A Study in the Context of Modern Approaches to the Sensational Miracles in Quran: The Example of Mustafa Öztürk -I-

Yıl 2017, Sayı: 8, 75 - 123, 30.06.2017

Recep Orhan Özel

https://doi.org/10.18498/amauifd.325832

Cited By: 5

Öz

Allah, the Almighty,
selected messengers among people to convey his messages. Moreover, He supported
prophets through miracles to prove their prophethood. In the stories which make
up the majority part of Quran, the aforementioned miracles have been stated
many times. On the other hand, it has been a matter of discussion in Islamic
thought history whether miracles historically occurred. Majority of Muslim
scholars are in the opinion that miracles occurred according to the declaration
of Quran. However, some philosophers have tried to interpret miracles on the
claims that nature laws do not change. In modern times, the same approaches
about miracles with more or less the same claims have again gained speed.

These opinions, which
were spread in Ottoman geography and Indian subcontinent, mostly aim to create
a field against these positivist objections and are typically defensive. Today,
they have been accepted by some researchers.

Mustafa ÖZTÜRK is one
of these researchers. In this study, the writer’s claims regarding to miracles
will be stated and analyzed.

Anahtar Kelimeler

Miracles, Modernism, Mustafa Öztürk, Qıssa, translation of the Quran

Kur’ân’daki Hissî Mucizelere Modern Yaklaşımlar Bağlamında Bir İnceleme: Mustafa Öztürk Örneği -I-

Öz

Allah
(c.c) mesajlarını insanlığa iletmek üzere içlerinden elçiler seçmektedir.
Ayrıca doğruluklarının bir delili olmak üzere de peygamberlerini mucizelerle
desteklemektedir. Kur’ân’ın önemli bir kısmını oluşturan kıssalarda söz konusu
mucizelerden birçok kere bahsedilmektedir. Bununla beraber İslam düşünce
tarihinde mucizelerin tarihsel olarak vuku bulup bulmadığı tartışma konusu
olmuştur. İslam âlimlerinin çoğunluğu Kur’ân’ın açık beyanlarına binaen
mucizelerin vuku bulduğu kanaatindedir. Buna karşın bazı filozoflar doğa
yasalarının değişime uğramayacağından hareketle mucizeleri tevil cihetine
gitmiştir. Modern dönemle, mucizelerle ilgili benzeri yaklaşımlar -az çok
söylem farklılıklarıyla beraber- yeniden ivme kazanmıştır. Hint-alt kıtası ile
Osmanlı coğrafyasında görülen ve daha çok pozitivist itirazlar karşısında alan
açmayı amaçlayan ve savunmacı bir karakter taşıyan bu görüşler, günümüzde de
kimi araştırmacılar tarafından benimsenmektedir. Söz konusu araştırmacılardan
birisi de Mustafa Öztürk’tür. Bu çalışmada, yazarın mucize bağlamında
benimsediği görüşlere yer verilecek ve bunların değerlendirmeleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mucize, modernizm, Mustafa Öztürk, kıssa, meal

