AKADEMİK ORGANİZASYONLARDA İŞ BAŞINDA SIKINTI OLGUSU

Yıl 2000, Cilt: 16 Sayı: 1, 489 - 508, 01.12.2000

Leman Bilgin

Öz

Bu çalışmada, kişinin ilgi ve dikkatini yapmak zorunda olduğu iş üzerine yöneltememesi durumunda yaşadığı olumsuz duygu, olarak tanımlanan "iş başında sıkıntı" olgusu incelenmiştir. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim elemanları (n = 64) üzerinde yürütülen bu araştırmada anket ve görüşme yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma sonunda, farklı akademik düzeylerdeki öğretim elemanları için; iş başında sıkıntı hissetme sıklığının, sıkıntı uyandıran durumların ve sıkıntı durumunda başvurulan yolların farklı olduğu görülmüştür. Profesör düzeyindeki öğretim üyelerinden araştırma görevlilerine doğru gidildikçe, işbaşında sıkıntı hissetme sıklığı artmaktadır. Kuralların ve denetimin en fazla kuşattığı, basit ve sıradan görevlerin en fazla yüklendiği araştırma görevlisi düzeyinde, işin içeriği ile sosyal ve kurumsal çevresi başlıca sıkıntı kaynakları olmaktadır. Diğer düzeyler
için ise önceliği, işin miktar olarak yoğunluğu ve iş dışındaki sorunlar almaktadır. Bu düzeylerdi kural ve kısıtlamaların baskısı giderek azalmakta, ancak kişisel sorumluluk ve özdenetim nedeniyle, ilgi ve dikkati belirli iş üzerinde tutma baskısı yine hissedilmektedir. Araştırma görevlisi ve yardımcı doçent düzeylerinde iş başında sıkıntı durumunda
işle ilgisi olmayan faaliyetlerle sıkıntıyı dağıtarak tekrar aynı işe dönmek, işin bitiminde elde edilecek ödülleri düşünmek gibi çabalara daha çok başvurulmaktadır. Profesörlük düzeyinde ise ilgi ve dikkati dağıtan diğer konuları zihinden uzaklaştırmaya çalışmak veya öncelikle halledip aynı işe dönmek, daha sık izlenen yollar olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İş, psikolojik yönler

Kaynakça

• Drory, A. (1982). Individual differences in boredom proneness and tast effectiveness at work. Personnel Psychology, 35, 141-151.
• Farın.er, R. & Sundberg, N.D. (1986). Boredom proneness: The development and correlates of a new scale. Journal of Personality Assessment, 50, 4-17.
• Fisher, C.D. (1993). Boredom at work: A neglected concept. Human Relations, 46 (3), 395-417.
• Gardner, D.G. ve Cummings, L.L. (1988).Activation theory and job design: Review and reconceptualization. Research in Organizational behavior, 10, 81-122.
• Hill, A.B. (1975). Work variety and individual differences in occupational boredom. Journal of Applied Psychology, 60, 128-131.
• Leary, M.R.; Rogers, P.A.; Canfıeld, R.W. & Coe, C. (1986). Boredom in interpersonal encounters: Antecedents and social implications. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 968- 975.
• Locke, E.A. & Bryen, J.F. (1976). Performance goals as determinants of level of performance and boredom. Journal of Applied Psychology, 51, 120-130.
• Runcie, J.F. (1980). By days I make the cars. Harvard Business Review, May-June, 106-115.
• Schaller, M. & Cialdini, R.B. (1988).The economics of empathic helping: Support for a mood management motive. Journal of Experimental Social Psychology, 24, 163-181.
• Smith, R.P. (1981). Boredom: A review. Human Factors, 23 (3), 329-340.
• Zuckerman, M.; Kolin E.A.; Price, L., & Zoob, ı. (1969). Development of a sensationseeking scale. Journal of Consulting Psychology, 28, 447-482.