THE RELATIONSHIP BETWEEN FINANCIAL REGULATION AND FINANCIAL STABILITY: AN ANALYSIS SPECIFIC TO TURKEY

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 4, 323 - 355, 31.12.2022

Semih Gül

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1162024

Öz

After the financial liberalization and integration process, which started in developed countries at the end of the 1970s and expanded to include developing countries in the 1980s, many financial crises occurred throughout the world. As a result of these crises, the guiding function in the economy of the market economy was deemed insufficient and the regulatory role of the state in the financial markets was needed. In this direction, financial regulations that will ensure efficiency and stability in financial markets have become a frequently discussed topic at the global level. Turkey liberalized the financial markets in the 1980s without regulatory and supervisory mechanisms, and this situation caused the financial markets to take on a more sensitive structure. After the mentioned process, the Turkish economy became open to crises and many crises occurred in the country. Policy makers have implemented different regulation policies in order to resolve the crises after the crises. In this context, the role of financial regulations in ensuring financial stability in Turkey has been tried to be analyzed in the light of the crises in the country.

Anahtar Kelimeler

Financial Regulation, Financial Stability, Financial Liberalization, Macroprudential Policy

Proje Numarası

YOK

FİNANSAL REGÜLASYON İLE FİNANSAL İSTİKRAR ARASINDAKİ İLİŞKİ:TÜRKİYE ÖZELİNDE BİR ANALİZ

Öz

1970'li yılların sonu itibariyle gelişmiş ülkelerde başlayan ve 1980'li yıllarla birlikte gelişmekte olan ülkeleri de kapsayacak biçimde yaygınlaşan finansal liberalizasyon ve entegrasyon süreci sonrasında, dünya genelinde birçok finansal kriz meydana gelmiştir.Yaşanan bu krizler sonucunda, piyasa ekonomisinin ekonomideki yönlendiricilik fonksiyonu yetersiz görülmüş ve devletin finansal piyasalardaki düzenleyici rolüne gereksinim duyulmuştur. Bu doğrultuda finansal piyasalardaki etkinliği ve istikrarı sağlayacak finansal regülasyonlar, küresel düzeyde sıklıkla tartışılan bir konu haline gelmiştir. Türkiye 1980’li yıllarda düzenleme ve denetim mekanizmalarından yoksun bir şekilde finansal piyasaları serbestleştirmiş ve bu durum finansal piyasaların daha hassas bir yapıya bürünmesine sebep olmuştur. Söz konusu sürecin ardından Türkiye ekonomisi krizlere açık hale gelmiş ve ülkede birçok kriz meydana gelmiştir. Politika yapıcılar yaşanan krizler sonrasında krizlerin çözüme kavuşturulması için farklı regülasyon politikalarını uygulamaya koymuştur. Bu bağlamda çalışmada Türkiye’de finansal istikrarın sağlanmasında finansal regülasyonların nasıl bir role sahip olduğu ülkede yaşanan krizler ışığında analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Finansal Regülasyon, Finansal İstikrar, Finansal Liberalizasyon, Makro İhtiyati Politikalar, THE RELATIONSHIP BETWEEN FINANCIAL REGULATION AND FINANCIAL STABILITY: AN ANALYSIS SPECIFIC TO TURKEY, Financial Regulation, Financial Stability, Financial Liberalization, Macroprudential Policy

