Ortaokul Öğrencilerinin Organ Bağışına ve Organ Nakline Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 3, 486 - 506, 03.07.2018

Seda Tetik Ümran Betül Cebesoy

https://doi.org/10.30831/akukeg.356798

Cited By: 4

Öz

Öğrencilerin küçük yaşlardan itibaren organ bağışı ve nakli konusunda
farkındalıklarının artırılması daha organ bağışı konusunda daha bilinçli
bireyler yetiştirilmesi açısından önem arz etmektedir. Buradan yola çıkılarak
çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin organ bağışına ve organ nakline yönelik
görüşlerini ortaya çıkarmaktır. Araştırmada nicel verilere dayalı betimsel
tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 öğretim
yılında Uşak ilinde öğrenim gören üç farklı okuldan 272 ortaokul öğrencisi
oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar
tarafından ilgili alayazın taranarak oluşturulmuş anket formu kullanılmıştır. Verilerin
analizinde ise betimsel istatistik (yüzde ve frekans analizi) kullanılmıştır. Araştırmaya
katılan öğrencilerin önemli bir kısmı organ bağışı konusunda bilgi sahibi
olmadığını ifade ederken (%60), organ bağışı için gerekli şartları bilmediğini
belirten öğrenciler çoğunluktadır (%71). Öğrencilerin büyük çoğunluğu böbrek,
karaciğer ve kalp gibi organların nakledildiğini düşünürken kemik iliği ve
kornea naklinin gerçekleştiğini ifade eden öğrenci sayısı daha azdır.
Öğrencileri büyük çoğunluğu organ naklini ‘hayat
kurtarma’, ‘dini duygular’ ve ‘insanlara yardımcı olma amacıyla organ bağışında bulunmak istediğini
ifade ederken ‘vücut bütünlüğünün bozulmaması’ ve ‘ailesi onaylamayacağı’ için
organ bağışında bulunmak istemeyen öğrenciler bulunmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

farkındalık, organ bağışı, organ nakli, ortaokul öğrencileri, sosyobilimsel konular

Middle School Students’ Opinions about Organ Donation and Transplantation

Öz

Raising informed generations about organ donation and
organ transplantation is possible with informing students about organ donation
from beginning of early ages. Based on this reason, the aim of this study is to
explore middle school students’ opinions about organ donation and
transplantation. A total of 272 middle school students from three different
schools in Usak city participated in the study. After literature review, a
questionnaire which was prepared by the authors was administrated to the
students. Descriptive analysis (frequencies and percentages) was used for data
analysis. The results revealed that more than half of the students were not knowledgeable
about organ donation (61%) and the required conditions about organ donation
(71%).  In addition, while most of the
students were aware about the donation of organ like kidney, liver or heart,
they were unaware about the transplantation of cornea and bone marrow. While
most of students indicated that they would like to donate their organs because
of ‘saving life’, ‘helping people’ and ‘religious beliefs’; some students
indicated they would not donate their organ as because they were afraid of ‘deterioration
of their body integrity’ and ‘their family would not allow’.  

Anahtar Kelimeler

opinions, science course, organ donation, organ transplantation, middle school students, socioscientific issues

