Japon Yeni Dini Hareketi Ōmoto’nun Mâbet Görevlileri, Ritüel Kavramları ve İbadetleri

Yıl 2023, Sayı: 21, 341 - 384, 30.12.2023

Yetkin Karaoğlu

https://doi.org/10.18498/amailad.1359530

Öz

Ōmoto, Japon dini tarihi içerisinde adından en çok söz ettiren, Şinto temelli bir Japon Yeni Dini Hareketi (YDH)’dir. Japon tarihinde Meici Dönemi (1868-1912) itibariyle başlatılan hareket inanç ve ibadetleriyle dünyevi-politik düşüncelerini birleştirerek Taişō (1912-1926) ve Şōva (1926-1989) dönemlerinde öne çıkmıştır. Modern Dönemle birlikte pasifize olan hareket, içerisinde farklı eğilimlerin etkisiyle bölünme sürecine girmiştir. Günümüzde üç ayrı dini grup olarak faaliyetlerini devam ettirmektedir. Ōmoto’da hiyerarşik sırasıyla kannuşi, şinşoku ve miko olarak üç mabet görevlisi bulunmaktadır. Bunlar, mabette topluca yapılan ibadetlerin gerçekleştirilmesinden sorumludur. Kannuşi, cincalardaki ritüelin yönetimini üstlenen baş sorumluyu ifade etmektedir. Şinto mabetlerinde ve Ōmoto’da kannuşi, bir dinin kurucusu değil, bilakis din görevlisi olarak düşünülmektedir. Onların, ritüel başkanlığı dışında sivil hayatları da bulunmakta ve başka bir iş ve/veya hobiyle meşgul olabilmektedirler. Evlenip çocuk sahibi olabilmekte, kısaca sosyal hayatlarını sürdürebilmektedirler. Bu anlamda Ōmoto’nun müşterek kurucu lideri Onisaburō ritüellere başkanlık etmiş, aile ve sosyal yaşantısını da sürdürmüştür. Şinşoku, cincada toplu haldeki ritüelleri yerine getiren erkek görevlilere verilen genel addır. Kannuşi yerine de kullanılabilen bu kavram zaman zaman kavram karışıklığına yol açmıştır. Bu karışıklık tarihi süreçteki isim ve misyon değişimlerinden kaynaklanmıştır. Şinşoku, Edo Dönemi’ne kadar ritüel faaliyetlerinde bulunan herkese görevleri itibariyle verilen farklı isimlendirmelerin tümü için kullanılan kapsamlı bir kavram olmuştur. Bu çerçevede Meici Dönemi’yle birlikte ülkenin tüm cincalarındaki ritüel görevlilerinin ismi olan şinkan kaldırılmış, yerine şinşoku getirilmiştir. Miko kutsal kadın, kadın şaman, mabet kadını gibi anlamlara da gelen, cincalardaki bekar, dul ve evli olan kadın ritüel görevlilerine verilen addır. Onlar, cincadaki arınma ritüellerini, vurmalı ve üflemeli ritüel çalgılarının çalınmasını ve ritüel sırasında şiir okunmasının yanında cincadaki günlük işleri de gerçekleştirmektedir. Mikolar, çoğunlukla genç kızlardan ve azınlıkla yaşlı kadınlardan oluşmaktadır. Mabette ve evde ibadetin sırasıyla harai, şinsen, norito ve naorai olmak üzere bazı aşamaları bulunmaktadır. Harai, Ōmoto ritüellerinin başlangıcını oluşturmakta, bu uygulama gerçekleşmeden ritüelin diğer aşamasına geçilmemektedir. Harainin birçok uygulanma şekli bulunmaktadır. Harai, gohei, adlı bir arınma aracıyla ritüel kıyafetini giymiş bir şinşoku tarafından gerçekleştirilmektedir. Şintoizm’de olduğu gibi Ōmoto’da da sunular kami veya ruha duyulan saygı sembolleridir. Şinsen, kamiye sunulan çeşitli yiyecek ve içeceklere denilmektedir. Genel olarak pirinç, tahıl, meyve ve sebzeler gibi bitki ürünlerinin yanında geyik, domuz, tavşan, kümes hayvanları ve balık gibi hayvanları da içermektedir. Şintoizm’de ritüeller esnasında okunan norito, dini uygulamalarda olmazsa olmaz bir unsurdur. Noritolar Şintoizm’de ve Ōmoto’da düzenli yıllık, aylık, haftalık ve günlük ritüellerde; toplumsal olayların hemen akabinde düzenlenen ritüellerde ve insanların geçiş törenlerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Ōmoto’da da dualara genel olarak norito denmektedir. Özel olarak kamigoto, amatsu norito, sosen-haişi ve miyabi no kotoba olmak üzere dört temel dua bulunmaktadır. Bunlardan ilk dördü Şintoizm’dekilerle aynı metne