ÖRGÜT İKLİMİNİN İŞE YABANCILAŞMAYA ETKİSİ: BEYAZ YAKALI ÇALIŞANLAR AÇISINDAN BİR İNCELEME

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 3, 158 - 172, 25.09.2023

Gülşah Gençer Çelik

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1217967

Öz

Araştırmanın amacı, örgüt ikliminin beyaz yakalı çalışanların işe yabancılaşma düzeylerini nasıl etkilediğini tespit etmektir. Bu amaçla bilişim sektörü çalışanlarının işe yabancılaşma düzeyleri ve örgüt iklimi algıları incelenmiştir. Araştırma kapsamında İstanbul’da faaliyet gösteren bilişim firmalarında çalışan 414 beyaz yakalı bilişim profesyonelinde online anket formları ile veri toplanmıştır. Verilerin analizi için sırasıyla öncelikle faktör analizi ve güvenilirlik analizi, sonrasında korelasyon analizi ve regresyon analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre bilişim çalışanlarının düşük düzeyde işe yabancılaşma yaşadıkları tespit edilmiştir. Ayrıca çalışanların örgüt iklimi hakkındaki görüşleri olumlu düzeydedir. Son olarak, örgüt ikliminin işe yabancılaşma düzeyini negatif yönde etkilediği bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucuna göre bilişim sektöründeki beyaz yakalı çalışanların örgüt iklimini olumlu olarak algılamaları, onların işe yabancılaşma düzeylerini azaltmaktadır. Araştırma bulguları özellikle uzaktan çalışma dönemlerinde çalışanların işleri ile bütünleşmeleri açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Örgüt İklimi, İşe Yabancılaşma, Beyaz Yakalılar, Bilişim Sektörü

THE EFFECT OF ORGANIZATIONAL CLIMATE ON WORK ALIENATION: A STUDY FROM THE PERSPECTIVE OF WHITE COLLAR EMPLOYEES

Öz

The research aims to determine how the organizational climate affects the work alienation levels of white-collar employees. For this purpose, the level of work alienation and organizational climate perceptions of IT sector employees were examined. Within the scope of the research, data were collected with online questionnaires from 414 white-collar informatics professionals working in IT companies operating in Istanbul. In the analysis of the data, firstly factor analysis and reliability analysis, then correlation analysis and regression analysis were applied. According to the finding, IT workers experienced a low level of work alienation. Also, employees' opinions about the organizational climate are positive. Finally, it was found that the organizational climate negatively affects work alienation. According to the research results, the positive perception of the organizational climate of white-collar employees in the IT sector reduces their work alienation levels. Research findings are important in terms of the integration of employees with their jobs, especially during remote working periods.