Kaynakça

• Aytaş, Ö., Kartalcı, Ş., & Ünal, S. (2011). Bir grup hemşirenin sosyodemografik verileri ve tükenmişlik düzeyleri bağlamında organ bağışına bakış açıları. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18(1), 26-32.
• Balcı, E., & Şahingöz, M. (2014). Hemşirelerin organ bağışına bakışları. Cumhuriyet Medical Journal, 36(4), 503-511.
• Bedi, K. K., Hakeem, A. R., Dave, R., Lewington, A., Sanfey, H., & Ahmad, N. (2015). Survey of the knowledge, perception, and attitude of medical students at the University of Leeds toward organ donation and transplantation. Transplantation proceedings, 47(2), 247-260.
• Bölükbaş, N., Eyüpoğlu, A., & Kurt, P. (2004). Organ bağışı hakkında üniversite öğrencilerinin düşünceleri. Journal of Experimental and Clinical Medicine, 21(2), 73-77.
• Burra, P., De Bona, M., Canova, D., D'Aloiso, M. C., Germani, G., Rumiati, R., ... & Ancona, E. (2005). Changing attitude to organ donation and transplantation in university students during the years of medical school in Italy. Transplantation proceedings, 37(2), 547-550. Cebeci, F., Dağ, G. S., & Karazeybek, E. (2015). Undergraduate nursing students’ opinions and attitudes toward organ donation: A survey in a Turkish University. Journal of Nursing Education and Practice, 5(9), 83-89.
• Çetin, G., & Harman, Ö. (2012). Lise öğrencilerinin organ nakli ve organ bağışı konusundaki bilgi ve tutumları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 172-177.
• Demir Doğan, M., Uzun, İ., Kaya, N., Ekinci, H., & Altınkaynak, M. (2016). Üniversite öğrencilerinin organ bağışına bakış açısı ve bilgi düzeyleri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 3(2), 99-105.
• Efil, S., Sise, S., Üzel, H., & Eser, O. (2013). Afyon ilinde halkın ve Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi sağlık çalışanlarının organ bağışı konusuna ilgilerinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 361-384.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. (2011). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGrawHill.
• Figueroa, C. A., Mesfum, E. T., Acton, N. T., & Kunst, A. E. (2013). Medical students’ knowledge and attitudes toward organ donation: Results of a Dutch survey. Transplantation proceedings, 45(6), 2093-2097.
• Gökçe, N., Özer, H., & Kilci, Z. (2016). Organ donation according to the students and their families in example of the social studies course. Anadolu Journal Of Educational Sciences International, 6(1), 84-109.
• Harman, G., & Çökelez, A. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel bir konu olan organ bağışına yönelik metaforik algıları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 55-70.
• Kara, S., Salman, Z., & Öngel, K. (2012). Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi sağlık personelinin organ bağışına bakışı. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 11(1), 33-9.
• Kavurmacı, M., Karabulut, N., & Koç, A. (2014). Üniversite öğrencilerinin organ bağışı hakkındaki bilgi ve görüşleri. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 11(2), 15-21.
• Kaya, E., Sezek, F., Akman, Z., Erbil, B., Aslan, B., Özgen, R., & Keleş, Ö. (2015). Üniversite öğrencilerinin öğrenim gördükleri alanlara göre organ nakli ve bağışı ile ilgili görüşleri. EKEV Akademi Dergisi, 62, 471-486.
• Kılıç, S., Koçak, N., Türker, T., Gürpınar, H., Gülerik, D., & Okulu, G. H. Y. (2010). Kız üniversite öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve bu tutumlarına etki eden faktörler. Gülhane Tıp Dergisi, 52(1), 36-40.
• Klop, T., & Severiens, S. (2007). An exploration of attitudes towards modern biotechnology: A study among Dutch secondary school students. International Journal of Science Education, 29(5), 663-679.
• Koçak, A., Aktaş, E. Ö., Şenol, E., Kaya, A., & Bilgin, U. E. (2010). Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin organ nakli ve bağışı hakkındaki bilgi düzeyi. Ege Tıp Dergisi, 49(3), 153-160.
• Milaniak, I., Przybylowski, P., Wierzbicki, K., & Sadowski, J. (2010). Organ transplant education: the way to form altruistic behaviors among secondary school students toward organ donation. Transplantation Proceedings, 42(1), 130-133.
• Miles, M. B., ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook, (2nd ed.). California: Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). Fen bilimleri dersi öğretim programı. (Ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi öğretim programı (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Özdağ, N. (2004). Halkın organ bağışı ve nakline bakışı. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 1(1), 46-50.