sahiptir. Miyabi no kotoba ise Onisaburō tarafından oluşturulmuş bir duadır. Ōmoto’ya aittir. Ōmoto’da ritüel için toplanan görevli olan veya olmayan herkes tarafından, kamiye sunulan sake (bir tür alkollü Japon içeçeği) ve diğer pişmiş-pişmemiş gıda sunularının ritüel sonunda yenmesi için düzenlenen bir etkinliktir. Bu etkinlikte sunulan yemekleri yemek, kamiyle aynı yiyecek ve içeceklerin paylaşılması, onların gıdalarından beslenerek manevi güç kazanılması anlamlarına gelmektedir. Bununla birlikte bu ritüelde kamilerin gücüne sahip olmak ve onların korumasını elde etmek de amaçlanmaktadır. Ōmoto’da belirli zamanlarda yapılan ibadetler de mevcuttur. Bunlara Matsuri denilmektedir. Bunların dördü yıllık (taisai), biri aylık (tsukinamisai), biri haftalık ve ikisi de günlük (asayu-sai) yapılmaktadır. Ōmoto’da yıllık ibadetler, mevsim geçişleri ve tarım hasat zamanlarıyla ilişkili Şintoist bir temele sahiptir. Sırasıyla Setsubun Taisai, Miroku Taisai, Zuisei Taisai ve Ōmoto Kaiso Taisai olarak dört dönemde kutlanmaktadır. Ōmoto’da her hafta düzenli olarak belirli bir konu etrafında düzenlenen sadece bir temel ritüel bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Şintoizm, Ōmoto, Jinja, Matsuri

The Japanese New Religious Movement of Ōmoto’s Shrine Officers, Ritual Concepts and Worships

Öz

Ōmoto is a Shinto-based Japanese New Religious Movement (NRM) that has made the most famous name for itself in Japanese Religious History. Initiated in the Meiji Period (1868-1912) in Japanese History, the movement came to the forefront in the Taishō (1912-1926) and Shōwa (1926-1989) periods by combining beliefs and worships with worldly-political thoughts. The movement, which became pacified with the Modern Period, entered a process of division with the influence of different tendencies within it. Today, they continue their activities as three separate religious groups. In Ōmoto, there are three temple officials in hierarchical order as kannushi, shinshoku and miko. They are responsible for the performance of collective worship at the shrine. Kannushi refers to the chief person in charge of the ritual in jincas. In Shinto shrines and Ōmoto, kannushi are not considered to be founders of a religion, but rather religious officials. In addition to presiding over rituals, they have a civilian life and may engage in other occupations and/or hobbies. They can marry and have children, in short, they can maintain their social life. In this sense, Ōmoto's co-founding leader Onisaburō presided over rituals and maintained a family and social life. Shinshoku is the general name given to the male officials who perform rituals in the jinja. This concept, which can also be used instead of kannushi, has sometimes led to confusion. This confusion has resulted from the name and mission changes in the historical process. Until the Edo Period, shinshoku was a comprehensive concept used for all the different names given to everyone involved in ritual activities according to their duties. In this context, with the Meiji Period, shinkan, the name of ritual officials in all the country’s jinjas, was abolished and replaced by shinshoku. Miko, which also means holy woman, female shaman, shrine woman, etc., is the name given to single, widowed and married female ritual attendants in the Jinja. They perform purification rituals, play percussion and wind instruments, and chant poetry during rituals, as well as perform daily chores in the cincas. Mikos are mostly young girls and a minority of older women. There are several stages of worship in the Shrine and at home: harai, shinsen, norito and naorai. Harai marks the beginning