TRANSİT GÖÇ VE TÜRKİYE

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 2, 61 - 79, 17.06.2020

Yener Şişman Bora Balun

Öz

Asya, Avrupa ve Afrika arasında önemli bir kavşak noktasında bulunan Türkiye üzerinden her yıl binlerce göçmen, 3. bir ülkeye geçmek üzere giriş yapmakta veya Türkiye’den sığınma talebinde bulunmaktadır. Bu durumun arka planında birçok neden bulunmakla birlikte, yakın çevresindeki sosyo-politik gelişmeler ile siyasi ve etnik çatışmalar Türkiye açısından dış göçleri şekillendiren ana etkenler arasında gösterilebilir. Ayrıca günümüz göç olgusunun; çevre felaketleri ve küreselleşmeyle birlikte belirginleşen yaşam standartları eşitsizliğinin bir ürünü olarak ortaya çıktığı yaklaşımı, konunun diğer özellikli tarafını oluşturmaktadır. Nitekim birbiriyle bağlantılı bu gelişmeler ve dış göç hareketlerinin temel hedefi durumundaki zengin Batı ülkelerine olan coğrafi yakınlığıyla Türkiye; sığınmacı, mülteci, düzenli, düzensiz, transit göçmenleri de içeren karmaşık bir göç sisteminin önemli merkezlerinden birisi konumuna taşınmaktadır. Zira Türkiye son yıllarda transit göç akımlarının merkezine yerleşmiş; Ortadoğu, Asya ve Afrika’dan binlerce göçmenin, kullandığı transit göç üssüne dönüşmüştür. Bu gelişmeyle bağlantılı olarak “Türkiye üzerinden gerçekleşen transit göçlerdeki yeni eğilimler ve Türkiye’nin bu süreçteki konumunu sorgulama ihtiyacı” bu çalışmaya yön veren temel soru olmuştur. Sığınmacı, mülteci, düzenli, düzensiz göçmen bir noktada transit olabildiği için diğer göç tiplerinin karışımı olarak tarif edilen transit göç konusu; karmaşık, belirsiz ve dinamik bir göç türü olarak özel bir ilgiyi gerektirmesine karşın diğer göç çalışmaları kadar yoğun tartışılmayan bir alandır. Bu bakış açısı çerçevesinde şekillenen çalışmanın amacı; literatürde sıklıkla düzensiz göç ve zorunlu göçle eşanlamlı veya bu göçlerin içerisinde kullanılan transit göç kavramının teorik çerçevesini çizmek ve Türkiye’nin geçmiş ve günümüz güncel verileri üzerinden transit göç olgusunu tartışmaktır. Bununla birlikte göçmenlerin kökenleri, motivasyonları ve varış yerleri, kullanılan yöntemler, finansal sonuçlar ile süreç içindeki kaçakçılık ağları ve bu ağların işlevleri, transit göçün özellikli alanları arasında yer aldığı ve bu çalışmanın sınırlı kapsamını aşan içerikleri nedeniyle değerlendirmelerimizin dışında tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mülteci, Sığınmacı, Düzensiz Göçmen, Türkiye, Transit göç