Kaynakça

• Akdemir, Ferhat. “David Hume ve Mucizenin Olabilirliği Sorunu Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 20 (2009): 137-152.
• Akpınar, Ali. Kur’an Coğrafyası. Ankara: Fecr, 2002.
• Allâme el-Mustafavî. et-Tahkîk fî kelimâti’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2009.
• Ateş, Abdurrahman. “Ölülerin Nasıl Diriltildiğinin Kuşlar Üzerinden Hz. İbrahim’e Gösterilmesi” (Bakara 260. Âyetin Anlamı İle İlgili Bir Değerlendirme), İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 7/1 (2016): 9-34.
• Aydın, Hasan. “Gazzali ve İbn Rüşd’e Göre Mucize”. Kelam Araştırmaları. 7/2 (2008): 115-130.
• Bağavî, Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes’ud. Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Abdürrezzak el-Mehdî. 8 cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, h. 1420.
• Bâkıllânî, Muhammed b. et-Tayyib b. Muhammed b. Cafer. Temhîdü’l-evâil fî telhîsi’d-delâil, thk. İmâdüddîn Ahmed Haydar. Lübnan: Müessesetü’l-kütübi’s-sekâfe, 1987.
• Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Said Abdullah b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl, thk. Muhammed Abdurrahman el-Mer’aşlî. 5 cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsil-Arabî, h. 1418.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. Sahîhu Buhârî. İstanbul: Çağrı, 1992.
• Bulut, Halil İbrahim. “Mucize”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2005, 30: 350-352.
• Bulut, Halil İbrahim. “Mucizenin İmkân ve Delâleti Konusunda İleri Sürülen İtirazlar”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 4 (2001): 173-196.
• Bulut, Halil İbrahim. “Mucizelerin Muhatapları Üzerindeki Etkileri”. Usul-İslam Araştırmaları Dergisi. 9 (2008): 153-172.
• Çalışkan, İsmail. “Son Dönem Kur’an Yorumcularını Nasıl Okuyalım”. Dini ve Felsefi Metinler: Yirmi Birinci Yüzyılda Yeniden Okuma, Anlama ve Algılama Sempozyumu. İstanbul: Sultanbeyli Belediyesi, 2012: 1015-1034.
• Çil, Ayşe. “Rudolf Bultmann’ın Mitolojiden Arındırma Projesi ve Vahiyle İlişkisi”. Kelam Araştırmaları. 10/1 (2012): 253-277.
• Çimen, Abdullah Emin. Niçin Helak Oldular? Kur’ân-ı Kerîm’de Helâk Kavramı. İstanbul: Akademi, 2008.
• Demircan, Adnan. “İslam Tarihinin İlk Üç Asrında Mucize Üzerine Bazı Değerlendirmeler”. Din Dilinde Mucize. İstanbul: Kuramer, 2015: 179-212.
• Dihlevî, Şah Veliyyullah. Te’vîlü’l-ehâdîs fi rumûzi kasası’l-enbiyâ. byy.: yy., ty.
• Durmuş, Zülfikar. “Mustafa Öztürk’ün “Kur’an-ı Kerim Meali” İsimli Eserinin Analizi”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1/1 (2010): 79-100.
• Ebû Bekir Muhammed b. Hasan. Cemheretü’l-lüğa. thk. Remzi Münir Balebekki. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l-ilm lilmelâyîn, 1987.
• Ebû Hayyân Muhammed b. Yûsuf el-Endelûsî. el-Bahru’l-muhît, thk. Sıdkı Muhammed Cemil. 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, h. 1420.
• Ebû Ubeyde Mamer b. el-Müsennâ. Mecâzü’l-Kur’ân. thk. Muhammed Fuâd Sezgin. 2 cilt. Kahire: Mektebetü’l-hancî, h. 1381.
• Ebu’l-Haccac Mücahid b. Cebr. Tefsîru Mücâhid. thk. Muhammed Abdüsselam Ebunneyl. Mısır: Dâru’l-fikri’l-İslami, 1989.
• Elik, Hasan ve Muhammed Coşkun. Tevhit Mesajı. İstanbul: Fikir, 2013.
• Ezherî, Ebû Mansur. Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-lüğa. thk. Muhammed Ivaz Mur’ıb. 8 cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 2001.