Anahtar Kelimeler

Organizational Climate, Work Alienation, White Collars, Informatics Sector

Kaynakça

• Akgemci, T., Abdul-Kareem, A., & Kızıloğlu, E. (2020). Örgüt ikliminin örgüt temelli özsaygı ve öznel iyi oluş üzerindeki etkisi: Kobi’ler üzerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(1), 65-78.
• Akşit Aşık, N. (2018). Örgüt iklimi ve işe yabancılaşma ilişkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 29-41.
• Akyıldız, H., & Dulupçu, H. A. (2003). Kavramsal ve diyalektik süreç olarak yabancılaşma. Süleyman Demirel Üniversitesi, 8(3), 27-48.
• Amarat, M, Akbolat, M, Ünal, Ö., & Güneş Karakaya, B. (2019). The mediating role of work alienation in the effect of workplace loneliness on nurses’ performance. Journal of Nursing Management, 27, 553– 559. doi: 10.1111/jonm.12710
• Aydoğan, E., & Dinçer, E. (2017). Örgüt iklimi ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Kalkınma Bakanlığı örneği. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(9), 48-66.
• Ayık, A., Diş, O., & Şayir, G. (2020). Öğretmenlerin karşılaştıkları yıldırma (mobbing) davranışları ile örgütsel iklim ve işe yabancılaşma algıları arasındaki ilişki. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(55), 1603-1617.
• Bajaj, P. (1982). Alienation as related to perception of organizational climate. Indian Journal of Industrial Relations, 17(4), 563–572.
• Büte, M. (2011). Algılanan örgüt ikliminin etik olmayan davranışlar üzerindeki etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 103-122.
• Demirez, F., & Tosunoğlu, N. (2021). Örgüt ikliminin işe yabancılaşma üzerine etkisi: Gazi Üniversitesi rektörlüğünde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 69–88.
• Doğan, Ç. (2009). Örgüt ikliminin iş tatmini üzerine etkisi: Bir uygulama (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doğan, H., & Üngüren, E. (2009). Farklı meslek gruplarındaki çalışanların örgüt iklimi algılamaları ve Alanya Başkent Hastanesi’nde bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 41-58.
• Eren, E., & Çekmecelioğlu, H. G. (2002). Örgüt yaratıcılığı ve verimliliğinin sağlanmasında örgüt ikliminin rolü. 10. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı. Antalya: Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
• Forehand, G. A., & B. Gilmer, V. H. (1964). Environmental variation in studies of organizational behaviour. Psychological Bulletin, 62(6), 361-382.
• Gün, İ., & Söyük, S. (2017). Sağlık kuruluşlarında örgüt iklimi ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (1), 40-48.
• Hoy, W. K. (1990). Organizational climate and culture: A conceptual analysis of the school workplace. Journal of Educational and Psychological Consultation, 1(2), 149-168.
• İŞKUR (2021). 2021 Yılı bilgi ve iletişim sektörü işgücü piyasası raporu. Türkiye İş Kurumu. https://media.iskur.gov.tr/51147/bilgi-ve-iletisim-sektoru.pdf adresinden erişildi.
• James, L. R., & McIntyre, M. D. (1996). Perceptions of organizational climate. K. R. Murphy (Ed,). Individual differences and behavior in organizations (s. 416–450) içinde. San Francisco: Jossey-Bass.
• Kanungo, R. N. (1979). The concepts of alienation and involvement revisited. Psychological Bulletin, 86(1), 119-138.
• Karabal, C., Sağbaş, M. & Kaygın, E. (2016). Mobbing ile örgütsel yabancılaşma arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (1), 140-162.
• Karcıoğlu, F. (2001). Örgüt kültürü ve örgüt iklimi ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2), 265-283.
• Kartal, N. (2018). Evaluating the relationship between work engagement, work alienation and work performance of healthcare professionals. International Journal of Healthcare Management, 11(3), 251-259. doi: 10.1080/20479700.2018.1453969
• Kaya, U., & Serçeoğlu, N (2013). Duygu işçilerinde işe yabancılaşma: Hizmet sektöründe bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 1(36), 311-346.
• Kaynak, R., Toklu, A. T., Elci, M., & Toklu, I. T. (2016). Effects of occupational health and safety practices on organizational commitment, work alienation, and job performance: Using the PLS-SEM approach. International Journal of Business and Management, 11(5), 146-166.
• Keleş, Ö. (2008). Örgüt iklimi boyutlarının çalışanların güçlendirme algılarıyla ilişkilerinin değerlendirilmesi: Bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Kiraz, S. (2011). Yabancılaşmanın kökeni üstüne. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 147-169. Knox, D. M. E. (1986). The relationship of risk-propensity, organizational climate and alienation of nurses in urban hospitals (stern, Oci) (Yayınlanmamış doktora tezi). The University of Tulsa, The Graduate School, Tulsa.
• Kossek, E. E., Pichler, S., Bodner, T., & Hammer, L. B. (2011). Workplace social support and work-family conflict: A meta-analysis clarifying the influence of general and work-family-specific supervisor and organizational support. Personnel Psychology, 64(2), 289-313.
• Kozhina, A. A., & Vinokurov, L. V. (2020). Work alienation during Covid-19: Main factors and conditions (An example of university professors). Psychology in Russia: State of the Art, 13(4), 106-118.
• Kurtuluş, K. (2010). Araştırma yöntemleri. Türkmen Kitabevi: İstanbul.
• Lawler III, E. E. (1992). The ultimate advantage: Creating the high-involvement organization. San Francisco: Jossey-Bass Pubs.
• Linna, P., Pekkola, S., Ukko, J., & Melkas, H. (2010). Defining and measuring productivity in the public sector: Managerial perceptions. The International Journal of Public Sector Management, 23(3), 300-320.
• Mok, E., & Au-Yeung, B. (2002). Relationship between organizational climate and empowerment of nurses in Hong Kong. Journal of Nurses Management, 20, 129- 137.
• Murray, A. J., Pirola-Merlo, A., Sarros, J. C., & Islam, M. M. (2010). Leadership, climate, psychological capital, commitment, and well-being in a non-profit organization. Leadership and Organization, 31(5), 436-457.
• Mühürcüoğlu, E. (2018). İstifa eden jandarma subaylarında işe yabancılaşma. Sosyoloji Notları, 2(1), 63-99.
• Nair N., & Vohra N. (2009). Developing a new measure of work alienation. Journal of Workplace Rights, 14, 293-309.
• Özer, Ö., Uğurluoğlu, Ö., Saygılı, M., & Sonğur, C. (2019). The impact of work alienation on organizational health: A field study in health sector. International Journal of Healthcare Management, 12(1), 18-24. doi: 10.1080/20479700.2017.1312804
• Patterson, M., West, M., Shackleton, J. & Dawson, J. (2005). Validating the organizational climate measure: Links to managerial practices, productivity and innovation. Journal of Organizational Behavior, 26, 379-408.
• Salihoğlu, G. H. (2014). Örgütsel yabancılaşma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 1-11. Seeman M. (1959). On the personal consequence of alienation in work. American Sociological Review, 24, 783-791.
• Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. American Sociological Review, 24(6), 783-791.
• Seeman, M. (1983). Alienation motifs in contemporary theorizing: The hidden continuity of the classic themes. Social Psychology Quarterly, 46(3), 171-184.
• Shantz, A., Alfes, K., Bailey, C., & Soane, E. (2015). Drivers and outcomes of work alienation: Reviving a concept. Journal of Management Inquiry, 24(4), 382–393. doi: 10.1177/1056492615573325
• Sowpow, E. (2006). The impact ofculture and climate on change programs. Strategic Communication Management, 10(6), 14-17.
• Suárez‐Mendoza, M., & Zoghbi‐Manrique‐de‐Lara, P. (2007). The impact of work alienation on organizational citizenship behavior in the Canary Islands. International Journal of Organizational Analysis, 15(1), 56-76. doi: 10.1108/19348830710860156
• Şener, S., & Ballı, E. (2019). Örgüt iklimi: Otel işletmelerinde bir inceleme. The Third International Congresson Future Of Tourısm: Innovation, Entrepreneurship and Sustainability’de sunulan bildiri: Mersin: Mersin Üniversitesi.
• Şener, Y. (2017). Örgüt ikliminin iş performansı üzerindeki etkisinde psikolojik sermayenin ara değişken rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tagiuri, R. (1968). The Concept of organizational climate. R. Tagiuri, ve H. Litwin (Editörler), Organizational climate: Explorations of a concept (s. 11-32) içinde. Boston: Division of Research Graduate School of Business Administration
• Viitala, R., Tanskanen, J., & Säntti, R. (2015). The connection between organizational climate and well-being at work. International Journal of Organizational Analysis, 23(4), 606-620.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.