of Ōmoto rituals, without which the next stage of the ritual cannot proceed. There are many ways of practicing harai. Harai is performed by a shinshoku dressed in ritual garb with a purification tool called gohei. In Ōmoto, as in Shintoism, offerings are symbols of respect for the kami or spirit. Shinsen refers to the various foods and drinks offered to the kami. It generally includes plant products such as rice, grains, fruits and vegetables, as well as animals such as deer, pigs, rabbits, poultry and fish. In Shintoism, the norito recited during rituals is an essential element of religious practice. In Shintoism and Ōmoto, noritos are frequently used in regular annual, monthly, weekly and daily rituals; in rituals organized immediately after social events; and in the rites of passage of people. In Ōmoto, prayers in general are called norito. Specifically, there are four main prayers: kamigoto, amatsu norito, sosen-haishi and miyabi no kotoba. The first four of these have the same text as in Shintoism. Miyabi no kotoba is a prayer created by Onisaburō. It belongs to Ōmoto. Ōmoto is an ritual in which sake (a type of alcoholic Japanese drink) and other cooked and uncooked food offerings are eaten at the end of the ritual by all the people gathered for the ritual, both officials and non-officials. Eating the food offered at this event means sharing the same food and drink with the kami and gaining spiritual strength by feeding on their food. The ritual also aims to gain the power and protection of the kami. In Ōmoto, there are also prayers that take place at particular times. These are called Matsuri. Four are annual (taisai), one monthly (tsukinamisai), one weekly and two daily (asayu-sai). Annual worship in Ōmoto has a Shintoist basis, associated with the passing of the seasons and agricultural harvest times. It is celebrated in four periods, Setsubun Taisai, Miroku Taisai, Zuisei Taisai and Ōmoto Kaiso Taisai, respectively. In Ōmoto, there is only one main ritual that is organized around a specific topic each week. Unlike other rituals, this ritual, which is new in terms of its introduction, is organized in such a way that both physical and online participation is encouraged, and the majority of participation in the ritual is encouraged online. In Ōmoto, there are two daily and regular rituals, one in the morning and one in the evening, one at the shrine collectively and one at home individually, called asayu-sai.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Shintoism, Ōmoto, Jinja, Matsuri

Kaynakça

• Amis, Joel. The Japanese New Religion Oomoto: Reconciliation Of Nativist And Internationalist Trends. Montreal: Montreal University, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Ashkenazi, Michael. Matsuri: Festivals of a Japanese Town. University of Hawaii Press, 1993.
• Averbuch, Irit. “Shamanic Dance in Japan: The Choreography of Possession in Kagura Performance”. Asian Folklore Studies 57/2 (1998), 293-329.
• Azukizawa, Hideo - Takano, Yoshitarō. Shinshoku Binran. Tokyo: Kyoiku Kenkyukai, 1933.
• Bernstein, Andrew. Modern Passings: Death Rites, Politics, and Social Change in Imperial Japan. University of Hawaii Press, 2006.
• Bıyık, Mustafa. “Ômoto”. Yeni Dini Hareketler Ansiklopedisi. ed. Süleyman Turan - Emine Battal. 393-396. İstanbul: Okur Akademi, 2020.
• Bıyık, Mustafa. “Yeni Dini Hareketler”. Dünya Dinleri. ed. Şinasi Gündüz. İstanbul: Milel-Nihal Yayınları, 2019.
• Blacker, Carmen. “Millenarian Aspects of The New Religions Movements”. Tradition and Modernization in Japanese Culture. ed. Donald H. Shively. New Jersey: Princeton University Press, 1971.
