Degradation and Abrasion Behavior of Tiles Used in Architecture

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 3, 153 - 158, 01.12.2014

Murat Bayazit İskender Işık

Öz

Art tiles are one of the most preferred materials in ornamentation and creating venue effect in Anatolian architectural buildings (both interior and outdoor). Art tiles have found the chance to come up to now thanks to their abrasion resistance and strength. Medreses being one of the most special historical structures in Turkish tradition have been sometimes ornamented with art tiles so as to possess picturesque features and to gain structural strength. A great attention has been given to medreses in Anatolian Seljuk period and this got a huge boost especially in Alâeddin Keykubâd period. Medreses constructed in Konya, Kayseri, Sivas, Erzurum, Kırşehir, Tokat, Antalya and Ankara have become important science points in periods to which they belong. When a general assessment is made for art tiles used in architecture, it can be mentioned that this art is not preferred nowadays, but sometimes used in religious buildings such as mosque and shrine. In this study, structural features of art tiles used in Anatolian architecture were evaluated; also problems encountered in restoration of historical structures which include art tiles in both indoor and outdoor venues were interpreted in the context of historical heritage protection and characteristic physical-chemical features of art tiles. © Afyon Kocatepe Üniversitesi 1. Giriş

Anahtar Kelimeler

-

Mimaride Kullanılan Çinilerin Bozunma ve Aşınma Davranışları

Öz

Anadolu mimari yapılarının gerek iç gerek dış cephelerinde süsleme ve dolayısıyla da mekân etkisi yaratma amacıyla sıklıkla kullanılan malzemelerin başında çiniler gelmektedir. Çiniler sahip oldukları yüksek aşınma direnci ve mukavemetleri sayesinde yüzyıllar boyunca ayakta kalabilmişlerdir. Türk geleneğinde önemli bir yere sahip olan Medreseler de kimi zaman çinilerle süslenerek pitoresk özelliğine kavuşmuş ve yapısal açıdan da sağlamlık kazanmıştır. Anadolu Selçuklu döneminde medrese yapımına büyük önem verilmiş ve bu anlamda özellikle Alâeddin Keykubâd zamanında bu anlayış büyük bir ivme kazanmıştır. Konya, Kayseri, Sivas, Erzurum, Kırşehir, Tokat, Antalya ve Ankara’da inşa edilen medreseler ait oldukları dönemlerde önemli ilim noktaları haline gelmiştir. Mimaride çini kullanımı ile ilgili olarak genel bir değerlendirme yapıldığında, bu sanatın günümüzde çok rağbet görmediği fakat hala (cami, türbe gibi) dini yapılarda tercih edildiği söylenebilir. Bu çalışmada, geçmişten günümüze varlığını sürdürebilmiş Anadolu mimarisinde kullanılan çinilerin, bu yapılara kazandırdığı yapısal özellikleri değerlendirilmiş, ayrıca iç ve dış mekanlarında çini kullanılmış olan tarihi yapıların restorasyon çalışmalarında karşılaşılan sorunlar çinilerin karakteristik fiziksel-kimyasal özellikleri ve kültürel mirasların korunması bağlamında yorumlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Seramik, Çini, Bozunma, Yapı Malzemesi, Kültürel Miras.

Kaynakça

• Ashford, P., 1998. “Assessment of potential for the saving of carbon dioxide emissions in European building stock”, Bristol: Caleb Management Services.
• Ashford, P., 1999. “The cost implications of energy efficiency measures in the reduction of carbon dioxide emissions from European building stock”, Bristol: Caleb Management Services.
• Bayazit, M., Işık, İ ve İssi, A., 2012. Kültürel miraslarımızın pitoresk görüntüsünden bir yansıma: çini sanatı, VI. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu, Eskişehir.
• Dağlı, Ş.Z., 1998. Geleneksel Türk çini sanatında yeni bir form: ebrulu çiniler, II.Uluslararası Kütahya Çini Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Kütahya, 93-102.
• Değer, S., Işık, C.E., Çakı, M., Kırlı, E. ve Uz, V., 2012. Tornada şekillendirilen bazı terra cotta bünyelerin karakterizasyonu, Türkiye Seramik Federasyonu Dergisi, Sektörel:40, 80-84.
• Environmental Protection Agency (EPA), 1998. Characterization of building-related construction and demolition debris in the United States. EPA 530-R- 98-010.
• Esin, T. ve Cosgun, N., 2007. A study conducted to reduce construction waste generation in Turkey, Building and Environment 42, 1667–1674.
• Eskici, B., Akyol, A.A. ve Kadıoğlu, Y.K., 2006. Erzurum Yakutiye Medresesi yapı malzemeleri, bozulmalar ve koruma problemleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46 (1), 165-188.
• European Insulation Manufacturers Association [EURIMA], 2005.
• Gürer, C., Akbulut, H. ve Kürklü, G., 2004. İnşaat endüstrisinde geri dönüşüm ve bir hammadde kaynağı olarak değerlendirilmesi, Sempozyumu, İzmir, 28-36. yeniden
• V.Endüstriyel Hammaddeler
• Gyözö, G., 1986. Anatolian pottery from İznik and Kütahya in Hungary in the 16th and 17th centuries, 1. Uluslararası Türk Çini ve Seramik Kongresi, Kütahya, 143-148.
• Hegger, M., Fuchs, M., Stark, T. and Zeurner, M., 2008. Energy manual sustainable architecture, Birkhauser, Basel, Switzerland.
• Öney, G., 1987. İslam Mimarisinde Çini, Ada Yayınları, İzmir.
• Pitts, A., 2004. Planning and design strategies for sustainability and profit: pragmatic sustainable design on building and urban scales, Architectural Press, Burlington, USA.
• Tatar, İ., Ediz, N. ve Bentli İ., 2004. Diyatomit katkılı çini karo bünye üretimi, 5. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, İzmir, 313-317.
• Trinius, W. And Sjöström, C., 2007. Sustainability in building construction-international standards in progress, Journal of ASTM International, Vol.4, No.7.
• Yılmaz, B. ve Işık, İ., 2012. Geçmişten Geleceğe, Sürdürebilir Bir Yapı ve Dekorasyon Malzemesi Olarak Çini, Türkiye Seramik Federasyonu Dergisi, Mimari:40, 110-117. İnternet kaynakları
• 1- http://designophy.wiliw.com (16.02.2012)