• Ferâhîdî, Ebû Abdurrahman Halil b. Ahmed. Kitâbü’l-ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî ve İbrahim es-Sâmarâî. 8 cilt. Beyrut: Dâr ve Mektebeti’l-hilâl, ty.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Ziyâd. Meâni’l-Kur’ân. thk. Ahmed Yûsuf en-Necâtî, Muhammed Ali en-Neccâr ve Abdülfettah İsmail eş-Şelebî. 3 cilt. Mısır: Dâru’l-mısriyye, ty.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. el-İktisâd fi’l-i’tikâd. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. Tehâfütü’l-felâsife. nşr. ve çev. Mahmut Kaya ve Hüseyin Sarıoğlu. İstanbul: Klasik, 2014.
• Gürkan, Salime Leyla. “Sebt”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2009, 36: 256-258.
• Hâlidî, Salah Abdülfettâh. İ’câzu’l-Kur’âni’l-beyânî ve delâilü masdarihi’r-rabbânî. Amman: Dâru Ammâr, 2000.
• Harman, Ömer Faruk. “Hicr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 1998, 17: 454-455.
• Isferâyînî, Ebu’l-Muzaffer Tahir b. Muhammed. et-Tebsîr fi’d-dîn ve temyîzi’l-firkati’n-nâciye. thk. Kemal Yusuf el-Hût. Lübnân: Âlemü’l-kütüb, 1983.
• İbn Âşûr, Muhammed b. et-Tâhir b. Muhammed. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye, 1984.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Galib el-Endelûsî. el-Muharraru’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. thk. Abdüsselam Abdüşşâfi Muhammed. 5 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, h. 1422.
• İbn Kesîr, Ebulfida İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Sami b. Muhammed Selâme. 8 cilt. Dımeşk: Dâru Tayyibe, 1999.
• İbn Kuteybe, Muhammed Abdullah b. Müslim. Garîbü’l-Kur’ân. thk. Said el-Hâm. byy.: yy., ty.
• İbn Manzûr, Ebulfazl Muhammed b. Mükrim Ali. Lisânü’l-arab. 15 cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, h. 1414.
• İbn Rüşd, Tutarsızlığın Tutarsızlığı. çev. Kemal Işık ve Mehmet Dağ. Samsun: OMÜ Yayınları, 1986.
• Îcî, Abdurrahman b. Ahmed b. Abdü’l-ğaffâr. Kitâbü’l-mevâkıf. thk. Abdurrahman Umeyre. Beyrut: Dâru’l-ceyl, 1997.
• İlhan, Mehmet. “Şah Veliyyullah ed-Dihlevînin Âlem-i Misâl ve İnşikâk-ı Kamerle İlgili Görüşlerine Muhammed Zâhid el-Kevserî’nin Tenkitleri”. Uluslararası Düzceli M. Zahit Kevseri Sempozyumu. Düzce: Düzce Belediyesi, 2007: 577-585.
• İmâdî, Ebussuûd Muhammed b. Muhammed. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kur’âni’l-kerîm. 9 cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ty.
• İsfehânî, Râğıb Ebulkasım Huseyin el-Muhammed. Tefsîr. thk. Muhammed Abdülaziz Besyunî. 2 cilt. Mısır: Külliyetü’l-âdâb, Câmi’atü Tanta, 1999.
• İsfehânî, Râğıb Ebulkasım Huseyin el-Muhammed. Müfredâtü’l-Kur’ân. thk. Safvan Adnan Davudî. Beyrut: Dâru’l-kalem, 1997.
• İslamoğlu, Mustafa. Hayat Kitabı Kur’an. Gerekçeli Meal-Tefsir. İstanbul: Düşün, 2008.
• Kadı Iyâz, Ebu’l-Fazl Musa el-Yahsubî. eş-Şifa bita’rifi hukuki’l-Mustafa. Dubâî: Câizetu Dübey ed-Devliyye li’l-Kur’âni’l-Kerîm, 2013.
• Kazvînî, Ahmed Faris b. Zekariyya. Mekâyîsü’l-lüğa. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. 6 cilt. Dımeşk: Dâru’l-fikr, 1979.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’u li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdunî ve İbrahim Etfeyyiş. 20 cilt. Kahire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 1964.
• Mahmud Şeltût, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kâhire: Dâru’ş-şurûk, 2002.
• Marck Chalil Bodenstein. “Hıristiyanlıkta Mucize”. çev. Hureyra Kam ve Serdar Güneş. Din Dilinde Mucize. İstanbul: Kuramer, 2015: 89-94.
