IDEAL POLITICAL SYSTEM IN KUTADGU BİLİG IN ACCORDNACE WITH IBN KHALDUN’S CLASSIFICATION OF POLITICAL SYSTEMS

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 3, 309 - 323, 30.09.2022

Zeynel Abidin Kılınç

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1139203

Öz

This study analyzes Yusuf Khass Hajib's views of an ideal ruler and political system put forward in his seminal work called Wisdom of Royal Glory (Kutadgu Bilig) by using Ibn Khaldun's classification of an ideal ruler and political system. Ibn Khaldun defines a political system as an ideal one if it serves the interest of the society and argues that rule by laws leads a political system to serve the interest of the society. Yusuf Has Hacib also argues that the primary criterion of an ideal system is to serve the interest of the society and the rule by töre makes the system serve the interest of the society.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Khass Hajib, Ibn Khaldun, Ideal System, Ideal Ruler, Law

İBN HALDUN’UN YÖNETİM BİÇİMLERİ TASNİFİ ÇERÇEVESİNDE KUTADGU BİLİG’TE İDEAL YÖNETİM MODELİ

Öz

Bu çalışmada Türk yönetim düşüncesinin öncü düşünürlerinden Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Bilig başlıklı eserinde ortaya koyduğu ideal yönetici ve yönetim anlayışı, İbn Haldun’un Mukaddime adlı eserinde analiz ettiği yönetim biçimleri ve yönetici tipleri tasnifi ve değerlendirmesinden hareketle incelenmiştir. İbn Haldun, ideal yönetimin temel kriterini halkın yararına hizmet etmek olarak belirlerken yönetimin halkın yararına olacak biçimde hizmet etmesinin şartını da yasaya bağlılık olarak belirler. Yusuf Has Hacib’e göre de ideal yönetimin temel kriteri halkın yararını gözeterek yönetmesidir ve yönetimin halkın yararına hizmet edecek biçimde yönetebilmesinin en temel şartı töreye uygun hareket etmesidir.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Has Hacib, İbn Haldun, ideal yönetim, ideal yönetici, töre

Kaynakça

• Acemoğlu, D. (2015). Ulusların Düşüşü. (Çev: F. R. Velioğlu). İstanbul: Doğan Kitap.
• Apak, A. (2001). İslam öncesi dönemde Mekke idari sistemi ve siyasetinin oluşumu. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(1), 177-194.
• Arat, R. R. (2008). Kutadgu Bilig. (Çev: R. R. Arat; Hzr: Ç. Şan, S. T. Yurtsever). İstanbul: Kabalcı.
• Arslan, A. (2014). İbn Haldun. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Arslan, M. (1986). Kutadgu Bilig'deki ahlak ve siyaset felsefesi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 21, 23-49.
• Bıçak, A. (2016). Kutadgu Bilig’de Yönetim Anlayışının Teorik Temelleri. A. Kavas vd.(Editörler). Yûsuf Has Hâcib’in Doğumunun 1000. Yılında Kutadgu Bilig: Türk Dünya Görüşünün Şâheseri Uluslararası Sempozyumu, İstanbul, Türkiye. 18-20 Kasım 2016. İstanbul: Türk Ocakları.
• Canatan, K. (2019). İbn Haldun: Batı dışı bir sosyal bilim imkânı. İstanbul: Pınar.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
• Cihan, A. K. (2002). Orhon Yazıtlarındaki “bilge” terimi üzerine. Felsefe Dünyası, 35, 89-101.
• Dale, S. F. (2018). Marakeş’in portakal ağaçları: İbn Haldun ve insan bilimi. (Çev: A. Ay, & C. Coşkan). İstanbul: Say.
• Dankoff, R. (1983). Introduction. Wisdom of Royal Glory: A Turko-Islamic Mirror for Princes. Chicago: Chicago Üniversitesi Yayınları.
• Gazâlî, E. H. (2017). Mülkün sultanlarına. (Çev: O. Şekerci). İstanbul: Büyüyen Ay.
• Gillin, J. L.(1919). The origin of democracy. American Journal of Sociology, 24(6), 704-714.
• Gökalp, Z. (2014). Türk töresi. (Hzr: H. İ. Şahin). İstanbul: Ötüken.
• Hassan, Ü. (2019). İbn Haldun: Metodu ve siyaset teorisi. Ankara: Doğu Batı.
• İbn Haldun. (2018). Mukaddime. (Çev: S. Uludağ). İstanbul: Dergâh.
• İbn Teymiyye. (1999). Es-Siyasetü’ş-Şeriyye. (Çev: V. Akyüz). İstanbul: Dergâh.
• İnalcık, H. (2000). Osmanlı’da devlet, hukuk ve adalet. İstanbul: Eren Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1997). Türk milli kültürü. İstanbul: Ötüken.
• Kafesoğlu, İ. (1980). Kutadgu Bilig ve kültür tarihimizdeki yeri. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Keskintaş, O. (2017). Adalet, ahlâk ve nizam: Osmanlı siyâsetnâmeleri. İstanbul: İletişim.
• Korkut, Ş. (2006). İbn Haldûn’un “es-Siyâsetü’l-medeniyye” teorisini eleştirisi. İslâm Araştırmaları Dergisi, (15), 15-140.
• Manav, F. (2021). Orhon yazıtlarında kağanın erdemleri üzerine bir değerlendirme: Platon’a yoğun göndermelerle. Millî Folklor, 17(130), 5-20.
• Taşdelen, V. (2019). Kutadgu Bilig’in felsefî bağlamı. Milli Folklor, (124), 5-16.
• Uludağ, S. (2015). İbn Haldun: hayatı, eserleri, fikirleri. Ankara: Harf Yayınları.
• Yusuf Has Hacib. (2008). Kutadgu Bilig. (Çev: R. R. Arat; Hzr: Ç. Şan, S. T. Yurtsever). İstanbul: Kabalcı.