• Özer, F. G., Karamanoğlu, A. Y., Beydağ, K. D., Fidancıoğlu, H., Akıncı, E., Şanlı, İ., ... & Urak, S. (2008). Sağlık yüksekokulunda öğrenim gören bir grup öğrencinin organ nakli/bağışına yönelik görüşleri ve bilgi düzeylerine eğitimin etkisi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(1), 39-46.
• Özkan, S., & Yılmaz, E. (2009). Hasta yakınlarının organ bağışı ile ilgili bilgi ve tutumları. Aile ve Toplum, 11(5), 18-29.
• Özmen, D., Çetinkaya, A. Ç., Sarızeybek, B., Zeybek, A. (2008). Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin organ bağışına ilişkin bilgi ve görüşleri. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 28, 311-318
• Özpulat, F. (2017). Üniversite öğrencilerinin kan ve organ bağışına ilişkin düşünceleri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 4(2), 71-79.
• Öztürk Emiral., Atalay, B. I., Altunok, H., Gokler, M. E., Onsuz, M. F., & Metintas, S. (2017). Development of a reliable and valid organ tissue donation and transplantation knowledge scale. Transplantation Proceedings 49(2), 260-266.
• Reville, P., Zhao, C., Perez, T., Nowacki, A. S., Phillips, D., Bowen, G., ... & Askar, M. (2013). A student leadership model for promoting educational programs in organ donation and transplantation. Transplantation Proceedings, 45(4), 1287-1294.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2004). The morality of socioscientific issues: Construal and resolution of genetic engineering dilemmas. Science Education, 88(1), 4–27.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112–138.
• Sanner, M. A. (2002). A Swedish survey of young people's views on organ donation and transplantation. Transplant International, 15(12), 641-648.
• Savaşer, S., Mutlu, B., Çağlar, S., Doğan, Z., & Canbulat, N. (2012). Hemşirelik son sınıf öğrencilerinin organ bağışına bakışları. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 20(1), 1-9.
• Shu, J., Fok, T., Mussen, L., Mohamed, M., Weernink, C., Abbott, C., ... & Luke, P. P. W. (2011). Impact of the educational resource one life… many gifts on attitudes of secondary school students towards organ and tissue donation and transplantation. In Transplantation Proceedings, 43(5), 1418-1420.
• Sıpkın, S., Şen, B., Akan, S., & Malak, A. T. (2010). Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi, İlahiyat Fakültesi ve Güzel Sanatlar Fakültesi öğretim elemanlarının organ bağışına bakış açılarının incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 11(1), 19-25.
• Siebelink, M. J., Albers, M. J., Roodbol, P. F., & van de Wiel, H. (2012). Key factors in paediatric organ and tissue donation: An overview of literature in a chronological working model. Transplant International, 25(3), 265-271.
• Siebelink, M. J., Geerts, E. A., Albers, M. J., Roodbol, P. F., & van de Wiel, H. B. (2011). Children's opinions about organ donation: A first step to assent?. The European Journal of Public Health, 22(4), 529-533.
• Siebelink, M. J., Verhagen, A. E., Roodbol, P. F., Albers, M. J., & Van de Wiel, H. B. (2017). Education on organ donation and transplantation in primary school; Teachers' support and the first results of a teaching module. PloS One, 12(5), 2-9.
• Şen, H., & Özaydın, Ö. (2004). Eskişehir ilindeki bireylerin organ bağışı hakkındaki düşünceleri ile sosyo-ekonomik nitelikleri arasındaki ilişki yapısının incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 96-116
• Tarhan, M., Dalar, L., Yıldırımoğlu, H., Sayar, A., & Altın, S. (2012). Zeytinburnu İlçesi’nde lise son sınıfta öğrenim gören öğrencilerin organ nakli ve bağışına yönelik bilgi düzeyleri ve tutumlarına bilgilendirmenin etkisi. Yoğun Bakım Dergisi, 3, 27-35.
• Toraman, S., & Aydın, H. (2013). Öğretmen Adaylarının Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre İlişkilendirmelerine Yönelik Görüşleri Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 146-170.
• Toru, Ü., & Ayada, C. (2015). Dumlupınar Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin organ bağışı ve transplantasyona bakış açıları. International Journal of Basic and Clinical Medicine, 3(1), 9-15.
• Evren Yapıcıoğlu, A. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sosyobilimsel durum temelli öğretim yaklaşımı uygulamalarına yönelik görüşleri ve çalışmalarına yansıtmaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 132-151.
• Yaşar, M., Oğur, R., Uçar, M., Göçgeldi, E., Yaren, H., Tekbaş, Ö. F., & Korkmaz, A. (2008). Bir Sağlık Meslek Yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve tutumlarına etki eden faktörler. Genel Tıp Dergisi, 18(1), 33-37.
• Yazıcı, S. Ö., Kavak, H. O., Kaya, E., Tekin, A., & Kalaycı, I. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin organ nakli ve bağışı konusunda bilgi ve düşüncelerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2), 66-76.