• Mâturîdî, Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Te’vîlâtü ehli’s-sünne. thk. Mecdî Bâsellûm. 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2005.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed. en-Nüket ve’l-uyûn. thk. Seyyid b. Abdilmaksûd b. Abdirrahim. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ty.
• Mazharuddîn Sıddıkî. İslam Dünyasında Modernist Düşünce. çev. Murat Fırat ve Köksal Korkmaz. İstanbul: Dergâh, 1990.
• Merâğî, Ahmed b. Mustafa. Tefsîru’l-Merâğî. 30 cilt. Mısır: Şirketü mektebe matbaatü el-bâbî el-Halebî, 1946.
• Muhammed Abduh, Tefsîru cüz’i amme. Mısır: el-Cem’iyyetü’l-hayriyyetü’l-İslâmiyye, h.1341.
• Muhammed Esed. Kur’ân Mesajı. çev. Cahit Koytak ve Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1997.
• Mukâtil b. Süleyman, Ebulhasen b. Beşîr. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. Abdullah Mahmud Şehhâte. 5 cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâs, h. 1423.
• Nesefî, Ebü’l-müîn Meymun b. Muhammed. Tebsıratü’l-edille fi usûli’d-dîn, thk. Hüseyin Atay ve Şaban Ali Düzgün, Ankara: DİB Yayınları, 2003.
• Nursi, Said. “Mucizeler ve Yeni Keşifler”. der. İsmail Kara. Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi. 3. cilt. İstanbul: Kitabevi, 1997.
• Öztürk, Mustafa. Tefsirde Bâtınilik ve Bâtıni Tefsir Geleneği. İstanbul: Düşün, 2011.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali -Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri-. İstanbul: Düşün, 2011.
• Öztürk, Mustafa. Kıssaların Dili. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-ğayb. 32 cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, h. 1420.
• Reşid Rıza. Tefsîru’l-menâr. Mısır: el-hey’etü’l-mısriyyetü’l-amme, 1990.
• Rûmî, Fehd b. Abdurrahman b. Süleyman. Menhecü’l-medreseti’l-akliyyeti’l-hadîse fi’t-tefsîr. Riyâd: yy., 1983.
• Semerkandî, Ebulleys Nasr b. Muhammmed. Bahru’l-ulûm. 3 cilt. byy.: yy., ty.
• Spinoza. Tanrıbilimsel Politik İnceleme. çev. Betül Ertuğrul. Bursa: Biblos Yayınları, 2008.
• Şemseddin Sami. Kâmus-ı Türkî. İstanbul: Şifa, 2012.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethu’l-kadîr. 5. cilt. Beyrut: Dârubnü Kesîr, h. 1414.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şakir, 24 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2000.
• Tahânevî, Muhammed Ali. Mevsû’atü keşşâfi ıstılahâti’l-fünûn ve’l-ulûm. thk. Ali Dahrûc. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1996.
• Tüsterî, Ebû Muhammed Sehl b. Abdillah. Tefsîru’t-Tüsterî. thk. Muhammed Bâsil uyûnü’s-sûd. Beyrut: Dâru’l-mektebeti’l-ilmiyye, h. 1423.
• Umerî, Muhammed Nebîl Tahir. en-Nübüvve beyne’l-mütekellimîn ve’l-felâsife ve’s-sûfiyye. Ürdün: Dâru’l-feth, 2015.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser neşriyat, ty.
• Zebîdî, Ebu’l-feyz Muhammed b. Muhammed. Tâcu’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. 30 cilt. Kahire: Dâru’l-hidâye, ty.
• Zeccâc, Ebû İshak İbrahim b. es-Sirrî. Meâni’l-Kur’an. thk. Abdülcelil Abduh Şelebî. 5 cilt. Beyrut: Âlemü’l-kütüb, 1988.
• Zemahşerî, Ebulkasım Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an gavâmizı’t-tenzîl. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-Arabî, h. 1407.
• Zeyveli, Hikmet. “Kur’an ve Kur’an Dışı İslâmî Rivâyetlerde Mucize”. Din Dilinde Mucize. İstanbul: Kuramer, 2015: 105-134.