranış. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• https://tez.yok.gov.tr. (2019).
• Irzık, G. ve Erzan, A. (2008). Bilim etiği elkitabı. Erzan, A. (Ed.), Giriş (s.1-5). İstanbul: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Kılavuz, R., (2003). Kamu yönetiminde etik ve bir sorun alanı olarak yozlaşma. Ankara: Seçkin.
• Kırel, Ç. (2000). Örgütlerde etik davranışlar, yönetimi ve bir uygulama çalışması. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kuçuradi, İ. (2009). Uludağ konuşmaları özgürlük ahlak kültür kavramları. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kurt, A. (2011). Kur’an ve toplumsal ahlak. Hökelekli, H., Uysal, E. (Ed.), Kur’an ve İş Ahlakı (s.173-191). İstanbul: Kurav Yayınları.
• Kurtuluş, B. (2005). İş ahlakı: geçmişte ve günümüzde. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50, 738-759.
• Kutlu, H.A. (2013). Meslek etiği. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Levent, F. ve Kınık, F. Ş. F. (2017). Türkiye’de eğitim-öğretim alanında etik konusunda yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. İş Ahlakı Dergisi, 10, 99–114.
• Levy, C. S. (2012). Social Work Ethics on the Line. Routledge New York: Routledge.
• Mahmutoğlu, A. (2009). Etik ve ahlak benzerlikler, farklılıklar ve ilişkiler. Türk İdare Dergisi, 81(463-464), 225-249.
• Miller, M. J., Woehr, D. J. and Hudspeth N. A. (2002). The Meaning and Measurement of Work Ethic: Construction and Initial Validation of A Multidimensional Inventory. Journal of Vocational Behavior, 60 (3), 451-489.
• Orman, S. ve Parlak, Z. (Ed.) (2009). İşletmelerde iş etiği. İstanbul: İTO Yayınları.
• Öktem, Ü. (2007). Kant ahlakı. Araştırma Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, 18, 11-22.
• Özdemir, S. (2009). İşletmelerde iş etiği. (Orman S. ve Parlak Z. (Ed.), Günümüz Türkiye’sinde akademik iş ahlâkı çalışmalarına genel bakış (s.302-337), İstanbul: İTO Yayınları
• Özgener, Ş. (2008). İş ahlakının kurumsallaşmasında üst yönetim kademesinin rolü, İş Ahlakı Dergisi, 1(1), 31-54.
• Özgener, Ş. (2018). İş ahlakının temelleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Polat, Z.A., Saraçoğlu, A. ve Duman, H. (2019). Harita Dergisi’nin Bibliyometrik Analizi. Harita Dergisi, 161, 46-56.
• Ragab Rizk, R. (2008). Back to basics: an Islamic perspective on business and work ethics, Social Responsibility Journal , 4(1/2), 246-254.
• Şahin, A. ve Demir M. H. (2000). Yönetici ikilemi, iş ahlakı. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 1(1), 203-213.
• Şener, E. (2018). Örgütsel teoriden örgütsel davranışa erdem. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Şener, E. (2019). Sivil erdemin peşinde bir üçleme: uyum-ahlak-seslilik. İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Şengül, F.N. (2017). Osmanlı Devleti’nde Çalışma Ahlakı ve İktisadi Uygulamalar. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 3(2), 9-28.
• T.C. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı. (2020). Romanya dışişleri bakanı Antonescu ile konuşma. 18 Ocak 2020 tarihinde <http://www.atam.gov.tr/ataturkun-soylev-ve-demecleri/romanya-disisleri-bakani-antonescu-ile-konusma> adresinden erişildi.
• Tabak, A., Barbak A. ve Öztürk T., (2016). Kamu politikası disiplinindeki dönüşümü bibliyometrik analiz yöntemiyle anlamak mümkün mü?. EUL Journal of Social Sciences, 7(2), 117-143.
• TDK Sözlüğü. (2019). Ahlak tanımı. 30 Kasım 2019 tarihinde <https://sozluk.gov.tr/?kelime=> adresinden erişildi.
• Tevrüz, S. (2007). İş hayatında etik. Tevrüz, S. (Ed.), Etik yaklaşımlar ve iş ahlakı (s.1-42). İstanbul: Beta Basım.
• Tiyek R., Peker, K. (2015). Örgütsel etik davranışlar: Bir araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 113-136.
• Ülgener, Sabri. (2006). İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası. İstanbul: Derin Yayınları.
• Ünal, A. (2011). Çalışma ahlakı kavramına kültürel bir bakış ve Türkiye’de çalışma ahlakı. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 44, 125-145.
• Ünal, A. ve Çelik, İ. T. (2010). Çalışma ahlakı kavramına kültürel bir bakış ve Türkiye’de çalışma ahlakı. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 217-240.
• Yankelovich, D. and Immerwahr, J. (1984). Putting the Work Ethic to Work. Society. Special Feature, 58-76.
• Yavuz, S. (2016). Çalışma ahlakı bağlamında üç farklı çalışma ahlakı ve muhtemel çevresel sonuçları üzerine. 3rd International Symposium on Environment and Morality, 289-298.
• Yıldız, A. (2018). Temelleri ve uygulamalarıyla iş ahlakı. Erdoğmuş, N., Torlak Ö., Tiryaki, K.B. (Ed.), Hukuk ve Ahlak Arasındaki İlişki (s.356-377). İstanbul: İgiad Yayınları.
• Yousef, D.A. (2000). Organizational commitment as a mediator of the relationship between Islamic work ethic and attitudes toward organizational change. Human Relations, 53(4), 513-537.
• Yousef, D.A. (2001), Islamic work ethic A moderator between organizational commitment and job satisfaction in a cross-cultural context. Personnel Review, 30(2), 152-169.