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

YOK

Kaynakça

• Aksu, S. (2017). Finansal istikrar göstergeleri ve Türkiye ekonomisi için finansal istikrar endeksi önerisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aktaş, C. (2011). Finansal istikrar analizi bağlamında türkiye için finansal istikrar endeksi önerisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Babacan, B. (2007). Asimetrik bilgi ve regülasyon: Türk bankacılık sektörü üzerine değerlendirmeler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bahar, O. & Erdoğan, E. (2011). 1994 ve 2000 krizleri sonrasında Türkiye’de uygulanan finansal regülasyon politikaları. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 26-44.
• Bakır, C. & Öniş, Z. (2010). The regulatory state and Turkish banking reforms in the age of post-washington consensus. Development and Change, 41(1), 77-106.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu [BDDK]. (2001). Bankacılık sektörü yeniden yapılandırma programı. https://www.bddk.org.tr/Duyuru/EkGetir/8?ekId=8. (Erişim tarihi: 12.06.2022).
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu [BDDK]. (2009). Krizden istikrara Türkiye tecrübesi. https://www.bddk.org.tr/Duyuru/EkGetir/363?ekId=370 (Erişim tarihi: 16.07. 2022).
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu [BDDK]. (2010), Krizden istikrara Türkiye tecrübesi. https://www.bddk.org.tr/Duyuru/EkGetir/400?ekId=411 (Erişim tarihi: 16.07. 2022).
• Başçı, E. & Kara, H. (2011). Finansal istikrar ve para politikası. İktisat İşletme ve Finans, 26(302), 9-25.
• Binicioğulları, N. (2014). Yeni küresel finansal mimarinin finansal sistem üzerine etkilerinin analizi: Türkiye örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Bloch, H. & Tang, S.H.K. (2003). The Role of Financial Development in Economic Growth. Progress in Development Studies, 3(3), 243-25
• Brownbridge, M. & Kirkpatrick, C. (1999). Financial sector regulation: The lessons of the asian crisis. https://library.fes.de/libalt/journals/swetsfulltext/6223123.pdf (Erişim Tarihi: 04.08.2021).
• Cheang, N. & Choy, I. (2011). Aggregate financial stability index for an early warning system. Macao Monetary Research Bulletin, 21(1), 27–51.
• Coşkun,Y. (2012). Repo ve ters repo düzenlemeleri: Banker krizi sonrası ortaya çıkışı ve finansal başarısızlık dersleri ışığında politika önerileri. Business and Economics Research Journal, 3(1), 59-90.
• Darıcı, B. (2012). Finansal istikrar ve finansal istikrara yönelik kamusal sorumluluk çerçevesinde para politikası: Türkiye analizi. https://www.tbb.org.tr/Dosyalar/Arastirma_ve_Raporlar/TBB_finansal_istikrar_raporu_19092012.pdf (Erişim Tarihi: 11.06.2022).
• Delice, G., Doğan, A. & Uzun, M. (2004). Finansal regülasyon ve piyasa disiplini. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 5(1), 101-130.
• Demirgüç-Kunt, A., Detragiache, E., & Tressel, T. (2008). Banking on the principles: Compliance with basel core principles and bank soundness. Journal of Financial Intermediation, 17(4), 511-542.
• Dumrul, C. & Pamuk, Y. (2012). Finansal sisteme ve reel kesime yönelik düzenleme politikaları: Uygulama nedenleri, yöntemleri, maliyetleri ve avrupa birliği ile Türkiye üzerine bir değerlendirme. Sosyoekonomi, 17(17), 6-40.
• Er, S. (2009). Devletin Bankacılık Sektöründe Düzenleyici Denetleyici Rolü ve Türkiye Uygulaması. İstanbul: Sektörel Yayınları.
• Eroğlu, N., & Çalapöver, M. T. (2016). Gölge Bankacılık ve Türkiye’deki Uygulamaları. Economic Development: Social & Political Interactions, (25), 101.
• Ertuğrul, C., İpek, E. & Çolak, O. (2010). Küresel mali krizin Türkiye ekonomisine etkileri. Journal of Management And Economics Research, 8(13), 59-72.
• Eşsiz, F. (2017). Finansal istikrar ve makro ihtiyati politikalar üzerine bir değerlendirme. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 3(1), 35-63.
• Gençay, O. (2007). Finansal Dolarizasyon ve Finansal İstikrar Arasındaki İlişki: Türkiye Değerlendirmesi. TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara: TCMB Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü.
• Goldsmith, R. (1969). Financial Structure and Development. New Haven and London, Yale University Press, 1969.
• Gowland, D. (1990), The Regulation Of Financial Markets In The 1990’s. Edward Elgar Publishing Limited.
• Guasch, L. & Hahn R. (1999). The cost and benefits of regulation: Implication for developing countries. The World Bank Research Observer, 14(1), 137-158.
