EKONOMİK KALKINMA VE DİNSEL ÖGRETİ: 100 YIL SONRA MAX WEBER'İN DÜŞÜNDÜKLERİ

Yıl 2003, Cilt: 19 Sayı: 1, 239 - 252, 01.12.2003

Ceyhan Akdemir Yaprak Gülcan

Öz

Bu çalışmanın amacı, ekonomik kalkınmanın kültürel bağlantılarını, tarihsel bir spektrumda, büyük bir titizlikle inceleyen Alman düşünür Max Weber'in ko­nuyla ilgili olarak bundan 100 yıl önce yayınlamış olduğu eserlerinin bir incele­mesini yapmaktır. Bu inceleme çerçevesinde, önce yazarın çalışmalarında kul­landığı metodoloji tanıtılacak, daha sonra yazarın ana tezi olan rasyonel ekono­mik davranışı içeren kapitalizmin nasıl olup da eski formları yıkıp endüstrileş­meye ve yığınlarla üretim yapan işletmelerin ortaya çıkmasına neden olduğu konusu üzerinde durulacaktır. Düşünürün rasyonellik kavramını temel alarak, kapitalizmin itici gücü olarak dinsel öğretiler ile rasyonel ekonomik davranışla­rın hayata geçirilmesini sağlayan ve amaç-araç rasyonalitesine örnek gösteri­lebilecek bürokratik yapıların ekonomik kalkınmada ki rolü üzerine görüşlerinin analizini yaptıktan sonra onun bu görüşlerinin çağımızda ne dereceye kadar geçerli olup olmadığı konusunda eleştiriler yapılacaktır. Bu eleştiriler çerçeve­sinde ekonomik kalkınma için gerekli kültürel-dinsel motif ve öğretilerin hangi konular üzerinde durması gerektiği hususunda önermelerde bulunulacaktır.

The purpose of this study is to analyse the great Germen thinker Max Weber's 100 year old ideas about the relationship between economic devel­opment and culture. After presenting his methodology Weber's ideas and anaysis about "how capitalism destroyed old forms of economic thinking and action and created mass producing rational organization" is discussed. More specifically and depending upon his concept of rationality Weber's thoughts about the nature and relationship of non-material (ie: culture) factors to eco­nomic development is evaluated. Finally within the framework of this evaluation some propositions about the most suitable non-material motives that seem to be conditonary for contemporary economic development is forwarded.

Anahtar Kelimeler

Weber, ekonomik kalkınma, kapitalizm, kültür, din, bürokrasi

Kaynakça

• BIBLE, Fontana Books, Collins Clear Type Press, Landon: 1964.
• BOULDING, Kenneth. Beyond Economics, Ann Arbor, Michigan University Press, 1968.
• EBENSTEIN, J., The Great Political Thinkers, Mc Millan, New York: 1965.
• ERCAN, Fuat. Modernizm, Kapitalizm ve Azgelişmişlik, Bağlan, ikinci basım, İstanbul: 2001.
• ETZIONI, Amitai. Modern Örgütler, ODTÜ Yayını, 1971.
• GERTH, H. H., MILLS, C.W. (eds), From Max Weber:Essays in Sociology, Routledge and Kegan Paul, 1948.
• HİÇ, Mükerrem. Büyüme Teorileri ve Azgelişmiş Ülkeler, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, İstanbul 1970.
• KALKAN, Ekrem. "Max Weber Beyond the Methodenstreit: Between History and Theory", METU Studies in Development, 26 ( 1-2), 1999.
• LEWIS, A. W., The Theory of Economic Growth, lrwin, Homewood, lllinois, 1955.
• PALMER, R. R., COLTON, J., A History of the Modern World, Alfred A. Knopf, New York: 1965.
• PUGH, D. S., Writers on Organizations, Penguin Boks, Landon: 1973.
• SELZNICK, P., BROOM, L., Sociology, Harper and Row ine. New York: 1963.
• SMELSER, N. Jr., Readings on Economic Sociology, Prentice Hali, Englewood Cliffs, New Jersey: 1965.
• ÜLGENER, F. Sabri. İktisadi İnhilal Tarihimizin Ahlak ve Zihniyet Meseleleri, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını, No: 55, İstanbul: 1951.
• WEBER, Max. The Protestant Ethic and The Spiril of Capitalism, Ailen and Urwin, 1930.
• WEBER, Max. The Theory of Economic and Social Organization, Free Press, 1947.