Verbs Attributed to the Unwise Beings by Quran: A Review in the Context of Riwayah and Dirayah Commentaries

Yıl 2014, Sayı: 3, 141 - 185, 13.01.2015

Recep Orhan Özel

https://doi.org/10.18498/amauifd.17874

Öz

The Holy Quran is the
last divine book sent for the guidance of humanity. However, it is not possible
to limit the Qur’an only with people’s religious obligations. Being above
the limit of human intellect, the unknown (gayb) topics, too, is one of the
frequently mentioned issues. Some verbs attributed to the inanimate
objects, plants and animals are among these topics. In this respect,
it is noted in Quran the verbs, known unique rather for people, such as talk,
praise, prostrate, pray and fear are attributed to beings apart from human
beings, as well.  In the long history of
Tafsir, Quran commentators pretty much thought over the interpretation of these
verses.  When riwayah and dirayah Tafsir books were examined, it was
seen the verses were interpreted differently. These comments were rather
centered on the line of truth and metaphor. In this study,
aforementioned approaches in the tradition of Riwayah and Dirayah tafseer were
discussed and subsequently opted by having an overall review under every title. 

Anahtar Kelimeler

Jamadat (Inanimate objects), Haywanat (animals), Nabatat (plants), riwayah(narrative), dirayah (ability)

Kur’ân’ın Gayr-ı Âkıl Varlıklara İsnat Ettiği Fiillerin Yorumu

Öz

Kur’ân-ı
Kerîm, insanlığın hidayeti için gönderilen son ilahi kitaptır. Ancak Kur’ân’ı, sadece
insanın dini yükümlülükleri ile sınırlandırmamız mümkün değildir. İnsanın bilgi
sınırlarını aşan gaybî konular da Kur’ân’da sıklıkla yer alan hususlardandır. Cemâdât,
hayvânât ve nebâtâta nispet edilen bazı fiiller, bu gaybî konular arasında yer
alır. Bu bağlamda Kur’ân’da konuşma, tesbih, secde, salât, haşyet gibi daha çok
insana özgü bilinen fiillerin, insan dışındaki söz konusu varlıklara isnat
edildiği dikkat çekmektedir. Tefsirin uzun tarihi geçmişi içinde müfessirler,
bu ayetlerin yorumu üzerine oldukça kafa yormuşlardır. Rivayet ve dirayet tefsirleri
incelendiğinde ilgili ayetlere farklı yorumlar getirildiği görülmüştür. Bu
yorumlar daha çok hakikat ve mecaz ekseninde yoğunlaşmıştır. İşte bu çalışmada
rivayet ve dirayet tefsiri geleneğindeki mezkûr yaklaşımlar ele alınmış,
ardından her başlık altında genel bir değerlendirme yapılarak tercihte
bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cemâdât, hayvânât, nebâtât, rivayet, dirayet

Kaynakça

• Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmud b. Abdillah, Rûhu’l-meâni fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîm ve’s-seb‘i’l-mesânî, thk., Ali Abdülbârî Atıyye, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, h. 1415.
• Aydın, Muhammed, Genel Tefsir Kuralları, Nûn Yay., İstanbul, 2009.
• Bağavî, Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes‘ûd, Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân, thk., Abdullah en-Nemr ve diğerleri, Dâru Tayba, yy., 1997.
• Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Abdillah b. Ömer, Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl, thk., Muhammed Abdurrahman el-Mer’aşlî, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut, h.1418.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Tabakatü’l-müfessirin, Bilmen Yay., İstanbul, ty.
• Bolelli, Nusreddin, Belâğat, İFAV, İstanbul, 2009.
• Bor, Adil, Kur’ân’da Hayvan Hakları, Düşün Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Cami’u’s-Sahih, Çağrı, İstanbul, 1992.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Ali, el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr, thk., Sıdkî Muhammed Cemîl, Dâru’l-fikr, Beyrut, h.1420.
• Ebussuûd, el-İmâdî Muhammed b. Muhammed b. Mustafa, İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâyâ’l-kitâbi’l-kerîm, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, Beyrut, ty.
• İbn Kesîr, Ebu’l-fidâ İsmail b. Ömer, Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm, thk., Sâmî b. Muhammed Selâme, Dâru Tayba, yy., 1999.
• İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî, es-Sünen, Çağrı, İstanbul, 1992.
• İsfehânî, Rağıb, Müfredâtü elfâzı’l-Kur’ân, thk., Safvan Adnan Dâvudî, ed-Dâru’ş-şâmiyye, Beyrut, 1997.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed, en-Nüketü ve’l-uyûn, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, thk., İbn Abdilmaksûd b. Abdirrahîm, Beyrut, ty.
• Nesefî, Ebu’l-berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl, thk., Yusuf Ali Bedîvî, Dâru’l-kelimi’t-tayyib, 1998.
• Öber, Ayla, Hayvan Davranışları, Nobel, Ankara, 2007.
• Öztürk, Mustafa, Kur’ân Dili ve Retoriği, Kitâbiyât Yay., Ankara, 2002.
• Râzî, Fahruddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu’l-ğayb, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, Beyrut, h.1420.
• Sa’lebî, Ebû İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahîm, el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân, thk., el-İmâm Ebû Muhammed b. Âşûr, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut, 2002.
• Seâlibî, el-Cevâhiru’l-hisân fî tefsîri’l-Kur’ân, thk, Ali Muavvaz, Adil Ahmed Abdü’l-Mevcûd, Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut, h. 1418.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed, Bahru’l-ulûm, yy., ty.
• Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr, ed-Dürru’l-mensûr, Dâru’l-fikr, Beyrut, ty.
• Süyûtî,Celâlüddîn Abdurrahman, el-İtkan fî ulûmi’l-Kur’ân, Dâru ibn Kesîr, Beyrut, 1996.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmi‘u’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân, thk.Ahmet Muhammed Şâkir, Müessestü’r-risâle, yy., 2000.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Ömer b. Ahmed, el-Keşşâf an ğavâmidı’t-tenzîl, Dâru’l-küttâbi’l-Arabî, Beyrut, h. 1407.
• Zerkeşî, Bedrüddîn, Muhammed b. Abillah, el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’l-marife, Beyrut, 1994.