• Gül, S. (2019). Finansal istikrarın sağlanmasında finansal regülasyonun rolü: Türkiye bağlamında bir değerlendirme (1980-2017). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güloğlu, B. & Altunoğlu, E. (2002). Finansal serbestleşme politikaları ve finansal krizler: Latin Amerika, Meksika, Asya ve Türkiye krizleri. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 0(27), 1-29.
• Hahm, J., Mishkin, F.S., Shin, H.S., & Shin, K. (2012). Macroprudential policies in open emerging economies. https://www.frbsf.org/economic-research/wp-content/uploads/sites/4/Hahm-Mishkin-Shin-Shin.pdf . (Erişim tarihi: 04.05. 2022).
• Hellenier, E. (2009). Contemporary reform of Global Financial Governance: Implications of and lessons from the past. CIGI Chair in International Governance, Balsillie School of International Affairs, University of Waterloo, Canada, G-24 Discussion Paper, No.55.
• International Monetary Fund [IMF]. (2001a). Macro-prudential analysis: Selected aspects background paper. https://www.imf.org/external/np/mae/fsi/2001/eng/bkg.pdf (Erişim Tarihi: 12.01.2022).
• International Monetary Fund [IMF]. (2001b). Financial soundness ındicators: Policy paper. https://www.imf.org/external/np/mae/fsi/2001/eng/pp.pdf (Erişim Tarihi: 12.01.2022).
• Issıng, O. (2003). Monetary and financial stability: Is there a trade-off, conference on monetary stability, financial stability and business cycle. Bank for International Settlements, 18(1), 16-23.
• İlhan, A. (2013). Finansal regülasyon ve finansal krizler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Jose, S. A. & Georgiou, A. (2009). Financial soundness indicators (FSIs): Framework and implementation IFC Bulletin, 31(1), 277-282.
• Kane, E, J. (1988). How market forces ınfluence the structure of financial regulation, in Restructuring Banking & Financial Services İn America, By Williamson S. Haraf And Rose Marie Kushemider, American Enterprise Institute For Public Policy Research, 343-381.
• Karaçor, Z. (2006). Öğrenen ekonomi Türkiye: Kasım 2000- Şubat 2001 krizinin öğrettikleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 379-391.
• Kazgan, G. (1988). Ekonomide Dışa Açık Büyüme. İstanbul: Altın Kitaplar. Kepenek, Y. & Yentürk N. (2003). Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kibritçioglu, A. (2003). Monitoring banking sector fragility. The Arab Bank Review, 5(2), 51-66.
• Koç, Ö. E. (2013), Devletin finansal alanda düzenleyici rolü: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Manisa: Celal Bayar Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koçaşlı, İ. O. & Eroğlu, N. (2021). Rezerv opsiyon mekanizmasının finansal istikrara etkisi üzerine ekonometrik bir uygulama. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 43(1), 157-178.
• Köçer, G. (2010), Bankacılıkta risk yönetimi ve finansal istikrar için önemi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Levine, R. (1997), Financial development and economic growth: Views and Agenda. Journal of Economic Literature, 35(2), 688-726.
• Levine, R. (2007). More on finance and growth: more finance, more growth?. The Federal Reserve Bank of St. Louis, 85(4), 31-46.
• Nieto, M. J. (2001). Reflections on regulatory approach to e-finance. ın electronic finance: A new perspective and challenges. BIS Papers, 7(1), 90-97.
• Oktayer, A. (2009), Türkiye’de finansal serbestleşme ve derinleşme süreci üzerine nitel bir inceleme. Akademik İncelemeler Dergisi, 4(1), 73-100.
• Organisation for Economic Co-operation and Development [OECD]. (2008). Handbook on constructing composite ındicators: Methodology and user guide. https://www.oecd.org/sdd/42495745.pdf (Erişim tarihi: 20.06.2022).
• Poyraz, E. (2012). Türk bankacılık sektöründe optimal kredi düzeyinin belirlenmesi. Business and Economics Research Journal, 3(2), 41-49.
• Sanar, F. & Kara, M. (2016). Finansal istikrar kavramı ve Türkiye için finansal istikrar endeksi önerisi. Ekonomik Yaklaşım, 27(101), 111-160.
• Schınası, J. G. (2004). Defining financial stability. Imf Working Paper, 187, 6-12.
• Sıjben, J. (2002). Regulation and market discipline in banking supervision: An overview-part 1. Journal of International Banking Regulation, 3(4), 363-380.
• Şahin, H. (2007). Türkiye Ekonomisi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Taşar, M. O. (2009). Finansal regülasyonlar ve küresel kriz sürecinde Türk dünyası bankacılık sistemlerinin yeniden yapılandırılması. Avrasya Etüdleri, 36(2), 7-46.