• “The Kojiki: Volume I: Section XVIII.—The Eight-Forked Serpent”. çev. Basil Hall Chamberlian. Erişim 05 Nisan 2022. https://sacred-texts.com/shi/kj/kj025.htm
• Clarke, Peter. “Omoto (Great Origin)”. Encyclopedia of New Religious Movements. ed. Peter Clarke. New York: Routledge, 2005.
• Deguchi, Nao. Omoto Shin’yu. 7 Cilt. Ayabe, Kameoka: Tenseisha, 1983.
• Deguchi, Onisaburō. “Deguchi Onisaburò Chosakushû”. Ningen Onisaburò. ed. Murakami Shigeyoshi. Tokyo: Yomiuri Shinbunsha, 1971.
• Deguchi, Onisaburō. Reikai Monogatari. 81 Cilt. Kameoka: Tenseisha, 1922.
• Deguchi, Yasuaki. Daichi no Haha. Kameoka: Aizen Shuppan, 1994.
• Dinler, Enbiye Mahbube. Yeni Bir Japon Dini Hareketi: Oomoto. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Dorman, Benjamin. Celebrity Gods: New Religions, Media, and Authority in Occupied Japan. Honolulu: University of Hawai‘i Press, 2012.
• Groemer, Gerald. “Female Shamans in Eastern Japan during the Edo Period”. Asian Folklore Studies 66/1/2 (2007), 27-53.
• Hara, Kazuya. Asian Approaches to Human Communication. “Aspects of Shinto in Japanese Communication”. Intercultural Communication Studies 12/4 (2003), 81-103.
• Hardacre, Helen. Shinto: A History. Oxford: Oxford University Press, 2017.
• Hayakwa, Kōtarō. Hayakawa Kōtarō Zenshū. 2 Cilt. Tokyo: Miraisha, 1994.
• Hirofumi Tsushiro. “Orikuchi Shinobu”. Ansiklopedi. Encyclopedia of Shinto. Erişim 10 Nisan 2022. https://d-museum.kokugakuin.ac.jp//eos/detail/
• Horioka, Kimiko. “Miko” no Sonritsu ni Kansuru Shiteki Kenkyū: Minzoku-gaku to Rekishi-gaku kara no Kōsatsu. Kyoto: Bukkyo Daigaku, Doktora Tezi, 2018.
• Hughes, Sukey. Washi, the World of Japanese Paper. Kodansha International, 1978.
• İkeda, Akira. Ōmoto Shiryō Shūsei. Tokyo: San’ichi Shobō, 1982.
• İnoue Nabutaka. “Eboshi”. Ansiklopedi. Encyclopedia of Shinto. Erişim 11 Nisan 2022. https://d-museum.kokugakuin.ac.jp//eos/detail/
• İnoue, Nobutaka. Japanese New Religions in The Age of Mass Media. Tokyo: Kokugakuin University, Institute for Japanese Culture and Classics, 2017.
• İtō, Eizō. Shinshūkyō Sōshishaden: Òmoto Deguchi Nao, Deguchi Onisaburō no Shōgai. Tokyo: Kōdansha, 1984.
• Karaoğlu, Yetkin. Japon Yeni Dini Hareketi: Ōmoto. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Karaoğlu, Yetkin. “Japon Yeni Dinî Hareketi Ōmoto’nun Dinî-Fenomenolojik Tarihi”. Journal 23/1 (2023), 311-336.
• Karaoğlu, Yetkin. “Japon Yeni Dinî Hareketi Ōmoto’nun İnançları”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 22/2 (30 Aralık 2022), 655-683. https://doi.org/10.33420/marife.1188589
• Karataş, Hüsamettin. “Şintoizm’de Arınma Ayinleri”. The Journal of Academic Social Science Studies 78 (Aralık 2019), 1-12. https://doi.org/10.29228/JASSS.40299
• Katō, Kyūzō. Nihon no Shamanizumu to Sono Shūhen. Tokyo: Nippon Hōsō Shuppan Kyōkai, 1984.