Kaynakça

• Anadolu Ajansı. (2019). İçişleri Bakanı Soylu: 75.172 Kaçak Göçmen Sınır Dışı Edildi. https://www.aa.com.tr/tr/politika/icisleri-bakani-soylu-75-bin-172-kacak-gocmen-sinir-disi-edildi/1620934 (Erişim Tarihi: 10.04.2020).
• Anadolu Ajansı. (2020). 29 Temmuz İtibarıyla 177 bin 654 Düzensiz Göçmen Yakalandı. https://www.aa.com.tr/tr/politika/29-temmuz-itibariyla-177-bin-654-duzensiz-gocmen-yakalandi/1547989 (Erişim Tarihi: 02.03.2020).
• Atasü Topcuoğlu, R. (2016). Göç Yazınındaki Düzenli ve Düzensiz Göç Kavramları: İnsan Hakları Temelinde Bir Kavramsal Sorgulama. İnsan Hakları Yıllığı, 34.
• Collyer, M., Düvell, F., De Haas, H. (2012). Crictical Approaches to Transit Migration. Population, Space and Place, 18 (4). Danış, A. D. (2004). Yeni Göç Hareketleri ve Türkiye. Birikim Dergisi, 184.
• Deniz, O. (2017). Ortadoğu ve Asya Kökenli Göçmenlerin Göç Güzergâhında Türkiye Opsiyonu. Edebiyat Fakültesi Panelleri, Hiperyayın.
• Düvell, F. (2012). Transit Migration: A Blurred and Politicised Concept. Population, Space and Place, 18.
• Düvell, F. (2018). The “Great Migration” of Summer 2015: Analysing the Assemlage of Key Drivers in Turkey. Journal of Ethnic and Migration Studies.
• Frontex. (2019). Risk Analysis for 2019. Warsaw: Frontex Risk Analysis Unit, Reference Number: 1218/2019, February.
• Frontex. (2020). Risk Analysis for 2020. Warsaw: Frontex Risk Analysis Unit, Reference Number: 1218/2020, March.
• Frontex. (2020a). Migratory Routes: Eastern Mediterranean Route. https://frontex.europa.eu/along-eu-borders/migratory-routes/eastern-mediterranean-route/ (Erişim Tarihi: 02.06.2020).
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2015). 2013 Türkiye Göç Raporu. Ankara: Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 32, Ağustos.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2016). 2013 Türkiye Göç Raporu. Ankara: Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 35, Nisan.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2020). https://www.goc.gov.tr/giris-cikis (Erişim Tarihi: 30.04.2020).
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2020a). https://www.goc.gov.tr/ikamet-izinleri (Erişim Tarihi: 30.04.2020).
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2020b). https://www.goc.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikler (Erişim Tarihi: 30.04.2020).
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2020c). https://www.goc.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikler (Erişim Tarihi: 30.04.2020).
• IOM. (2013). Göç Terimleri Sözlüğü. R. Perruchoud ve J., R. Cross (Ed.), Uluslararası Göç Hukuku içinde (s. 85), 2. Baskı, No: 31.
• IOM. (2017). Mixed Migration Flows in the Mediterranean and Beyond. Flow Monitoring Data Analysis, International Organization for Migration, July.
• Ivakhniouk, I. (2004). Analysis of the Economic, Social, Demographic and Political Basis of Transit Migration in Russia. Istanbul: Final Communique, Council of Europe Regional Conference, Proceedings, içinde (s. 20-40), 30 September- 1 October.
• İçduygu, A. (1996). Transit Migrants and Turkey. Bogazici Journal Review of Social, Economic and Administrative Studies, 10 (1-2).
• İçduygu, A. (2000). The Politics of International Migratory Regimes: Transit Migration Flows in Turkey. International Social Science Journal, 52 (165).
• İçduygu, A. (2005). Transit Migration in Turkey: Trends, Patterns and Issues. CARIM Euro-Mediterranean Consortium for Applied Research on International Migration, Research Reports, CARIM-RR 2005/04.
• İçduygu, A., Sert, D. ve Biriz Karaçay A. (2009). Briefing on Migration and Asylum Seeking Movements to Turkey and Relevant Policies. Migration Research Program at Koc University, No: 1.
• İçduygu, A. ve Yükseker, D. (2010). Rethinking Transit Migration in Turkey: Reality and Re-presentation in the Creation of a Migratory Phenomenon. Population, Space and Place, 18, November.
• İçduygu, A., ve Aksel, D. B. (2012). Türkiye’de Düzensiz Göç. Türkiye: Uluslararası Göç Örgütü.
• İçduygu, A., Erder, S. ve Gençkaya, Ö., F. (2014). Türkiye’nin Uluslararası Göç Politikaları, 1923-2023: Ulus-devlet Oluşumundan Ulus-Ötesi Dönüşümlere. İstanbul: MiReKoç Koç Üniversitesi Göç Araştırmalar Merkezi, Ocak.
• Kuschminder, K., Dubow, T., İçduygu, A., Üstübici, A., Kirişçioğlu, E., Engbersen, G. ve Mitrovic, O. (2019). Decision Making on the Balkan Route and the EU-Turkey Statement. Maastricht Graduate School of Governance (MGSoG), United Nations University - Maastricht Economic and Social Research Institute on Innovation and Technology (UNU-MERIT), September.
• Mannaert, C. (2003). Irregular Migration and Asylum in Turkey. Switzerland: Evaluation and Policy Analysis Unit United Nations High Commissioner for Refugee, New Issues in Refugee Research, Working Paper No. 89.
• Papadopoulou-Kourkoula, A. (2008). Transit Migration The Missing Link between Emigration and Settlement, Palgrave Macmillan.
• Sahil Güvenlik Komutanlığı. (2020). https://www.sg.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikleri (Erişim Tarihi: 05.05.2020).
• Sahil Güvenlik Komutanlığı. (2020a). https://www.sg.gov.tr/ege-denizi-duzensiz-goc-istatistikleri (Erişim Tarihi: 05.05.2020).
• Şemşit, S., ve Çelik, D. Ş. (2019). Kale Avrupası Yaklaşımı ve Düzensiz Göç. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 15 (2).
• Tepealtı, F. (2019). Avrupa Birliği'ne Yönelik Türkiye Geçişli (Transit) Göç Hareketleri ve Türkiye'nin Düzensiz Göçle Mücadelesi. Eastern Geographical Review, 24 (1).
• UN. (2016). Situation of Migrants in Transit. United Nations Human Rights Office of the High Commissioner, A/HRC/31/35.
• UNECE. (1993). International Migration Bulletin. Geneva: United Nations Economic Commission for Europe, No. 3.
• UNHCR. (2020). Operational Portal, Refugee Situations, Mediterranean Situation. https://data2.unhcr.org/en/situations/mediterranean/location/5179 (Erişim Tarihi: 23.04.2020).
• UNHCR. (2020a). Sea Arrivals Dashboard. Greece: UNHCR, February.
• Ünsal, A. (2019). Uluslararası Göç Kavramı ve Uluslararası Göçün Ülke Ekonomileri Üzerinde Muhtemel Etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 18.
• Yaylacı, F. G., ve Sirkeci, İ. (2019). Sunuş: Göç Ülkesi Türkiye’de Sosyal Hizmet, Kuramsal ve Uygulama Boyutları ile Türkiye’de Sığınmacı, Mülteci ve Göçmenlerle Sosyal Hizmetler, Yaylacı F. G. (Der). London: Transnational Press.
• Yılmaz, A. (2014). Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri ve Etkileri. Electronic Turkish Studies, 9 (2).
• Wissink, M., Düvell, F. ve Eardewijk, v., E. (2013). Dynamic Migration INtentions and the Impact of Socio-Institutional Enviranments: A Transit Migration Hub in Turkey. Journal of Ethnic and Migration Studies, 39 (7).