• Tepe, A & Ardıyok, Ş. (2004). Devlete yeni rol: Regülasyon. Amme İdare Dergisi, 37(1), 105-130.
• Tiryaki, G. (2012). Finansal istikrar ve bankacılık düzenlemeleri (1990-2010 Türkiye Tecrübesi Işığında). İstanbul: Türkiye Bankalar Birliği.
• Tokgöz, E. (2001). Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi: 1914-2001. Ankara: İmaj Yayıncılık. Türkiye Bankalar Birliği [TBB]. (2008). 50. yılında Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye’de bankacılık sistemi 1958-2007.(Yayın no: 262). Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2015b). Finansal istikrar raporu (Kasım 2015). Sayı:21. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2005). Finansal istikrar raporu (Ağustos 2005). Sayı:1. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2006). Finansal istikrar raporu (Haziran 2006). Sayı:2. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2010). Finansal istikrar raporu (Mayıs 2010). Sayı:10. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2011). Finansal istikrar raporu (Kasım 2011). Sayı:13. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2012). Finansal istikrar raporu. (Kasım 2012). Sayı:15. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2013). Finansal istikrar raporu (Kasım 2013). Sayı:17. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2014). Finansal istikrar raporu (Kasım 2014). Sayı:19. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2014). Bülten.. Makro ihtiyati politikalar ve türkiye uygulaması. Sayı. 35. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/77402706-96b8-4359-b59a-47ef0e01e23c/BULTEN35.pdf?MOD=AJPERES (Erişim Tarihi: 18-06-2022).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2015a). Türkiye’de finansal istikrar gelişmeleri. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/f23af107-3ac4-408d-82a1-41fe4588f80c/TCMB_KITAPCIK_2014.pdf?MOD=AJPERES (Erişim Tarihi: 17.05.2022).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2016). Finansal istikrar raporu (Kasım 2016). Sayı:23. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2017). Finansal istikrar raporu (Mayıs 2017). Sayı:24. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2018). Finansal istikrar raporu (Kasım 2017). Sayı:27. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2019). Yıllık faaliyet raporu, https://www3.tcmb.gov.tr/yillikrapor/2019/files/tr-full.pdf (Erişim Tarihi: 26.02.2022).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2020a). Enflasyon raporu. 2020-II, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2020/Enflasyon+Raporu+2020+-+II (Erişim: 16.04.2022).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2020b). Yıllık faaliyet raporu. https://www3.tcmb.gov.tr/yillikrapor/2020/tr/ (Erişim: 07.03.2022).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2020c). Para politikası kurulu kararı. Sayı: 2020-30 Mayıs. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/duyurular/basin/2020/duy2020-30 (Erişim: 07.03.2022).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2020d). Para politikası kurulu kararı. Sayı: 2020-Aralık. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/duyurular/basin/2020/duy20275 (Erişim: 07.03.2022).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2020e). Tcmb faiz oranları (%) gecelik (o/n). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Merkez+Bankasi+Faiz+Oranlari/faiz-oranlari (Erişim: 07.03.2022).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2021). Finansal istikrar raporu (Mayıs 2021). Sayı:32. Ankara.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası [TCMB]. (2022). Kurumsal yapılanma. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Finansal+Istikrar/Kurumsal+Yapilanma (Erişim Tarihi: 09-03-2022).
• Uygur, E. (1993). Financial Liberalization and Economic Performance in Turkey. Ankara: The Central Bank of Turkey
• Yay, T., Yay, G. & Yılmaz, E. (2001). Küreselleşme Sürecinde Finansal Krizler ve Finansal Düzenlemeler. İstanbul: Ticaret Odası Yayınları.
• Yay, T., Yay, G. & Yılmaz, E. (2004). Finansal krizler, finansal regülasyon ve türkiye, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 0(30), 101-130.
• Yeldan, E. (2012). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Zülfüoğlu, Ö. (2019). Finansal İstikrar ve Ekonomik Büyüme Amaçları Bağlamında Optimal Finansal Regülasyon Çerçevesinin Oluşturulması . Kafkas Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (19), 490-510.