• Katori Yoshio. Irasuto de Miru Nipponshi Hakubutsukan. 2 Cilt. Kashiwashobō, 2008.
• Kentarō Suzuki. “Heihaku”. Ansiklopedi. Encyclopedia of Shinto. Erişim 04 Nisan 2022. https://d-museum.kokugakuin.ac.jp//eos/detail/
• Komatsu, Kazuhiko. Hyōrei Shinkō-ron. Tokyo: Tentō to Gendaisha, 1982.
• Konakamura, Kiyonori vd. Koji Ruien. Tōkyō: Yoshikawa Kōbunkan, 1928.
• Koremaru Sakamoto. “Shinshoku”. Encyclopedia of Shinto. Erişim 11 Nisan 2022. https://d-museum.kokugakuin.ac.jp//eos/detail/
• Leiter, Samuel L. Historical Dictionary of Japanese Traditional Theatre. Rowman & Littlefield, 2014. Manabu, Toya. “Jinja Ni İkou! Jinja Kūkan o Yomitoku 12 Shōzoku”. nippon.com. 05 Eylül 2016. Erişim 25 Mart 2022. https://www.nippon.com/ja/views/b05212/
• Masafumi Motosawa. “Norito”. Ansiklopedi. Encyclopedia of Shinto. Erişim 08 Nisan 2022. https://d-museum.kokugakuin.ac.jp//eos/detail/
• Miyata, Mami. Deguchi Nao: Modernization and New Religions. Vancouver: The University of British Columbia, Yüksek Lisans Tezi, 1988.
• Nagaoka, Takashi. “Reikon o Torae Sokoneru: Kami no Oekara Kangaeru Minshū Shūkyō Ōmoto”. Hitobungakuhō 108 (2015), 143-158. https://doi.org/10.14989/204499
• Nelson, John K. A Year in the Life of a Shinto Shrine. University of Washington Press, 2015.
• Omoto - Aizen’en. “Daily Home Worship”. Aizen’en. Aizen’en. Erişim 07 Nisan 2022. http://www.aizenen.info/en/cm/pr.html
• Ono, Sokyo. Kamilerin Yolu. çev. Suat Ertüzün. İstanbul: Okyanus Yayıncılık, 2004.
• Petersen, David. An Invitation to Kagura: Hidden Gem of the Traditional Japanese Performing Arts. David Petersen, 2007.
• Picken, Stuart D. B. Historical Dictionary of Shinto. Scarecrow Press, 2010.
• Sadasumi Mogi. “Naorai”. Ansiklopedi. Encyclopedia of Shinto. Erişim 05 Nisan 2022. https://d-museum.kokugakuin.ac.jp//eos/detail/
• Shillony, Ben-Ami. The Emperors of Modern Japan. Brill Press, 2008.
• Sonka Hisomi. Yūgi kara Geidō e: Nihon Chūsei Niokeru Geinō no Hen’yō. Tamagawa Daigaku Shuppan-bu, 2002.
• Staemmler, Birgit. Chinkon Kishin: Mediated Spirit Possession in Japanese New Religions. Berlin: LIT, 2009. Stalker, Nancy. “Ōmoto”. Handbook of East Asian New Religious Movements. ed. Lukas Pokorny - Franz Winter. 52-67. Boston: Brill, 2018.
• Stalker, Nancy K. Prophet Motive: Deguchi Onisaburo, Ōmoto, And The Rise of New Religions in Imperal Japan. Honululu: University of Hawai’i Press, 2008.
• Şenavcu, Halil İbrahim. Dünden Bugüne Japon Budizmi: İnanç ve Uygulamaları. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Şenavcu, Halil İbrahim. Japon Dinî Bayramları. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2006. Şenavcu, Halil İbrahim. “Japon Dinî Bayramlarının Genel Özellikleri ve Sosyal Hayattaki Yeri”. Mîzânü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi 2 (Haziran 2016), 41-56.
• Şenavcu, Halil İbrahim. “Japon Dinleri”. Dünya Dinleri. ed. Şinasi Gündüz. 262-282. İstanbul: Milel & Nihal, 2019. Takao Nishimuta. “Kannushi”. Ansiklopedi. Encyclopedia of Shinto. Erişim 11 Nisan 2022. https://d-museum.kokugakuin.ac.jp//eos/detail/
• Terumoto, Atsushi. Shinsen no Tsukuri-kata. Tokyo: Usui Shoten, 1937.
• Tokushige, Takane. Òmoto Nanajunenshi. 2 Cilt. Kameoka: Nanajunenshi Hensankai, 1967.
• Yanagita, Kunio. Nihon no Matsuri. Tōkyō: Kadokawa Shoten, 1956.
• Yasumaru, Yoshio. Deguchi Nao. Tokyo: Asahi Shinbunsha, 1977.
• Deguchi Onisaburō to Reikai Monogatari no Sōgō Kensaku Saito. “Chosei-den’in Açılış Ritüelinde Norito Okuyan Onisaburo.” Dijital Fotoğraf Arşivi. 27 Ekim 1935. Erişim 11 Nisan 2022. https://onidb.info/gview.php?ogc=0089
• “Dai 73kai Shingata Koronawuirusu Shūsoku Onrain İssei Kigan”. haz. Ōmoto Kōshiki Chan’neru. Yayın Tarihi 02 Nisan 2022. https://www.youtube.com/watch?v=b0ng13Kdw2Y
• “Daiichiji Wachigawa Hitokata Nagashi: 11 p.m. 3gatsu”. haz. Ōmoto Kōshiki Chan’neru. Wachigawa. Yayın Tarihi 2022. https://www.youtube.com/watch?v=ZSqEBY6x38Y
• “Dainiji Wachigawa Hitokata Nagashi (2) 02:00 a.m. 4/2/2022”. haz. Ōmoto Kōshiki Chan’neru. Ayabe, Kyoto. Yayın Tarihi 2022. https://www.youtube.com/watch?v=pWsVNa2nrWE
• “Frequently Asked Questions About Oomoto”. Erişim 14 Ocak 2022. http://www.oomoto.or.jp/English/enFaq/indexfaq.html
• “Omoto Kaiso Taisai: Oomoto Autumn Grand Festival in commemoration of the Foundress”. Yayın Tarihi 11 Ekim 2011. https://www.youtube.com/watch?v=4N_JZO6UCRc
• “Ōmoto no Matsuri”, 11 Mayıs 2017. https://oomoto.or.jp/wp/matsuri/
• “Ōmoto no Tsukinamisai”, 11 Mayıs 2017. https://oomoto.or.jp/wp/tsukinamisai/
• Ōmoto Kōshiki Nihongo Saito. “Ōmoto Setsubun Hitogataōharai”, 11 Mayıs 2017. https://oomoto.or.jp/wp/hitogata/
• “Ōmoto Utamatsuri: 07/08/2020”. haz. Ōmoto Kōshiki Chan’neru. Yayın Tarihi 07 Ağustos 2020. https://www.youtube.com/watch?v=bvNzf2m1p3o
• “Reiwa 4nen (2022) Oomoto Setsubun Jinkata Ooharai Kessai Shinji”. haz. Ōmoto Kōshiki Chan’neru. Ayabe, Kyoto. Yayın Tarihi 2022. https://www.youtube.com/watch?v=EJfjk_2NkJI
• Deguchi Onisaburō to Reikai Monogatari no Sōgō Kensaku Saito. “Saifuku Sugata no Onisaburō”. Dijital Fotoğraf Arşivi. Tarihsiz. Erişim 11 Nisan 2022. https://onidb.info/gview.php?ogc=0030
• “Shidai Kouriyou”. 11 Mayıs 2017. Erişim 15 Ocak 2022. https://oomoto.or.jp/wp/shidaikouryou/ Shinto Dai Jiten. Tokyo: Heibonsha, 1938.
• “Shinto Symbols (Continued)”. Contemporary Religions in Japan 7/2 (1966), 89-142.